Ηπατίτιδα: Μην αμελείτε τα «καθημερινά» συμπτώματα που δείχνουν πρόβλημα!

Ηπατίτιδα σημαίνει φλεγμονή του ήπατος. Πολλές ασθένειες και γενικές παθήσεις μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή του ήπατος, όπως η χρήση ναρκωτικών ουσιών, το αλκοόλ, τα χημικά και ορισμένα αυτοάνοσα νοσήματα.

Το ήπαρ (συκώτι) είναι ένα ζωτικό όργανο που βρίσκεται στο δεξιό άνω τμήμα της κοιλιακής χώρας. Έχει πολλές λειτουργίες και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό, στη σύνθεση παραγόντων πήξης του αίματος για τον έλεγχο αιμορραγιών, στην παραγωγή ουσιών απαραίτητων στη μάχη κατά των λοιμώξεων καθώς

και στην απομάκρυνση τοξικών ουσιών και φαρμάκων από τον οργανισμό. Εάν το ήπαρ προσβληθεί από ιούς ή υποστεί βλάβη από άλλα αίτια όπως τοξίνες, φάρμακα, αλκοόλ, αναπτύσσεται φλεγμονή (ερεθισμός) και νέκρωση, κατάσταση η οποία ονομάζεται ηπατίτιδα.Πολλοί ιοί, όπως ο ιός της μονοπυρήνωσης και ο κυτταρομεγαλοϊός, μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή στο ήπαρ.

Οι περισσότεροι ιοί, ωστόσο, δεν προσβάλλουν κυρίως το συκώτι, αλλά αυτό είναι μόνο ένα από τα πολλά όργανα που επηρεάζουν.

Όταν οι γιατροί μιλούν για την ιογενή ηπατίτιδα, χρησιμοποιούν αυτό τον όρο για την ηπατίτιδα που προκαλείται από συγκεκριμένους ιούς που προσβάλλουν κυρίως το συκώτι και είναι υπεύθυνοι για περίπου το ήμισυ του συνόλου της ηπατίτιδας στους ανθρώπους παγκοσμίως.

Υπάρχουν διάφοροι ιοί της ηπατίτιδας. Αυτοί έχουν ονομαστεί τύποι A, B, C, D, E, F (δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα) και G. Καθώς η γνώση μας για τους ιούς της ηπατίτιδας αυξάνεται, είναι πιθανό ότι αυτή η αλφαβητική λίστα θα αυξηθεί τις επόμενες δεκαετίες. Οι πιο κοινές μορφές ιογενούς ηπατίτιδας είναι οι τύποι Α, Β, και C.
Χρόνια ιογενής ηπατίτιδα προκαλείται από τους ιούς της ηπατίτιδας Β, C και D κι αναπτύσσεται στους ασθενείς που το αμυντικό τους σύστημα δεν κατορθώνει να αποβάλλει τον ιό. Στους ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα, παρά την έλλειψη συμπτωμάτων πολλές φορές, η ύπαρξη του ιού εξακολουθεί να προκαλεί ερεθισμό και να καταστρέφει το ήπαρ. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ανάπτυξη ινώδους ιστού (ουλή) μέσα στο ήπαρ. Εάν τα τρία τέταρτα του ήπατος μετατραπούν σε ινώδη ιστό, το ήπαρ δεν είναι πια σε θέση να λειτουργήσει σωστά, κατάσταση που ονομάζεται κίρρωση. Οι ασθενείς με κίρρωση μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί στα πρώτα στάδια της κίρρωσης, αλλά καθώς η ηπατική νόσος προοδευτικά επιβαρύνεται μπορεί να εμφανισθούν ασκίτης (υγρό στην κοιλιά), αιμορραγία από φλέβες του οισοφάγου (κιρσοί), εγκεφαλοπάθεια (αλλαγή της διανοητικής κατάστασης και συμπεριφοράς) ή ίκτερος. Όλοι οι ασθενείς με κίρρωση έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του ήπατος.
Η ιογενής ηπατίτιδα B και C :
α) προσβάλλει μεγάλο μέρος του πληθυσμού,
β) μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο,
γ) σχετίζεται με σημαντική νοσηρότητα και θνητότητα και
δ) απαιτεί ειδικές θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Στη χώρα μας, ο επιπολασμός για τη χρόνια ηπατίτιδα Β υπολογίζεται σε 2.5-3% του πληθυσμού και για την ηπατίτιδα C σε 1.5-2% του πληθυσμού, ενώ η επίπτωση των χρόνιων ιογενών ηπατιτίδων ποικίλλει ανά γεωγραφικό διαμέρισμα και πληθυσμό.
Οι κύριες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία είναι η αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα των ασθενών από την ηπατική νόσο και η διασπορά των ιών αυτών στο κοινωνικό τους περιβάλλον. Είναι γνωστό ότι σημαντικό ποσοστό των ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα Β ή C καταλήγουν από επιπλοκές της χρόνιας λοίμωξης όπως κίρρωση του ήπατος, ηπατοκυτταρικό καρκίνο (HCC), ηπατική ανεπάρκεια και θάνατο εφόσον δεν τεθούν σε παρακολούθηση και δεν λάβουν ειδική αντιική αγωγή.
Ο ιός της ηπατίτιδας Β μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή, παρεντερικά (iv, im, sc) και από μητέρα με HBsAg (+) στο παιδί κατά την κύηση ή τον τοκετό (κάθετη μετάδοση), ενώ το ιός της ηπατίτιδας C κυρίως με την παρεντερική επαφή και σπανιότερα με τη σεξουαλική επαφή ή κάθετη μετάδοση από μητέρα σε παιδί.
Οι δυνατότητες θεραπευτικής παρέμβασης στη χρόνια ηπατίτιδα Β και C έχουν βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Υπάρχουν δύο ειδών αιματολογικές εξετάσεις για την ηπατίτιδα :
α) μη ειδικές εξετάσεις που αφορούν τη λειτουργία του ήπατος όπως :

ανεύρεση αυξημένης τιμής ενζύμων (αμινοτρανσφεράσες ή τρανσαμινάσες), που σε περίπτωση βλάβης του ήπατος απελευθερώνονται σε μεγάλες ποσότητες στην κυκλοφορία του αίματος, οδηγώντας σε σημαντική αύξηση των τιμών τους (έως και μεγαλύτερες του δεκαπλάσιου του φυσιολογικού σε οξεία ηπατίτιδα)

ανεύρεση αυξημένης τιμής χολερυθρίνης, που δίνει την χαρακτηριστική κίτρινη χροιά στα μάτια και στο δέρμα (ίκτερος)

Η ανεύρεση αυξημένων τρανσαμινασών ή χολερυθρίνης, δε σημαίνει υποχρεωτικά ιογενή ηπατίτιδα και συχνά ο ασθενής χρειάζεται να υποβληθεί σε σειρά εργαστηριακών εξετάσεων για τη διερεύνηση του αιτίου της ηπατικής βλάβης
β) ειδικές εξετάσεις που αφορούν στην ανίχνευση των ιών:

οι εξετάσεις αυτές ανιχνεύουν είτε ειδικά τμήματα των ιών (αντιγόνα), είτε αντισώματα έναντι αυτών, που παράγει ο οργανισμός σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης της λοίμωξης

Ποια είναι τα συμπτώματα της ηπατίτιδας

Η χρονική περίοδος μεταξύ της έκθεσης στον ιό της ηπατίτιδας και την έναρξη των συμπτωμάτων της νόσου ονομάζεται “περίοδος επώασης”. Η διάρκεια αυτής ποικίλει ανάλογα με τον κάθε ιό ηπατίτιδας. Ο ιός της ηπατίτιδας-Α έχει μια περίοδο επώασης περίπου 15-45 ημέρες, της ηπατίτιδας-Β περίπου 45-160 ημέρες και της ηπατίτιδας-C από 2 εβδομάδες έως και 6 μήνες.

Πολλοί ασθενείς που έχουν μολυνθεί με αυτούς τους τρεις τύπους ιογενούς ηπατίτιδας μπορεί να έχουν λίγα ή καθόλου συμπτώματα της ασθένειας. Ειδικά στην περίπτωση της ηπατίτιδας-C, τα συμπτώματα εξελίσσονται με τόσο αργό ρυθμό, ώστε γίνονται αντιληπτά με καθυστέρηση και, δυστυχώς, όταν πλέον η θεραπεία έχει περιορισμένη ισχύ.

Η οξεία ηπατίτιδα εμφανίζεται λίγες εβδομάδες έως μήνες μετά την είσοδο του ιού της ηπατίτιδας στο ανθρώπινο σώμα.
Τα κύρια συμπτώματα είναι:

έντονη αδυναμία, καταβολή
ανορεξία
ναυτία, έμετοι, διάρροιες
μυαλγίες
αίσθημα βάρους στο δεξιό άνω τμήμα της κοιλιάς
αρθραλγίες, πονοκέφαλος
πυρετός
αποστροφή στο κάπνισμα

ενώ κάποιοι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν:

ίκτερο (κιτρινίζουν)
σκοτεινόχρωμα ούρα (σαν κονιάκ)
αποχρωματισμό κοπράνων (σα στόκος)

Μερικές φορές δεν υπάρχουν καθόλου συμπτώματα ή είναι πολύ ήπια.

Υπάρχει θεραπεία για την ιογενή ηπατίτιδα ;
Στην περίπτωση της οξείας ηπατίτιδας δεν υπάρχει ανάγκη ειδικής θεραπείας, παρά μόνο υποστηρικτική αγωγή και παρακολούθηση για την περίπτωση εμφάνισης επιπλοκών.
Εξαίρεση αποτελεί η οξεία ηπατίτιδα C, όπου η μετάπτωση σε χρονιότητα μειώνεται με τη βοήθεια ειδικής θεραπείας.
Αντίθετα, ανάγκη από ειδική φαρμακευτική θεραπεία έχει σημαντικό ποσοστό ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα. Η θεραπεία έχει σα στόχο την εκρίζωση του ιού της ηπατίτιδας και/ή την πρόληψη της ανάπτυξης κίρρωσης και καρκίνου του ήπατος.

ηπατίτιδα