Τελικά, τι είδαμε πάλι από τη Φυσική;

ΆρθραΑρθρογράφος: Μιχάλης Πετρόπουλος

Τελικά, τι είδαμε πάλι από τη Φυσική;

του Μιχάλη Πετρόπουλου

Οι εξετάσεις (λέγε με καλύτερα διαγωνισμός) για την είσοδο στα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας, ουσιαστικά, τελείωσαν. Απομένουν κάποια ειδικά μαθήματα, για τη μειοψηφία των υποψηφίων, σε μερικά από τα οποία θα εξεταστούν το απόγευμα εν μέσω θέρους.

Στα θέματα του τρέχοντος έτους, ξανά, συζητήθηκε εντονότατα το μάθημα της Φυσικής. Έχει χυθεί πολύ μελάνι και έχουν γραφεί πολλά

και οργισμένα, σε πολλές περιπτώσεις, κείμενα, για την ποιότητα και τις απαιτήσεις των θεμάτων που τέθηκαν. Συνεπώς, άλλος ένας σχολιασμός επ’ αυτών, και μάλιστα ετεροχρονισμένος, δεν έχει νόημα. Ας μας επιτραπούν, λοιπόν, κάποιες γενικές παρατηρήσεις, όπως άλλωστε έχουμε κάνει και παλαιότερα. Τώρα, που έληξε η βαθμολόγηση των γραπτών και που η χρονική απόσταση μάς επιτρέπει μια πιο νηφάλια ματιά, οδηγώντας σε κάποια συμπεράσματα. Συμπεράσματα, που θα πρέπει κάποια στιγμή να απασχολήσουν εκείνους τους εγκεφάλους, που έχουν αναλάβει τη διάρθρωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος και θέτουν τα όρια των απαιτήσεων στο διαγωνισμό επιλογής των υποψηφίων.

Τι είδαμε και φέτος από τη Φυσική, λοιπόν; Μερικά συμπεράσματα, κι όχι μόνο δικά μας:

· Οι τριάντα μία μονάδες, από τις εκατό συνολικά που βαθμολογείται το γραπτό, περίπου το ένα τρίτο της συνολικής, ήταν δώρο προς τους απανταχού αντιγραφείς!!! Απόδειξη, η πληθώρα των γραπτών, όπου οι διαγωνιζόμενοι έγραψαν στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής την ορθή απάντηση, συχνά μετά από πολύ γράψε σβήσε –προφανώς, μέχρι να τους… μεταδοθεί η σωστή επιλογή- κι από εκεί και κάτω ούτε ένα γράμμα!!! Και μη σχολιάσει κανείς για την επάρκεια των επιτηρητών. Τα παιδιά έχουν φθάσει σε άλλα επίπεδα ενδο-συνεννόησης στην νοηματική, που δεν μπορεί να ελεγχθεί.

Πέραν όλων των άλλων, έχουμε σοβαρό θέμα αξιοπιστίας των εξετάσεων. Τι θέλει να ελέγξει το υπουργείο, με αυτή την κατηγορία θεμάτων; Ποια η σκοπιμότητά τους; Επανειλημμένα έχουν διατυπωθεί αμφιβολίες και αρνητικές κρίσεις για την ποιότητα και τον τρόπο εξέτασης των ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής, αλλά το υπουργείο κωφεύει. Μιας και οι παρατηρήσεις γίνονται χρόνια τώρα, μπορεί άνετα να θεωρηθεί και σκόπιμη η σχετική κώφωση.

· Η ποιότητα, ορθογραφικά και συντακτικά, της πλειονότητας των γραπτών είναι απαράδεκτη και σε πολλές περιπτώσεις τραγική. Το επίπεδο, αν υπάρχει, πολλών απαντήσεων είναι τόσο χαμηλό που δυσκολεύεται κανείς να το πιστέψει.

Απλή απορία, λοιπόν, πως έφθασαν αυτοί οι μαθητές στην Γ’ Λυκείου και διεκδικούν την είσοδό τους στα ανώτατα ιδρύματα; Δεν είναι δυνατόν ένας μαθητής να φθάνει στο πέρας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και να μη γνωρίζει τα στοιχειώδη της γλώσσας του. Προφανώς κάτι δεν πάει καλά στο σύστημα. Δεν προβληματίζεται καθόλου αυτό το έρμο το υπουργείο; Ο μαθητής αυτός, δεν καταλαβαίνει τι τον ρωτάνε. Δεν καταλαβαίνει τι διαβάζει. Πως κατάφερε και έφθασε μέχρι εδώ; Ποιο μερίδιο ευθύνης φέρουν κι οι καθηγητές; Γιατί, έτσι όπως είναι η εικόνα, αποδεικνύεται ότι το σχολείο είναι μια διεκπεραιωτική υπόθεση και τίποτα άλλο.

· Η απόδοση των μαθητών στο διαγωνισμό, σε σχέση με τη βαθμολογία που λαμβάνουν στο σχολείο έχει την ίδια σχέση που έχει ο φάντης με το ρετσινόλαδο: καμία. Ο απόλυτος (εξ)ευτελισμός ενός αποτυχημένου συστήματος. Χαρίζονται βαθμοί με τα κιλά. Η απόλυτη επιβράβευση της τεμπελιάς και της απατεωνιάς. Επειδή το υπουργείο έχει όλα τα στοιχεία ηλεκτρονικά, θα ήταν ενδιαφέρον να δημοσίευε την απόκλιση μεταξύ προφορικών και γραπτών βαθμών. Είναι βέβαιο ότι θα είναι πολύ πέραν του λεγόμενου στατιστικού σφάλματος.

Επιπλέον, δημιουργούνται ψευδαισθήσεις στους μαθητές για το μέγεθος των δυνατοτήτων τους και κυρίως τις απαιτούμενες προσπάθειες που οφείλουν να καταβάλουν, προκειμένου να επιτύχουν έναν στόχο. Οι ευθύνες για την ψευδαίσθηση αυτή ξεκινούν από τον αρμόδιο υπουργό και φθάνουν μέχρι τον τελευταίο διδάσκοντα, δυστυχώς. Φθάσαμε στο σημείο όπου ο φιλόπονος και φιλότιμος μαθητής να εξομοιώνεται με τον φυγόπονο και απατεώνα.

Αυτή κι είναι κατάντια.

· Κάποια στιγμή, πρέπει να πάψει αυτή η γελοιότητα –για να μη δώσουμε κάνα βαρύτερο χαρακτηρισμό- με τα “πρωτότυπα” θέματα. Τι πάει να πει αυτό; Στην εποχή όπου στο διαδίκτυο υπάρχουν τα πάντα, από τα απλούστερα μέχρι τα πιο σύνθετα, την εποχή όπου υπάρχει εκδοτικός οργασμός “βοηθημάτων” για όλα τα γούστα και επίπεδα (όμως, όχι για όλα τα βαλάντια), είναι ανοησία, τουλάχιστον, να συζητάμε περί “πρωτοτύπων” θεμάτων. Και τι θέλουμε να επιτύχουμε με τα “πρωτότυπα” θέματα; Το αδιάβλητο ή το κύρος;

Συστηματικά, χρόνια τώρα, παρακολουθώ διαδικτυακά τα εισαγωγικά θέματα των διαγωνισμών Φυσικής αλλαχού. Πουθενά, μα πουθενά δεν έχω δει “πρωτότυπα” θέματα. Εκτός κι αν πρόκειται για καθαρά διαγωνισμούς Φυσικής (εθνικούς ή διεθνείς). Έχει άποψη το υπουργείο ως προς το τι θέλει να ελεγχθούν οι μαθητές, προκειμένου να θεωρηθούν επαρκείς για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση; Πως κρίνεται ότι ο υποψήφιος έχει κατανοήσει Φυσική (όπως και Μαθηματικά, Γλώσσα κλπ) και δεν είναι ένα καλοκουρδισμένο ρομποτάκι, που έχει διδαχθεί να επιλύει μηχανιστικά τα πιθανά θέματα –πολλάκις προβλέψιμα- που θα του τεθούν; Απόδειξη του αυτόματου μηχανισμού με τον οποίο λειτουργεί η πλειονότητα των “καλών” μαθητών είναι η αδυναμία τους να απαντήσουν σε ουσιαστικές –όχι επιδεικτικές- ερωτήσεις κρίσεως, ενώ σου ξεπετάνε στη στιγμή περίπλοκα προβλήματα, που απαιτούν συγκεκριμένες τεχνικές επίλυσης. Αυτό θέλουμε να ελέγξουμε στους μαθητές;

Είναι τυχαίο ότι οι πανεπιστημιακοί γκρινιάζουν όλο και εντονότερα για την ποιότητα και τις δυνατότητες των φοιτητών τους; Είναι τυχαίο που φθάσαμε να έχουμε ιδιωτικά φροντιστήρια για τις πανεπιστημιακές σχολές; Γίνεται δεκτό να εισάγονται, εν τέλει, μαθητές στο Φυσικό με γραπτό φυσικής πολύ κάτω της βάσης; Το αυτό γίνεται και σε άλλες σχολές. Αυτή η ισοπεδωτική νοοτροπία, όλοι να μπουν κάπου, τι έχει επιτύχει τελικά; Δεν προβληματίζεται για τίποτα αυτό το έρμο το υπουργείο;

Όσο για εκείνη την τράπεζα θεμάτων, που πιθανά θα έδινε ένα κάποιο προσανατολισμό, ακόμα εν αναμονή. Επί του παρόντος, έχουν προτεραιότητα άλλες τράπεζες…

· Είναι φανερό, στο επίπεδο που φθάσανε πλέον οι εξετάσεις, ότι το συγκεκριμένο σχολικό βιβλίο είναι ανεπαρκές. Είναι βιβλίο μέτριο, που δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του συστήματος. Είναι πολλές οι φωνές που ζητούν να αλλαχθεί. Υπάρχει, μάλιστα, έτοιμο το βιβλίο των Δρυ κ.ά., που μπορεί άμεσα να αξιοποιηθεί. Δίχως “άπλωμα” σε εξωσχολικά θέματα και επιπλέον βοήθεια, είναι αδύνατον ο μαθητής να αποδώσει στο ανταγωνιστικό επίπεδο που έχει φθάσει ο συγκεκριμένος διαγωνισμός. Και βέβαια, αυτό το άνοιγμα προς την εξωσχολική βοήθεια δεν μπορεί να είναι ισότιμο για όλους, δημιουργώντας σοβαρό θέμα ανισότητας μεταξύ των υποψηφίων. Πιστεύει κανείς, ότι οι γόνοι των εύπορων οικογενειών ξεκινούν από την ίδια γραμμή εκκίνησης με τα παιδιά των απόρων ή ανέργων;

Μια σοβαρή βοήθεια είναι το study4exams, που δημιουργήθηκε, ορθώς, από το υπουργείο. Όμως, με βάση το ωρολόγιο πρόγραμμα αδυνατεί κι ο πλέον ταχύς καθηγητής να διδάξει όλα αυτά, πέραν κάποιων ελαχίστων. Χρειάζεται μια αναδιάρθρωση του ωρολογίου προγράμματος, τουλάχιστον σε επίπεδο Γ’ Λυκείου. Η ιλαροτραγωδία των “γενικών” μαθημάτων πρέπει να παύσει άμεσα. Έτσι κι αλλιώς, την ώρα των μαθημάτων γενικής παιδείας γίνεται το έλα να δεις. Οι διδάσκοντες κάνουν ότι διδάσκουν κι οι μαθητές προσποιούνται ότι παρακολουθούν, μελετώντας για το φροντιστήριο!!! Αν ο πολύτιμος αυτός χρόνος δινόταν στα μαθήματα κατεύθυνσης, σίγουρα θα ήταν διαφορετικά τα πράγματα. Είμαι πεπεισμένος –κρίνοντας από την ποιότητα και τη διάθεση της πλειονότητας των συναδέλφων- ότι θα μειωνόταν δραματικά κι η ανάγκη προσφυγής σε εξωσχολική βοήθεια. Αμφιβάλλω, βάσιμα, ότι το υπουργείο επιθυμεί να την περικόψει.

· Η Φυσική είναι ενιαία επιστήμη και ο κατακερματισμός της, έτσι όπως την έχουν επιτύχει στο αναλυτικό πρόγραμμα, οδηγεί σε τραγελαφικά αποτελέσματα. Δεν είναι δυνατόν να αποκόπτεται η ύλη της Γ’ Λυκείου από τα προηγούμενα σχολικά έτη. Καταλήξαμε ένα θέμα γενικής παιδείας Β’ Λυκείου και μέχρι πρόπερσι της Α’ Λυκείου(!!!), που θα αντιμετωπιζόταν ως εύκολο από τους φιλόπονους μαθητές, να θεωρείται “απροσπέλαστο” από υποψηφίους που διεκδικούν με αξιώσεις την είσοδό τους στα Πολυτεχνεία και τις Ιατρικές. Αν αυτό δεν αποδεικνύει την παταγώδη αποτυχία του συστήματος, τότε τι; Τι άλλο πρέπει να συμβεί, ώστε το υπουργείο να καταλάβει ότι δεν υπάρχει συνέχεια και συνέπεια στο πρόγραμμα σπουδών της Φυσικής; Δεν βλέπει ότι οι διδασκόμενοι βομβαρδίζονται με “ανεξάρτητες” ενότητες, συχνά ασύνδετες μεταξύ τους, οδηγώντας σε μια αβαθή και παροδική γνώση; Έχει καταλάβει το υπουργείο ότι οι σκοποί του Αναλυτικού Προγράμματος της Φυσικής (§1.2, βιβλίο καθηγητή Α’ Λυκείου, έκδοση 2004), που ευαγγελίζεται, έχουν αποτύχει παντελώς;

Μικρή παρένθεση: οι στόχοι για εργαστηριακές δεξιότητες των μαθητών, είναι καλό ανέκδοτο. Μπορεί να μας πει και μερικά άλλα τέτοια το υπουργείο; Και στο κάτω-κάτω, ποιο το νόημα να πραγματοποιηθούν τα εργαστήρια, αφού τα παιδιά εξετάζονται θεωρητικά τη Φυσική, χωρίς υποψία “εργαστηριακού” θέματος; Δήθεν, μας έφαγε το δήθεν…

· Μια προσωπική άποψη, που θεωρώ ότι θα προκαλέσει την μήνιν πολλών συναδέλφων. Είναι απαράδεκτη η εικόνα τόσο της ΕΕΦ όσο και των καθηγητών –εντός κι εκτός σχολείου- να σκοτώνονται –κυριολεκτικά- μετά το πέρας του διαγωνισμού, για τα εξεταζόμενα θέματα. Πέραν της απαράδεκτης εικόνας που δίνεται για τον κλάδο, αδικώντας τον κατάφωρα, δημιουργεί αναστάτωση και σύγχυση στους μαθητές. Το πρώτο που πρέπει να έχουν οι εξεταζόμενοι είναι ηρεμία και συγκέντρωση στην προσπάθειά τους. Αν νομίζουμε ότι με τις επιδεικτικές διαμάχες μεταξύ μας (“εγώ το έπιασα”, “εγώ το θεωρώ αντιπαιδαγωγικό”, “με τη δική μου και μόνο τη δική μου βοήθεια…”, “εγώ…”, “εγώ…”, “εγώ…” ) συνεισφέρουμε στο αναγκαίο κλίμα, πλανόμαστε πλάνην οικτράν. Και τι να πούμε για τη μόδα του “που θα πάνε οι βάσεις;”, ενώ ο διαγωνισμός είναι εν εξελίξει κι ούτε καν προς το τέλος του;

Ίσως ήρθε ο καιρός να επιβληθεί κάποιος περιορισμός, κατά τα πρότυπα των προεκλογικών δημοσκοπήσεων, μιας και από μόνοι μας αποδεικνυόμαστε αδύναμοι να αυτοπεριοριστούμε, χάνοντας την αίσθηση του μέτρου. Μην παρεξηγηθώ: να αυτοπεριοριστούμε, όχι να αυτολογοκριθούμε. Ιδίως αυτή η γελοιότητα με τις τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές μεταδόσεις των απαντήσεων –φθηνή, μέχρις εκπόρνευσης, διαφήμισης της πραμάτειας μας…- πρέπει να απαγορευτεί άμεσα. Αφήνω ασχολίαστο ότι πολλές “τηλεοπτικές” απαντήσεις είναι ελλιπείς ή/και λανθασμένες…

Είναι ορατό και στους τυφλούς, πλέον, ότι τα παιδιά μας δεν απέτυχαν στη Φυσική. Έχει αποτύχει παντελώς ένα εκπαιδευτικό σύστημα, που δεν έχει προσανατολισμό, ξεκάθαρους στόχους και πόρους για τη λειτουργία του. Μέσα στην όλη του αποτυχία εντάσσεται και η Φυσική. Και είναι υποκρισία να κλαίμε και να οδυρόμαστε για την αποτυχία του μαθήματος στο συγκεκριμένο διαγωνισμό. Η αποτυχία έχει πολύ βαθύτερες ρίζες, ξεκινά από τα θεμέλια του συστήματος και διαιωνίζεται από τους μαθητευόμενους μάγους που εναλλάσσονται στους υπουργικούς θώκους. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλες οι αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, απλώς χειροτέρευσαν την κατάσταση.

Ο χρόνος κυλά κι οι απαραίτητες διορθώσεις κι αλλαγές, σε ένα τελματωμένο σύστημα, δε γίνονται. Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν, που έλεγε ο Παπάζογλου στον Υδροχόο του. Για να μην πούμε, χωρίς να αλλοιώνουμε την πραγματικότητα, ότι χειροτερεύουν.

Δυστυχώς, τα ίδια λέγαμε πέρυσι, τα ίδια λέμε φέτος και τα ίδια θα λέμε και του χρόνου, μιας και τίποτα δεν προβλέπεται να αναθεωρηθεί.

Με τις υγείες μας.

Υ.Γ. Αυτό το κουραστικά επαναλαμβανόμενο αστείο με τους “φυσικώς αδυνάτους”, κάπως πρέπει να τελειώσει. Από πότε η τεμπελιά και η αδιαφορία βαφτίζεται φυσική αδυναμία; Και, δυστυχώς, μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά. Θα επανέλθουμε σε αυτό το θέμα, στην πρώτη ευκαιρία.

Tweet Ετικέτες: Μιχάλης ΠετρόπουλοςΠανελλαδικές εξετάσεις 2013