Προτάσεις ΠΕΚΑΔΕ: 3 ώρες/ εβδομάδα τα αγγλικά στα σχολεία - μάθημα βασικού κορμού - πιστοποίηση γλωσσομάθειας στο λύκειο

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΡΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

Θέσεις και προτάσεις της Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. για τη διδασκαλία της Αγγλικής Γλώσσας στο Λύκειο

Αξιότιμες κυρίες/Αξιότιμοι κύριοι,

Η Πανελλήνια Ένωση Καθηγητών Αγγλικής Δημόσιας Εκπαίδευσης (Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε.) δραστηριοποιείται στο χώρο της Δημόσιας Εκπαίδευσης επί 39 συναπτά έτη με πάνω από 3.000 μέλη σε όλη την Ελλάδα. Ως επιστημονική ένωση, η Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. διοργανώνει επιστημονικές και επιμορφωτικές δράσεις συμβάλλοντας στην επιστημονική και παιδαγωγική

κατάρτιση και επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών Αγγλικής Γλώσσας με απώτερο στόχο τη συνολική αναβάθμιση της ποιότητας της διδασκαλίας και εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας στο δημόσιο σχολείο.

Με το παρόν υπόμνημα επιθυμούμε να σας γνωστοποιήσουμε τις θέσεις και προτάσεις της Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. για τη διδασκαλία του μαθήματος της Αγγλικής Γλώσσας στο Λύκειο στο πλαίσιο του σχετικού διαλόγου ενόψει των επικείμενων αλλαγών, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η ακεραιότητα και ενότητα της διδασκαλίας του γνωστικού μας αντικειμένου και να ενισχυθεί η παρεχόμενη διδακτική και γνωστική ποιότητα από τους εκπαιδευτικούς ΠΕ06 προς όφελος των μαθητών και των μαθητριών.

Στόχος αυτού του υπομνήματος είναι: α) να επισημάνει το ρόλο και τη σημασία του μαθήματος της Αγγλικής Γλώσσας στο δημόσιο σχολείο και ιδιαίτερα στο Λύκειο και β) να καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για τη συνολικότερη αναβάθμιση και ενίσχυση της διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας στη βαθμίδα αυτή καθ’ όλη τη διάρκειά της, στο πλαίσιο του δωδεκαετούς, ενιαίου, συνεχούς και συνεκτικού προγράμματος σπουδών του μαθήματος.

α) το μάθημα της Αγγλικής Γλώσσας στο Λύκειο:

Η εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας στο ελληνικό δημόσιο σχολείο εμπίπτει στη γενική ατζέντα της Ευρωπαϊκής γλωσσικής πολιτικής που αντιλαμβάνεται την πολυγλωσσία, δηλαδή τη χρήση ξένων γλωσσών ως βασική δεξιότητα που προάγει την ανταγωνιστικότητα των ατόμων, ενισχύοντας την κινητικότητα και παρέχοντας ευκαιρίες σε τομείς εκπαίδευσης και εργασίας. Ταυτόχρονα, η επικοινωνία στην ξένη γλώσσα αποτελεί μία από τις βασικές ικανότητες δια βίου μάθησης τις οποίες χρειάζονται όλοι για την προσωπική τους ολοκλήρωση και ανάπτυξη, την ενεργό ιδιότητα του πολίτη, την κοινωνική ένταξη και την απασχόληση και συνιστά σύγχρονο εφόδιο για ισότιμη και ενεργό συμμετοχή στη σύγχρονη κοινωνία της γνώσης.

Σε αυτό το πλαίσιο και σε συνέχεια ευρωπαϊκών ερευνών, η διδασκαλία των ξένων γλωσσών αποτελεί εργαλείο για την αναγνώριση των δεξιοτήτων και επαγγελματικών προσόντων του κάθε πολίτη καθιστώντας αναγκαία τη στήριξη του παρεχόμενου έργου των εκπαιδευτικών ξένων γλωσσών. Επιπλέον, η εκμάθηση συνοδεύεται και από την ανάγκη πιστοποίησης αυτών των δεξιοτήτων και προσόντων μέσα από διαπιστευμένα εθνικά συστήματα εξέτασης σε αντιστοιχία με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες (CEFR). Επιπρόσθετα, όμως, η εκμάθηση ξένων γλωσσών, ειδικότερα σε ανώτερο γλωσσικό επίπεδο, οδηγεί στην καλύτερη κατανόηση της μητρικής γλώσσας, στην καλλιέργεια διαπολιτισμικής κατανόησης και επικοινωνίας μεταξύ χρηστών που ομιλούν διαφορετικές μητρικές γλώσσες.

Η αγγλική γλώσσα, ως lingua franca, αποτελεί όχι μόνο τη γλώσσα της διεθνούς επικοινωνίας, αλλά και το μέσο με το οποίο εκφράζεται το σημαντικότερο μέρος της επιστημονικής, οικονομικής, πολιτιστικής και πνευματικής δραστηριότητας διεθνώς. Επομένως, η κατάκτησή της σε πολύ υψηλό επίπεδο αποτελεί σημαντικό προσόν και εφόδιο, ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να αποκτούν γνώσεις και να αναπτύσσουν δεξιότητες που θα τους καταστήσουν ικανούς να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις εκπαιδευτικές, επαγγελματικές και κοινωνικές ανάγκες των σύγχρονων κοινωνικοοικονομικών, πολυγλωσσικών και πολυπολιτισμικών συνθηκών που θα αντιμετωπίσουν ως ενήλικοι πολίτες.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, κρίνεται αναγκαία η διδασκαλία και εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας στην τελευταία βαθμίδα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, στο Λύκειο, συμβάλλοντας επιπλέον στην προώθηση και υλοποίηση των σκοπών της ποιοτικής αναβάθμισης του Λυκείου, όπως αυτοί τίθενται στο πλαίσιο της επικείμενης μεταρρύθμισης και, ειδικότερα, της «πλήρους αναβάθμισης σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης της διδασκαλίας των ξένων γλωσσών» (Πορίσματα Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, 2016, σελ. 29).

Η σημαντική συμβολή του μαθήματος στην πολιτιστική, κοινωνική και ανθρωπιστική αγωγή των μαθητών και των μαθητριών καθιστά απαραίτητη την ύπαρξή του ως βασικό διδακτικό αντικείμενο στα προγράμματα όλων των βαθμίδων της δημόσιας εκπαίδευσης. Άλλωστε, με βάση την έκθεση του Δικτύου Ευρυδίκη για τη διδασκαλία των γλωσσών στα σχολεία στην Ευρώπη το 2012, στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις περισσότερες περιπτώσεις η Αγγλική είναι η πρώτη γλώσσα που μαθαίνουν υποχρεωτικά οι μαθητές. Στην πλειονότητα των κρατών μελών της ΕΕ τουλάχιστον το 90% των μαθητών μαθαίνουν Αγγλικά σε επίπεδο ISCED 2 και 3.

Επιπρόσθετα, η σημαντική πολιτιστική, κοινωνική και ανθρωπιστική διάσταση της διδασκαλίας της ξένης γλώσσας στο δημόσιο σχολείο αναφέρεται στα πορίσματα της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, όπου τονίζεται ότι βασικός στόχος της διδασκαλίας του μαθήματος πρέπει είναι η εκπαίδευση και διαπαιδαγώγηση του μαθητή μέσω της ξένης γλώσσας:

«…στο σχολείο το μάθημα της ξένης γλώσσας είναι ή πρέπει να είναι αντικείμενο και παράλληλα μέσον ανάπτυξης γνώσεων, ανάπτυξης διαπολιτισμικής συνείδησης και επικοινωνιακών ικανοτήτων». (2016, σελ. 30)

Ειδικά στο Λύκειο, η αγγλική γλώσσα μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο ανάπτυξης γνώσεων και δεξιοτήτων σε άλλα γνωστικά αντικείμενα, ενισχύοντας τη διαθεματικότητα και τη διεπιστημονικότητα. Ταυτόχρονα, μπορεί να προάγει περαιτέρω τη διαπολιτισμικότητα και την πολυπολιτισμικότητα καθώς και να ενισχύσει την κριτική σκέψη, τη δημιουργικότητα, τη συνεργατικότητα και τη διερευνητική μάθηση. Όπως αναφέρεται στα πορίσματα του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία:

«Το μάθημα δεν θα έχει καμία σχέση με τη φροντιστηριακή διδασκαλία των Αγγλικών ως ξένη γλώσσα η οποία οδηγεί αποκλειστικά σε κάποιο πτυχίο πιστοποίησης, αλλά θα εστιάζεται στην πολιτιστική διάσταση της Γλώσσας: λογοτεχνία, δοκίμιο, θέατρο, εφημερίδες και περιοδικά, θέματα σχετικά με άλλα γνωστικά αντικείμενα θα συμπεριλαμβάνονται στο αναλυτικό πρόγραμμα. Μεγάλο μέρος του αναλυτικού προγράμματος θα συνδέεται με θέματα Πολιτισμού, Πολιτικών Δικαιωμάτων, Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, Περιβαλλοντικής Προστασίας, κλπ». (2016, σελ. 31)

Όπως γίνεται αντιληπτό, κατά τη διάρκεια των σπουδών στο Λύκειο, τότε δηλαδή που οι μαθητές έχουν αναπτύξει σύνθετες νοητικές ικανότητες και ωριμότερη σκέψη, είναι δυνατό να πραγματωθούν τα οφέλη που αναπτύσσονται στην προηγούμενη παράγραφο. Αυτό οφείλεται στη μεγαλύτερη νοητική ωριμότητα και γνωστική ικανότητα που αναπτύσσει ο μαθητικός πληθυσμός του Λυκείου, κάτι που του επιτρέπει να κατακτήσει την αγγλική γλώσσα στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο και να εισπράξει στο μέγιστο τα πολλαπλά οφέλη που μπορεί να αποκομίσει.

Με βάση τα παραπάνω, κρίνεται αναγκαίο η ελληνική πολιτεία, μέσα από τη δημόσια εκπαίδευση, να παρέχει σε όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές και τις μαθήτριες τη δυνατότητα εκμάθησης μίας τουλάχιστον ξένης γλώσσας σε πολύ καλό ή άριστο επίπεδο. Όσον αφορά στην αγγλική γλώσσα, η κατάκτησή της σε επίπεδο «Πολύ καλής γνώσης» (Γ1) ή «Άριστης γνώσης» (Γ2) είναι αναγκαία για τους μαθητές που θα ακολουθήσουν ανώτατες ή ανώτερες σπουδές, θα επιλέξουν άλλες μορφές εκπαίδευσης και κατάρτισης ή θα κατευθυνθούν στην αγορά εργασίας, αφού στη σύγχρονη εποχή η χρήση της αγγλικής γλώσσας από τους μαθητές και μελλοντικούς πολίτες ως «απολύτως ικανούς χρήστες» (επίπεδο Γ) αποτελεί βασικό εργαλείο για την πρόσβαση στην εξελισσόμενη επιστημονική και τεχνολογική σκέψη και έρευνα, την αναζήτηση γνώσεων, πληροφοριών και συνεργατικών δράσεων, κυρίως στο διαδίκτυο, και την κάλυψη επικοινωνιακών και κοινωνικών αναγκών.

Επιπλέον, η διδασκαλία και εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας στο Λύκειο, κρίνεται απαραίτητη εφόσον, ως πανελλαδικώς εξεταζόμενο ειδικό μάθημα που κατοχυρώνει την πρόσβαση των τελειοφοίτων και αποφοίτων ΓΕΛ και ΕΠΑΛ σε 20 σχολές (ΑΕΙ, ΤΕΙ) 2 επιστημονικών πεδίων (1ου και 5ου), απαιτεί αυξημένες γνώσεις και δεξιότητες. Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2009 έως το 2016 αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός των μαθητών/-τριών που επιλέγουν να εξεταστούν στην αγγλική γλώσσα ως ειδικό μάθημα (6.780-13.902) σε ποσοστό που ανέρχεται, για το 2016, στο 70,34% όσων επιλέγουν ειδικά μαθήματα. Ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός των μαθητών/-τριών που επιλέγουν να εξεταστούν στο ειδικό μάθημα της Αγγλικής Γλώσσας αποτελεί μια ακόμα παράμετρο της αναγκαιότητας εκμάθησης της γλώσσας σε ανώτερο γνωστικό επίπεδο.

Για το λόγο αυτό, θεωρούμε αυτονόητο ότι η διδασκαλία της Αγγλικής θα ολοκληρώνεται και θα φτάνει έως και τη Γ’ Λυκείου, έτσι ώστε οι μαθητές αφενός, να έχουν τη δυνατότητα να διεκδικούν την είσοδό τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και αφετέρου, να πιστοποιούν τις γνώσεις τους μέσω του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας (ΚΠγ). Με αυτό τον τρόπο, το γνωστικό αντικείμενο της Αγγλικής Γλώσσας θα συμπεριλαμβάνεται στο Απολυτήριο Λυκείου όλων των αποφοίτων της χώρας, κάτι που επιβάλλεται τόσο για λόγους ισότητας όσο και για λόγους επαγγελματικής σταδιοδρομίας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

β) Με βάση τα ανωτέρω, η Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. προτείνει για το μάθημα της Αγγλικής στο Λύκειο:

Διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας σε όλες τις τάξεις του Λυκείου (ΓΕΛ και ΕΠΑΛ) ως μάθημα γενικής παιδείας (βασικού κορμού), υποχρεωτικό για όλους τους μαθητές, έτσι ώστε να κατακτούν γνώσεις και δεξιότητες υψηλού επιπέδου προκειμένου να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις αυξημένες ανάγκες και προκλήσεις της μελλοντικής εκπαιδευτικής, επαγγελματικής και κοινωνικής τους ζωής.

Εμπλουτισμό και αναβάθμιση του μαθήματος της Αγγλικής Γλώσσας στο Λύκειο τόσο ως αντικείμενο με στόχο την άριστη γλωσσική κατάρτιση ως προσόν εκπαιδευτικής και επαγγελματικής εξέλιξης, όσο και ως μέσο ανάπτυξης γνώσεων και σε άλλα επιστημονικά πεδία, αλλά και ανάπτυξης επικοινωνιακών ικανοτήτων, διαπολιτισμικής συνείδησης, με στόχο την ευρύτερη εκπαίδευση και διαπαιδαγώγηση του μαθητή.

Εκπόνηση Ενιαίου Προγράμματος Σπουδών για τις Ξένες Γλώσσες (ΕΠΣ-ΞΓ) για το Λύκειο, αντίστοιχου αυτού για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο, το οποίο θα συνεχίζει και θα ολοκληρώνει τη διδασκαλία και μάθηση των Αγγλικών στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο.

Παραγωγή σχολικών εγχειριδίων και μαθησιακού υλικού που θα υποστηρίζει το ΕΠΣ-ΞΓ και τους στόχους που διατυπώθηκαν παραπάνω.

Παραγωγή ψηφιακού υλικού και αξιοποίηση των ΤΠΕ για τη διδασκαλία και εκμάθηση της Αγγλικής Γλώσσας από τους άρτια καταρτισμένους στον τομέα αυτό, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, συναδέλφους ΠΕ06.

Αύξηση των ωρών διδασκαλίας της Αγγλικής Γλώσσας σε τουλάχιστον τρεις (3) ώρες εβδομαδιαίως, οι οποίες κρίνονται απαραίτητες για εργασία των μαθητών/-τριών μέσα στην τάξη, λόγω της επικοινωνιακής φύσης του μαθήματος και της άμεσης συσχέτισης των ωρών διδασκαλίας με την κατάκτηση της γλώσσας σε πολύ καλό (Γ1) ή άριστο (Γ2) επίπεδο.

Ποιοτική αναβάθμιση και εμπλουτισμό της ενδοσχολικής εξέτασης του μαθήματος με στόχο την αξιολόγηση όλων των διδασκόμενων γλωσσικών δεξιοτήτων: κατανόηση προφορικού και γραπτού λόγου, παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου, διαμεσολάβηση σε προφορικό και γραπτό λόγο.

Επέκταση της πιστοποίησης γλωσσομάθειας της αγγλικής γλώσσας στο Λύκειο στα επίπεδα Γ1/Γ2 μέσα από τη σύνδεση με το Κρατικό Πιστοποιητικό γλωσσομάθειας (ΚΠγ), η οποία θα παρέχεται προαιρετικά σε όποιον το επιθυμεί.

Σαφή διαχωρισμό της συνολικής κατάκτησης γνώσεων και ικανοτήτων μέσα από τη διδασκαλία της Γλώσσας από την κατάκτηση δεξιοτήτων γλωσσομάθειας μέσα από εξετάσεις πιστοποίησης.

Δημιουργία, στη Γ’ Λυκείου, τμημάτων προετοιμασίας για τους μαθητές/-τριες που επιλέγουν να εξεταστούν στο ειδικό μάθημα της Αγγλικής Γλώσσας στις Πανελλήνιες Εξετάσεις.

Καταγραφή στο Απολυτήριο του Λυκείου του επιπέδου γλωσσομάθειας που έχει αποκτηθεί καθ' όλη τη διάρκεια σχολικής φοίτησης ως κριτήριο εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και ως μέρος επαγγελματικής κατάρτισης.

Αξιότιμες κυρίες/Αξιότιμοι κύριοι,

Καταλήγοντας, για όλους τους παραπάνω λόγους και δεδομένου ότι κατά το παρελθόν η ελληνική οικογένεια έχει επιβαρυνθεί υπερβολικά καταφεύγοντας στη λύση των ιδιωτικών κέντρων διδασκαλίας ξένης γλώσσας, η ελληνική πολιτεία οφείλει να παρέχει δωρεάν εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας στο δημόσιο σχολείο. Κατ' επέκταση, αυτό θα συμβάλει στην αναβάθμιση του ρόλου και παρεχόμενου έργου των εκπαιδευτικών Αγγλικής, στην απόκτηση κατάλληλων δεξιοτήτων και γνώσεων, όπως θα αποτυπώνονται στο Απολυτήριο και, τέλος, στην ευρύτερη αναμόρφωση του Λυκείου (ΓΕΛ, ΕΠΑΛ).

Σας ευχαριστούμε θερμά που δεχτήκατε να μας συναντήσετε και να ακούσετε τις προτάσεις μας για την ενίσχυση της διδασκαλίας/εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας στο Λύκειο και τη γενικότερη ποιοτική αναβάθμιση του μαθήματος προς όφελος των μαθητών. Σας παρακαλούμε να εξετάσετε τις προτάσεις αυτές, οι οποίες αποτελούν προϊόν μακροχρόνιας συνεργασίας και έρευνας ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς. Η Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. είναι πάντα στη διάθεση της πολιτείας για να προσφέρει ό,τι μπορεί για την επίτευξη του κοινού μας στόχου που είναι η καλύτερη εκπαίδευση των παιδιών μας.

Με Εκτίμηση,

Για το Δ.Σ. της Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε.

Ο Πρόεδρος Η Γεν. Γραμματέας
Δημήτριος Παπαδάκης Αγγελική Πολίτη

Πανελλήνια Ένωση Καθηγητών Αγγλικής Δημόσιας ΕκπαίδευσηςΠΕΚΑΔΕυπόμνημα