Η Ευρώπη των Α(γ)ρίων…

Ήδη πριν από την τελική – και από τη σκοπιά της Ιστορίας πάντοτε προσωρινή – διαμόρφωση του νέου κόσμου που γέννησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, μετά την αποτυχία του τραγικού πειράματος του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού για μια Νέα Ευρώπη του ανταγωνισμού των εθνών όπου το πρόσταγμα θα είχαν οι Ά(γ)ριοι, η Ελλάδα – από τύχη περισσότερο, παρά από την ευφυία της ηγεσίας του αστικού της κόσμου ή τα λάθη της ηγεσίας του ΚΚΕ

ή την αποφασιστικότητα του Τσώρτσιλ – βρέθηκε μετά τον πόλεμο στη «δυτική όχθη».

Όμως, η τύχη που βοήθησε τη χώρα να αποφύγει μια λαοκρατική δικτατορία, εξομοιούμενη καθεστωτικά με τη γειτονική Αλβανία, τη Βουλγαρία ή τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο, δεν μπορεί διαρκώς να παρεμβαίνει πυροσβεστικά. Μέσα στη δεκαετία του ’60 επιβλήθηκε με πραξικόπημα στρατιωτικός νόμος, με πρόσχημα την αποτροπή της επανάληψης του εμφυλιοπολεμικού σεναρίου «Ανατολή ή Δύση», που είχε λήξει υπέρ της Δύσης το 1949 στο Γράμμο. Η δικτατορία των συνταγματαρχών έδειξε στην πράξη ότι Δύση δεν σημαίνει οπωσδήποτε δημοκρατία και ευημερία. Σημαίνει κατ’ αρχήν ζωτικά συμφέροντα ισχυρών δυτικών χωρών και οικονομιών, που όταν ικανοποιούνται μέσω προσαρμογής των μικρών χωρών που ανήκουν στη Δύση στις προσδοκίες των ισχυρών συμμάχων, τότε οι πολίτες τους μπορούν να απολαμβάνουν το αγαθό της δημοκρατίας και, ίσως, κάποια στοιχειώδη ευημερία. Διαφορετικά, υπάρχει πάντοτε το «Σχέδιο Βήτα».

Η χούντα ήταν η εμπειρία που προκάλεσε σε πολλούς Έλληνες την αμφισβήτηση της Δύσης ως ορθής επιλογής στο δίλημμα «Ανατολή-Δύση». Αυτή την αμφισβήτηση αποδυνάμωσε ο Καραμανλής στην αρχή της Μεταπολίτευσης με την πολιτική επιβολή του δόγματος «ανήκομεν εις την Δύσιν». Η Δύση, με τη μορφή της Ευρώπης, φαινόταν τότε να εγγυάται τη δημοκρατία αλλά και τα σύνορα της χώρας. Και κατά κάποιον τρόπο, μια σχετική ευημερία, η οποία όμως ποτέ δεν πλησίασε τα επίπεδα της ευημερίας και της χρηστής διοίκησης των κλασικών δυτικών κοινωνιών, με όποιο κριτήριο κι αν μετρηθεί η διαφορά. Ο «ψεύτικος» – λόγω δανεικών – παράδεισος στον οποίο ορισμένοι Έλληνες και «Φιλέλληνες» θέλουν να πιστέψουμε ότι ζούσαμε πριν την εκδήλωση της κρίσης χρέους, υπήρξε για πολύ λίγους.

Στο δόγμα αυτό κινήθηκε και η παπανδρεϊκή «κινηματική» Σοσιαλδημοκρατία, παρά τις φραστικές αντιδυτικές υπερβολές. Η δέσμευση στο δυτικό άρμα έγινε πιο ισχυρή μετά το 2000, με την ένταξη της χώρας στην Ευρωζώνη. Εκείνη την εποχή υπήρχε ήδη ένα ακόμη δεδομένο που αχρήστευε το δίλημμα «Ανατολή ή Δύση»: είχε χρεοκοπήσει το σοσιαλιστικό πείραμα στις χώρες που εφαρμόστηκε, και μάλιστα χωρίς να μεσολαβήσει θερμή σύγκρουση, πολεμική αναμέτρηση και στρατιωτική ήττα. Αυτό το σημαντικότερο, ίσως, μετά τη ρωσική επανάσταση του 1917 γεγονός του 20ου αιώνα, σηματοδότησε την απαρχή ενός δυτικού κόσμου νέου τύπου. Όποια λέξη κι αν χρησιμοποιήσει κανείς για την ονομασία του – παγκοσμιοποίηση, «αγορές», νεοφιλελευθερισμός, καπιταλισμός του καζίνο – γεγονός παραμένει ότι η επικράτηση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου στις οικονομίες της Δύσης (κα