Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου

Tweet Κατηγορία: ΆρθραΑρθρογράφος: Άλκης Ρήγος

  To δικτατορικό καθεστώς που επιβλήθηκε από τον Βασιλιά Γεώργιο τη νύκτα της 4ης Αυγούστου 1936, με εκτελεστικό του όργανο «τον πιστό του υπηρέτη» και αποτυχημένο πολιτικό Ιωάννη Μεταξά, δεν είναι φασιστικό, και ας επιχειρεί από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής του να μοιάσει με τέτοιο.     Είναι ένα τυπικό αστυνομικό «κράτος εκτάκτου ανάγκης», που λόγω του επερχόμενου παγκόσμιου πολέμου, το έχει ανάγκη για λόγους στρατηγικούς η Μεγάλη Βρετανία στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Ένα

αυταρχικό καθεστώς το οποίο συνενώνει κάτω από το στέμμα, που εκφράζει ανοικτά τα βρετανικά συμφέροντα, το παλιό γερμανόφιλο πολιτικό-οικονομικό προσωπικό που συμβολίζει ο Μεταξάς και εξουδετερώνει με αυτό τον τρόπο την αυξανόμενη επικίνδυνα μετά την οικονομική κρίση γερμανική διείσδυση στη χώρα. Ένα καθεστώς στο οποίο το κυρίαρχο καπιταλιστικό σύστημα όχι απλά παραμένει αλώβητο, αλλά στηρίζεται με κάθε μέσο, ακόμη και με την ύπαρξη για πρώτη φορά Αστικού Κώδικα. Ενώ αναστέλλει το Σύνταγμα και τις κατοχυρωμένες Ελευθερίες, παίρνει αμέσως με την επιβολή του ευνοϊκά μέτρα υπέρ των ξένων ομολογιούχων των παλιών δανείων, κυρίως των Βρετανών, που είχε παγώσει η κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου.

 

Πρόκειται για ένα καθεστώς βέβαια του οποίου τα εξωτερικά χαρακτηριστικά απλά μιμούνται τα φασιστικά πρότυπα. Όχι ότι ο διαχειριστής του δεν εμπνέεται από τα κυρίαρχα στην εποχή φασιστικά και ναζιστικά ιδεολογήματα, όπως και πολλοί από τους πολιτικούς του αντιπάλους, για να είμαστε ειλικρινείς. Το ιδεολογικό του πιστεύω είναι όμως πιο σύνθετο και αντιφατικό, αποτελεί ένα αμάλγαμα αυταρχικών και παρωχημένων αριστοκρατικών μεσαιωνικών αντιλήψεων: «Εγώ καθόρισα τον δρόμο μου προ πολλού. Είμαι στρατιώτης και ευγενής και θέτω εις την υπηρεσίαν του Βασιλέως μου το ξίφος μου, του αφιερώνω δε την ζωήν μου και την διάνοιαν μου. Μου είναι αδιάφορον αν ο Βασιλεύς είναι καλός ή κακός, επιβλαβής ή ωφέλιμος. Δεν εξετάζω αν οι πράξεις του προξενούν καλόν ή κακόν εις το έθνος, τον ακολουθώ τυφλώς εις ό,τι θέλει, η θέλησις του είναι δι’ εμέ νόμος... Ανήκω εις την αριστοκρατίαν εκείνην ήτις επολέμησεν υπέρ του Βασιλέως της πολύ πριν η γεννηθή η Νέα Ελλάς. Επομένως πατρίς δι’ εμέ δεν είναι η από του 1821 γεννηθείσα, διότι ως Μεταξάς ανήκω εις το γένος όπερ υπήρξεν πρότερον της πατρίδος ταύτης...»    
Κατανοεί ταυτόχρονα πλήρως τη δοτή του εξουσία. Ότι δεν είναι εκφραστής ενός μαζικού κινήματος, όπως το Φασιστικό και το Ναζιστικό, που κυριαρχούν την περίοδο αυτή στην Ευρώπη, αλλά είναι ανύπαρκτα στην Ελλάδα. Ότι δεν έχει κατακτήσει δυναμικά την εξουσία. Ότι δεν βασίζεται καν σε ένα μαζικό κόμμα, όπως τα αντίστοιχα πρότυπά του. Ότι το καθεστώς του δεν έχει ένα θετικό –έστω ολοκληρωτικό και απάνθρωπο– ιδεολογικό-πολιτικό πρόταγμα. Όλα αυτά επιχειρεί να τα υπερβεί με τον τρόμο τα βασανιστήρια και τα δίκτυα καταδοτών της «Ειδικής Ασφάλειας», την οποία συγκροτεί με επικεφαλής τον πιστό του φίλο απότακτο βασιλικό ταγματάρχη Κ. Μα