Βρυξέλλες: "Ασπίδα" για τις καταθέσεις, η προωθούμενη τραπεζική ενοποίηση στην ΕΕ

Η κυπριακή κρίση και οι παλινωδίες που ακολούθησαν την περασμένη άνοιξη επανέφεραν στο προσκήνιο τις ανησυχίες στις προβληματικές οικονομικά χώρες του Νότου

Η προωθούμενη ευρωπαϊκή τραπεζική ενοποίηση δεν θα αποκαταστήσει μόνο την εμπιστοσύνη στο χρηματοπιστωτικό τομέα και κατ’ επέκταση τη ροή της ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, κυρίως των χωρών του Νότου της ευρωζώνης, που αντιμετωπίζουν σήμερα και τα περισσότερα προβλήματα, αλλά θα λειτουργήσει ευεργετικά στην ασφάλεια των καταθέσεων.

Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 δημιούργησε σοβαρές ανησυχίες στους Ευρωπαίους πολίτες για την τύχη των καταθέσεών τους. Ομως, η ταχύτατη αντίδραση των κυβερνήσεων, οι οποίες εγγυήθηκαν τη διάσωση των τραπεζών, και η αύξηση μέχρι το ποσό των 100.000 ευρώ των εγγυημένων καταθέσεων στην Ε.Ε. περιόρισαν αισθητά το φόβο των πολιτών.

Ωστόσο, η κυπριακή κρίση και οι παλινωδίες που ακολούθησαν την περασμένη άνοιξη επανέφεραν στο προσκήνιο τις ανησυχίες, αυτή τη φορά, όμως, ήταν λιγότερο αισθητές στον κοινοτικό Βορρά απ’ ό,τι στις προβληματικές οικονομικά χώρες του Νότου. Οι Ευρωπαίοι ξεκίνησαν τις προσπάθειες επίλυσης του προβλήματος του κυπριακού τραπεζικού τομέα κάνοντας ένα τεράστιο λάθος, το οποίο στη συνέχεια διόρθωσαν, αλλά τα «τραύματα» παρέμειναν. Το λάθος ήταν ότι συμφώνησαν αρχικά με τη Λευκωσία να γίνει κούρεμα όλων των καταθέσεων, εγγυημένων και μη, αλλά τελικά, διαπιστώνοντας τις ολέθριες συνέπειες που θα προκαλούσε, έκαναν πίσω, αποφασίζοντας να κουρέψουν μόνο τις ανασφάλιστες καταθέσεις (άνω των 100.000 ευρώ), στην Τράπεζα Κύπρου και τη Λαϊκή, που είχαν τα προβλήματα.

Παρά την υπαναχώρηση, το «σύνδρομο» της Κύπρου έχει τρομοκρατήσει τους πολίτες των χωρών με αδύνατες οικονομίες, όπως η Ελλάδα, οι οποίοι φοβούνται ότι σε μια τραπεζική κρίση το κράτος δεν θα έχει τη δυνατότητα να διασώσει τις τράπεζες και θα τους υποχρεώσουν να επωμιστούν το βάρος.
Είναι αλήθεια ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία εγγυάται τις καταθέσεις μέχρι 100.000 ευρώ. Είναι επίσης αλήθεια ότι την ευθύνη για την εγγύηση των καταθέσεων δεν τη φέρει η Ε.Ε., αλλά το κάθε κράτος χωριστά για την επικράτειά του. Πρακτικά, καμία χώρα δεν έχει τη δυνατότητα να εγγυηθεί τις καταθέσεις σε περίπτωση γενικευμένης και σφοδρής παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης γιατί τα ποσά είναι κολοσσιαία. Στο Βέλγιο, για παράδειγμα, οι καταθέσεις ξεπερνούν τα 500 δισ. ευρώ, όταν το συνολικό ΑΕΠ της χώρας είναι 400 δισ. ευρώ. Συνεπώς, είναι αδύνατο να βρει το κράτος τόσα χρήματα και να εγγυηθεί τις καταθέσεις.
Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν να επιλύσουν διαφορετικά το πρόβλημα, εστιάζοντας το βάρος στην πρόληψη και όχι στη «θεραπεία», γιατί, όπως προαναφέρθηκε, «φάρμακο» δεν υπάρχει.

Από το 2009 μέχρι σήμερα έχουν συμφωνηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο περισσότερες από 30 νομοθετικές πράξεις, οι οποίες καλύπτουν το χρηματοπιστωτικό τομέα και τις αγορές και αποσκοπούν στο να εμποδίσουν στο μέλλον κάποιους αδίστακτους τραπεζίτες να κερδοσκοπούν στις αγορές με χρήματα των καταθετών.
Η νέα νομοθεσία έχει περιορίσει αισθητά τους κινδύνους μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης, αφού η διαφάνεια στη λειτουργία των αγορών και η λογοδοσία των μεγάλων στελεχών έχουν ενισχυθεί σημαντικά.

Τρεις πυλώνες

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν να κάνουν και ένα βήμα παραπέρα, προωθώντας την ευρωπαϊκή τραπεζική ενοποίηση, η οποία περιλαμβάνεις τρεις πυλώνες: το μηχανισμό εποπτείας, το μηχανισμό εξυγίανσης των τραπεζών και το συντονισμό της λειτουργίας των εθνικών ταμείων εγγύησης των καταθέσεων.
Ο Ενιαίος Μηχανισμός Εποπτείας έχει ήδη συμφωνηθεί και θα τεθεί σε ισχύ από το 2014. Ολες οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες (περίπου 130) που θεωρούνται συστημικές για το σύνολο της Ευρώπης ή για τη χώρα που δραστηριοποιούνται θα τεθούν υπό την πλήρη εποπτεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Ανάμεσα σε αυτές είναι και οι τέσσερις μεγάλες ελληνικές. Οι υπόλοιπες, περίπου 6.000, θα βρίσκονται μεν υπό την εποπτεία των εθνικών ανεξάρτητων τραπεζικών αρχών, ωστόσο κι αυτές θα είναι υπό την υψηλή εποπτεία της ΕΚΤ, που θα επεμβαίνει όταν το κρίνει σκόπιμο.
Ο παραπάνω μηχανισμός θα περιορίσει περαιτέρω τους κινδύνους χρεοκοπιών τραπεζών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεδομένου ότι οι κινήσεις των τραπεζιτών θα ελέγχονται και όταν εντοπίζονται κίνδυνοι θα αντιμετωπίζονται άμεσα.

Ομως, ακόμη και κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις θα αντιμετωπίζονται επίσης αποτελεσματικά με έναν άλλο μηχανισμό που προωθείται, ο οποίος αναμένεται να αποφασιστεί την προσεχή Τετάρτη και προβλέπει τη σύσταση ενός μηχανισμού εξυγίανσης προβληματικών τραπεζών. Ο ενιαίος αυτός μηχανισμός στην ουσία θα αναλαμβάνει να κρίνει πότε μια προβληματική τράπεζα θα πρέπει να τεθεί σε καθεστώς εξυγίανσης ή εκκαθάρισης.
Με άλλα λόγια, μεταφέρονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο η εποπτεία και η εξυγίανση, καθώς επίσης και η κάλυψη των ζημιών που θα γίνεται με συντονισμένο τρόπο.
Κατ’ αρχάς, όχι μόνο θα συνεχίσει να απαλλάσσεται από κούρεμα ο καταθέτης μέχρι 100.000 ευρώ, αλλά θα τους επιστρέφονται οι καταθέσεις του μέσα σε 7 μέρες από κήρυξη μιας τράπεζας σε καθεστώς εκκαθάρισης.

Πρώτοι για τις ζημιές μιας τράπεζας θα πληρώνουν οι μέτοχοί της, στη συνέχεια οι πιστωτές και, ενώ οι μεγάλοι καταθέτες άνω των 100.000 ευρώ που αρχικά είχε σχεδιαστεί να μπαίνουν τρίτη στη σειρά και να υπόκεινται σε κούρεμα, φαίνεται ότι θα χωριστούν σε κατηγορίες. Τα φυσικά πρόσωπα και οι ΜΜΕ που έχουν καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ θα αντιμετωπίζονται πιο ευνοϊκά, αφού, πριν από το κούρεμα των δικών τους καταθέσεων, θα μεσολαβεί η παρέμβαση των εθνικών ταμείων εξυγίανσης τραπεζών και του ενιαίου ευρωπαϊκού ταμείου εξυγίανσης τραπεζών στη συνέχεια.

«Μαξιλάρι» 10 δισ. ευρώ για τις ελληνικές τράπεζες

Επειδή τις τελευταίες μέρες έχουν γραφτεί πολλά που δημιουργούν εύλογες ανησυχίες στους πολίτες, ενδεχομένως και σκόπιμα από κάποια συμφέροντα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι, παρά τη δεινή κατάσταση της χώρας μας, οι ελληνικές τράπεζες μόλις ανακεφαλαιοποιήθηκαν, ενώ έχουν περισσέψει από το δάνειο που πήραμε από τους εταίρους για ανακεφαλαιοποίησή τους και περίπου 10 δισ. ευρώ. Υπάρχει δηλαδή και «μαξιλάρι», ενώ η σημαντική συμμετοχή των ξένων επενδυτών στην ανακεφαλαιοποίηση είναι ψήφος εμπιστοσύνης, γιατί κανένας επενδυτής δεν θα πέταγε τα χρήματά του αγοράζοντας μετοχές προβληματικών τραπεζών. Οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν πρόβλημα μόνον εφόσον υπάρχει γενικευμένος πανικός, αλλά δεν συντρέχει κανένας λόγος για κάτι τέτοιο, γιατί, πέρα από την καλή κεφαλαιακή κατάσταση των τραπεζών, έχουν δρομολογηθεί οι ενέργειες των εταίρων για την οριστική διάσωση της χώρας μέσω της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους στις αρχές του καλοκαιριού.

ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ
ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ

Δημοσιεύεται στον Τύπο της Κυριακής