Βιβλιοκριτική: Αρκάντι Οστρόφσκι, Η επινόηση της σύγχρονης Ρωσίας

Ως ξένος ανταποκριτής στην ίδια του τη χώρα ο Αρκάντι Οστρόφσκι υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της σύγχρονης Ιστορίας της Ρωσίας και, μέσα από πρωτότυπη έρευνα και συνεντεύξεις, αποκαλύπτει τις ιδεολογικές συγκρούσεις, τους συμβιβασμούς και τους πειρασμούς που άφησαν τη χώρα στην κόψη του ξυραφιού. Για να κατανοήσει κανείς τη Ρωσία και τον τρόπο με τον οποίο αφ’ ενός διοικείται και, αφ’ ετέρου, τη συμπεριφορά της στη διεθνή σκηνή θα πρέπει να ανατρέξει στις παραδόσεις της. Ο Οστρόφσκι, Ρώσος

το γένος και κοσμοπολίτης στις αντιλήψεις, διαθέτει αξιοζήλευτη σκευή ιστορικού περιεχομένου, γεγονός που τον βοηθάει πολύ στην ερμηνευτική προσπάθεια που επιχειρεί.

1. Ο Στάλιν με τον Λένιν στο Γκόρκι το 1922.

Ο Οστρόφσκι με το βιβλίο του Η επινόηση της σύγχρονης Ρωσίας διατρέχει ουσιαστικά τα τελευταία 100 χρόνια, από τη δημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης έως τη σημερινή Ρωσία, συνθέτοντας τα γεγονότα μέσα από τη σχέση πολιτικής και μέσων μαζικής επικοινωνίας ή μαζικής πληροφόρησης, όπως ονομάζονταν στην ΕΣΣΔ. Ξεκινώντας από τον Λένιν (ο οποίος δήλωνε δημοσιογράφος) και την πλήρη «κατοχή» των ΜΜΕ, περνάει στις σταλινικές διώξεις, στη διάρκεια των οποίων η υποταγή και η δημιουργία ενόχων είχαν βέβαια πολύτιμο σύμμαχο τους «δημοσιογράφους» και τον Τύπο. Ακολουθεί το ταξίδι στο «λιώσιμο των πάγων», όπως ονομάστηκε μια σχετική φιλελευθεροποίηση της εποχής Χρουστσόφ, για να ακολουθήσει η «ακινησία» Μπρέζνιεφ, που όμως δεν παρέλειψε να επαναφέρει τις απαγορεύσεις ως προς την πληροφόρηση των σοβιετικών κοινωνιών.
Πρέπει να επισημανθεί ότι χειρίζεται με ιδιαίτερη προσοχή το ζήτημα των σχέσεων των μηχανισμών τόσο του ΚΚΣΕ όσο και της KGB, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνει στον ρόλο της τηλεόρασης και των ανθρώπων της.

2. Ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ χειροκροτεί τον Νικίτα Χρουστσόφ

Αξιοποιώντας τη θέση και τις γνωριμίες που απέκτησε όταν βρέθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, όπου σπούδασε και στη συνέχεια εργάστηκε ως ανταποκριτής των Financial Times και του Economist επί σειρά ετών, ο Οστρόφσκι προχώρησε σε μια λεπτομερή καταγραφή των γεγονότων, των συνεντεύξεων, των πληροφοριών, των εκμυστηρεύσεων διαφόρων ανθρώπων στην πολιτική, στην οικονομία και στην κοινωνική ζωή της Ρωσίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες, αρχής γενομένης από τα πρώτα χρόνια της ταραγμένης, περιπετειώδους και, εν πολλοίς, τραγικής δεκαετίας του 1960.
Ευαίσθητος ως χρονικογράφος ο Αρκάντι Οστρόφσκι, δεν μένει απαθής απέναντι στα δεινά, στις ταλαιπωρίες και στα βάσανα του λαού. Με ευθύβολη κρίση αλλά και με συμπόνια περιγράφει την εξαθλίωση του λαού του μέσα από το σύστημα της κλεπτοκρατίας που επιβλήθηκε στη χώρα, με την κατάρρευση του προηγουμένου διεφθαρμένου συστήματος και την επέλαση της τάξης των «ολιγαρχών», της μετενσάρκωσης των αρχαίων Βογιάρων και των διαδόχων των αριστοκρατών ελέω τσάρου. Οι ιστορικές αναλογίες είναι τόσο οφθαλμοφανείς που προκαλούν ανατριχίλα στον αναγνώστη.

3. Ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν.

Πρόκειται για ένα τολμηρό και σημαντικό βιβλίο, το οποίο παρασύρει σε ένα συναρπαστικό ταξίδι μέσα από την ταραχώδη μετασοβιετική μεταμόρφωση της Ρωσίας και φωτίζει τα βασικά σημεία καμπής που συχνά εκπλήττουν τον κόσμο.

Αρκάντι Οστρόφσκι: Η επινόηση της σύγχρονης Ρωσίας, Η διαδρομή από την ελευθερία του Γκορμπατσόφ έως τον πόλεμο του Πούτιν,
εκδ. Επίκεντρο, 2017, σελ.: 384