Καλοσύνη, ανιδιοτέλεια, αλτρουισμός - Το «παράδοξο» του Δαρβίνου
Η καλοσύνη και η ανιδιοτέλεια είναι ευρέως διαδεδομένες. Όχι μόνο στους ανθρώπους, αλλά και στα ζώα. Οι άνθρωποι που προσφέρουν -ανεξάρτητα εάν πρόκειται για εθελοντική εργασία, αίμα ή, απλά, ρούχα- δηλώνουν ότι, το άμεσο αποτέλεσμα της προσφοράς είναι πως εκείνη τη στιγμή νιώθουν πολύ καλύτερα.
Στο ζωικό βασίλειο επίσης υπάρχουν είδη που δείχνουν καλοσύνη. Πώς; Αποφεύγοντας τη βία όταν προκύπτουν διαφορές και χρησιμοποιώντας συγκριτικά αβλαβείς τρόπους αναμέτρησης.
Χαρακτηριστικό
Η χαρά που αισθανόμαστε όταν εισπράττουμε καλοσύνη είναι προφανής. Όμως, τα κίνητρα που ωθούν έναν άνθρωπο σε μία πράξη καλοσύνης, δεν είναι.
Στην πραγματικότητα, η ίδια η ύπαρξη της καλοσύνης και του αλτρουισμού έρχονται σε αντίθεση με τη Θεωρία της Εξέλιξης του Δαρβίνου, η οποία βασίζεται στην ανταγωνιστική διαδικασία της Φυσικής Επιλογής κατά την οποία επιβιώνει μόνο ο ισχυρότερος.
Για παράδειγμα, η ανιδιοτελής συμπεριφορά των στείρων μυρμηγκιών, που προστατεύουν τις αποικίες τους από τα επικίνδυνα αρπακτικά, δημιουργεί ένα πρόβλημα που ο ίδιος ο Δαρβίνος θεωρούσε αρχικά «ανυπέρβλητο και στην πραγματικότητα, μοιραίο για όλη μου τη θεωρία».
Άρα, το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς… εξελίχθηκε η καλοσύνη και δεν εξαλείφθηκε από τη Φυσική Επιλογή;
Πολλοί ερευνητές έχουν ασχοληθεί με το πρόβλημα και ιδού μερικές ενδιαφέρουσες θεωρίες όπως τις παρουσιάζει το theconversation.com.
Εξηγώντας την καλοσύνη
Οι πρώιμες προσεγγίσεις, από την εποχή του Δαρβίνου έως τη δεκαετία του 1960, βασίστηκαν στην υπόθεση ότι τα άτομα υιοθετούν τη συνεργασία για το καλό της ομάδας ή του είδους τους, ανεξαρτήτως προσωπικού κόστους.
Η εν λόγω θεωρία -θεωρία της «επιλογής ομάδων»- ήταν η μοναδική εξήγηση επί πολλές δεκαετίες, μόνο που τώρα πια αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό.
Κατ’ αρχάς πώς μπόρεσαν να εξελιχθούν οι πληθυσμοί σε συνεργασία, οι οποίοι υποτίθεται ότι επιβίωσαν καλύτερα από τους πληθυσμούς σε ανταγωνισμό;
Μέρος της απάντησης βρίσκεται στην πρόσφατη «εγωιστική γονιδιακή θεωρία», ευρέως γνωστή από το μπεστ- σέλερ βιβλίο του Βρετανού εξελικτικού βιολόγου και συγγραφέα βιβλίων εκλαϊκευμένης επιστήμης, Richard Dawkins με τίτλο «Το εγωιστικό γονίδιο», ή «φυσική συμπεριφορά», σύμφωνα με την οποία η Φυσική Επιλογή ευνοεί την καλοσύνη στους στενούς συγγενείς μας οι οποίοι μας μοιάζουν και μοιράζονται τα γονίδιά μας. Η βοήθεια σε έναν συγγενή είναι ένας τρόπος μεταβίβασης των αντιγράφων των γονιδίων μας που ωφελεί αυτόν ο οποίος παρέχει βοήθεια ανάλογα με τη σχέση που έχει με τον παραλήπτη.
Καθώς η παραπάνω θεωρία δεν εξηγεί την καλοσύνη απέναντι σε ανθρώπους με τους οποίους δεν έχουμε κοινά γονίδια, υπάρχει ένα κενό.
Οπότε, για την περίπτωση των μη-συγγενών, υιοθετήθηκε μια άλλη θεωρία.
Η θεωρία του αμοιβαίου αλτρουισμού εμπεριέχει την ιδέα του «θα ξύσω την πλάτη σου αν ξύσεις τη δική μου», κάτι που μπορεί να χαρακτηριστεί και ως στρατηγική win-win. Εάν δύο άσχετα (μη - συγγενικά) άτομα γίνονται εκ περιτροπής το ένα ευγενικό απέναντι στο άλλο, δημιουργούν μια σχέση επαναλαμβανόμενης συνεργασίας προς όφελος και των δύο.
Στην πραγματικότητα, ορισμένα κοινωνικά συναισθήματα όπως η ενοχή, η ευγνωμοσύνη και η συμπάθεια μπορεί να έχουν εξελιχθεί ακριβώς προκειμένου να ανιχνεύσουν και να αποφύγουν τις απάτες του συστήματος αυτού και να προωθήσουν τις σχέσεις αμοιβαιότητας, οι οποίες θεωρούνται εξαιρετικά κρίσιμες για την ανθρώπινη εξέλιξη.
Και τι συμβαίνει με τους ξένους;
Αλλά αυτή η θεωρία δεν εξηγεί την καλοσύνη απέναντι στους ξένους, στους ανθρώπους που δεν περιμένουμε ότι θα συναντήσουμε ξανά.
Στις περιπτώσεις αυτές της μίας και μοναδικής αλληλεπίδρασης, η καλοσύνη θα μπορούσε να προωθηθεί μέσω της έμμεσης αμοιβαιότητας. Αυτό συμβαίνει όταν παρατηρούμε ότι οι άνθρωποι είναι ευγενικοί σε άλλους και συμπεριφερόμαστε ευγενικά προς αυτούς «σε αντάλλαγμα».
Τα στοιχεία της πραγματικής ζωής υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι είναι περισσότερο διατεθειμένοι να βοηθήσουν τους ξένους στην περίπτωση που τους έχουν δει να συμπεριφέρονται ευγενικά. Συνεπώς, καθένας έχει κίνητρο να καλλιεργήσει τη φήμη του ευγενικού ανθρώπου μέσα από μια γενναιόδωρη συμπεριφορά που θα είναι γνωστή σε άλλους. Μια τέτοια φήμη είναι πιθανό να «προκαλέσει» την καλοσύνη των άλλων, συνεπώς να αποφέρει μακροπρόθεσμα οφέλη.
Όμως κι εδώ υπάρχει κενό, καθώς δεν εξηγεί την καλοσύνη στις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν παρατηρητές -κοινώς, όταν δεν μας βλέπει κανείς.
Εδώ η προτεινόμενη θεωρία αφορά την έννοια της αλτρουιστικής τιμωρίας. Αυτή η θεωρία δηλώνει ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν ένα «ενσύρματο ένστικτο» που τους κάνει να θέλουν να τιμωρήσουν αγενείς ή ιδιοτελείς ανθρώπους, προκαλώντας τους με το να τους φωνάζουν, ή να τους αντιμετωπίζουν κατά πρόσωπο.
Η τιμωρία αυτή χαρακτηρίζεται ως «αλτρουιστική» επειδή εμπεριέχει την έννοια του κοινού καλού, ένα είδος δημόσιου αγαθού με κάποιο κόστος στον τιμωρό -σε χρόνο, προσπάθεια, αλλά και τον πιθανό κίνδυνο της αντίδρασης του άλλου.
Στοιχεία για την «αλτρουιστική τιμωρία» έχουν καταγραφεί σε πολλούς πληθυσμούς και πολιτισμούς. Ο κίνδυνος να υποστεί κάποιος την αλτρουιστική τιμωρία λειτουργεί ως μοχλός κοινωνικής πίεσης για να είναι ευγενικός -ακόμα και όταν κανείς δεν μπορεί να τον δει.
Οι παραπάνω θεωρίες δείχνουν ότι η καλοσύνη δεν έρχεται κατ’ ανάγκη σε αντίθεση με τη ανταγωνιστική διαδικασία της Φυσικής Επιλογής του Δαρβίνου.
Η καλοσύνη απευθύνεται στη λογική. Αλλά, μήπως ο εξορθολογισμός της υπονομεύει τον αυθορμητισμό της;
Μήπως, η καλοσύνη είναι μια προσεκτικά μεταμφιεσμένη συμπεριφορική έκφραση εγωισμού; Και εν τέλει, ο αλτρουισμός όντως υπάρχει;
Η φιλοσοφική συζήτηση βεβαίως, δεν εξαντλείται, ωστόσο ανεξάρτητα από το κίνητρο, οι πράξεις καλοσύνης όχι μόνο είναι προς όφελος της κοινωνικής ευημερίας, αλλά επιπλέον, μας κάνουν να νιώθουμε καλά. Κι ίσως, είναι εξίσου σημαντικό με όλα τα άλλα.
θεωρία της εξέλιξηςφυσική επιλογήΚάρολος Δαρβίνος- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Μάνδρα: Συγκλονίζει η θεία του 38χρονου οδηγού νταλίκας - «Έφεραν το πτώμα του μέσα σε σακούλα»
- Συνελήφθη ο Αχιλλέας Μπέος
- Επικό ανέκδοτο: Η ξανθιά, το κάμπριο και το...περίεργο "αλκοτέστ"
- H κόρη του Νίκου Χατζηνικολάου έχει τα πιο όμορφα μαλλιά
- Τανιμανίδης σε χορεύτρια οριεντάλ: «Έχεις τα καλύτερα αμορτισέρ»
- Κοινωνικό μέρισμα 2017 – TAXISnet: Ποιοι και πώς μπορούν να υποβάλλουν αίτηση
- Έχασε τη μάχη με τον καρκίνο η τενίστρια Java Novotna
- Δούρου για αντιπλημμυρικά: Χρειάζονται 8 χρόνια για να γίνουν - Δεν είναι η περιφέρεια αρμόδια
- Πέθανε ο ηθοποιός Χρήστος Γούτης
- Καιρός LIVE: Το… έστρωσε! Δείτε πού χιονίζει τώρα στην Ελλάδα (pics)
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Alfa Vita
- Χωρίς μετρό για 24 ώρες θα μείνει η Αθήνα
- Έως τις 22 Νοεμβρίου οι αιτήσεις στον ΑΣΕΠ για 53 θέσεις
- Βουλή LIVE: Η συζήτηση για το κοινωνικό μέρισμα
- Παιδαγωγός στο Δήμο Τυρνάβου
- Καλοσύνη, ανιδιοτέλεια, αλτρουισμός - Το «παράδοξο» του Δαρβίνου
- Προσλήψεις στο Δήμο Τυρνάβου
- ΔΟΕ για σχολικά γεύματα: Το κυβερνητικό επικοινωνιακό τρικ και η υπεύθυνη στάση των εκπαιδευτικών
- 3 προσλήψεις εποχικών στο Δήμο Ηρακλείου Αττικής
- Άσκηση υποψήφιων Δικηγόρων στο Δήμο Αμαρουσίου
- Τελευταία Νέα Alfa Vita
- Καλοσύνη, ανιδιοτέλεια, αλτρουισμός - Το «παράδοξο» του Δαρβίνου
- Προσχολική Αγωγή και Εκπαίδευση - Εξελίξεις και προοπτικές, ημερίδα στις 21/11 στο Ρέθυμνο
- Προσλήψεις στο Γενικό Νοσοκομείο Φλώρινας
- Παιδαγωγός στο Δήμο Τυρνάβου
- Χωρίς μετρό για 24 ώρες θα μείνει η Αθήνα
- Άσκηση υποψήφιων Δικηγόρων στο Δήμο Αμαρουσίου
- Έως τις 22 Νοεμβρίου οι αιτήσεις στον ΑΣΕΠ για 53 θέσεις
- Βουλή LIVE: Η συζήτηση για το κοινωνικό μέρισμα
- Προσλήψεις στο Δήμο Τυρνάβου
- 3 προσλήψεις εποχικών στο Δήμο Ηρακλείου Αττικής
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- «Έρχεται» η απόφαση για το κοινωνικό οικιακό τιμολόγιο ηλεκτρισμού με 70% έκπτωση
- Έχασε τη μάχη με τον καρκίνο η Γιάνα Νοβότνα
- Τηλεφωνική επικοινωνία Τσίπρα-Γεννηματά
- Σε διαβούλευση το ν/σ για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών
- Ελληνική παροικία στον... παράδεισο
- Τραγικός θάνατος πεντάχρονου αγοριού στην Ημαθία
- Θέσεις εργασίας στον Δήμο Κρωπίας
- Πώς μπορείς να αχρηστεύσεις το κινητό σου αν στο κλέψουν
- Ψήφο εμπιστοσύνης στη Μέρκελ δίνει το FDP
- Διαδοχικός αποκλεισμός λωρίδων στην Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας