H μάχη Βορείων και Νοτίων στην Ευρωζώνη μόλις άρχισε (Άρθρο)

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Ολόκληρη η Ευρώπη συζητάει και αναλύει τους λόγους που βρίσκονται πίσω από το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών. Και δικαίως, αφού οι εξελίξεις θα επηρεάσουν συνολικά τη Γηραιά Ήπειρο, αλλά και την κάθε χώρα ξεχωριστά. Παρόλο που η εκλογική συμπεριφορά των Γερμανών καθορίστηκε με γνώμονα κυρίως εσωτερικά κριτήρια, ο τρόπος που ψήφισαν αναδεικνύει τα μεγάλα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει σήμερα η ευρωπαϊκή ενοποίηση, κυρίως το “τερατούργημα” της ευρωζώνης.

Πολλά μπορούν να εξηγήσουν την άνοδο της ακροδεξιάς, αλλά υπάρχουν δύο τάσεις οι οποίες καταγράφηκαν με σαφήνεια. Από τη μια η αντίδραση στο άνοιγμα των συνόρων για πρόσφυγες και μετανάστες και από την άλλη η δυσαρέσκεια απέναντι σε μια ευρωζώνη η οποία για πολλούς Γερμανούς εκλαμβάνεται ως ένας μηχανισμός που τους αναγκάζει να πληρώνουν από την τσέπη τους για άλλες χώρες με προβλήματα, ενώ τους επιβάλει και τα χαμηλά επιτόκια του Μάριο Ντράγκι, τα οποία ροκανίζουν τις αποταμιεύσεις τους.

Ο σκεπτικισμός απέναντι στην ευρωζώνη δεν είναι καινούριο φαινόμενο και έχει εμφανιστεί σχεδόν σε όλες τις χώρες τα τελευταία χρόνια, συνήθως όμως για τους αντίθετους λόγους.
Την ώρα που οι Γάλλοι και οι Ιταλοί αισθάνονται ότι βγαίνουν χαμένοι από το ευρώ, το οποίο λειτουργεί προς όφελος των Γερμανών, οι τελευταίοι αισθάνονται ότι έχουν «πιαστεί κορόιδα» από την ευρωζώνη η οποία απομυζά πόρους από την «ανώτερη» γερμανική οικονομία.

Βόρειοι και Νότιοι είναι όλοι απογοητευμένοι από το ευρώ, αλλά για διαμετρικά αντίθετους λόγους.

Η κατάσταση αυτή οδηγεί σε αδιέξοδο.

Όλοι ξορκίζουν την αντίδραση στην ευρωζώνη που καταγράφεται σε κάθε εκλογική αναμέτρηση και προαναγγέλουν θεσμικές μεταρρυθμίσεις, αλλά τελικά κάθε πλευρά εννοεί διαφορετικά πράγματα.

Στο τέλος της ημέρας, οι Γάλλοι, οι Ιταλοί -και μαζί τους και η μικρή Ελλάδα- θέλουν να αρχίσει η Γερμανία να ξοδεύει περισσότερα για εισαγωγές δικών τους προϊόντων, αλλά και να βάλει χρήματα σε κοινό ταμείο για επενδύσεις σε όλη την Ευρώπη.

Αντιστρόφως, οι Γερμανοί θεωρούν ότι η ευρωζώνη αρχίζει να τους κοστίζει ακριβά και ότι, εν πάσει περιπτώσει, οι άλλοι έχουν προβλήματα διότι δεν καταφέρνουν να φτάσουν τη γερμανική ανταγωνιστικότητα και όχι επειδή το παιχνίδι του ευρώ είναι “στημένο” για τα γερμανικά συμφέροντα.

Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι πολύ αμφίβολο ότι μπορεί να προχωρήσουν θεσμικές αλλαγές οι οποίες θα φέρουν μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ των χωρών μελών.

Αντιθέτως, η δυναμική που αναπτύσσεται μετά τις γερμανικές εκλογές μάλλον θα ωθήσει το Βερολίνο να εδραιώσει την επικυριαρχία του ενισχύοντας τις ευρωπαϊκές δομές που σήμερα προκαλούν τη δυσαρέσκεια των άλλων χωρών, για να καλύψει τις εσωτερικές αντιδράσεις.

Δεδομένου ότι η Γερμανία βρίσκεται σε θέση ισχύος στην παρούσα φάση, θα είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί από χώρες όπως η Γαλλία ή η Ιταλία, πολύ περισσότερο όταν η Άνγκελα Μέρκελ θα προβάλλει το επιχείρημα των ακροδεξιών στη Βουλή και των φιλελεύθερων -που θα είναι πιθανότατα- στην κυβέρνησή της για να δείξει ότι τα χέρια της είναι δεμένα και δεν μπορεί να κάνει υποχωρήσεις.

Οι νέες συνθήκες δεν ευνοούν ένα δικαιότερο new deal μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης, αλλά μάλλον περισσότερες τριβές μεταξύ Βορείων και Νοτίων στο δρόμο για τη συγκρότηση ενός σκληρού πυρήνα της ευρωζώνης με γερμανικό DNA.