Για την αποκατάσταση του Καραγκιόζη
Στους ανθρώπους της γενιάς μου ο Καραγκιόζης υπήρξε μέρος των παιδικών μας χρόνων. Μεγάλη χαρά μας έδιναν οι παραστάσεις από κάποιον πλανόδιο καραγκιοζοπαίχτη, στο καφενείο του χωριού πίσω από το λευκό σεντόνι!...
Τώρα με τη ματιά του ενήλικα κυριευμένη από νοσταλγία και κυρίως από την ανάγκη να κατανοήσω εκ των υστέρων γιατί κακώς, κατά τη γνώμη μου, αποκαλεί κάποιος τον συνομιλητή του απαξιωτικά « Καραγκιόζη» …θέλησα να ασχοληθώ λίγο με την ιστορία του.
Έτσι για την αποκατάστασή του ώστε να είναι στη διακριτική ευχέρεια του καθενός αν θα αποκαλεί στο εξής κάποιον «Καραγκιόζη».
Ο «Karagoz» γίνεται Καραγκιόζης
Το ελληνικό θέατρο σκιών, ο γνωστός Καραγκιόζης, εδραιώνεται στην Ελλάδα από το 1890, έχοντας προέλευση οθωμανική (Karagοz =μαυρομάτης). Όμως έγιναν δυο σημαντικά βήματα εξελληνισμού του: με την προσάρτηση της νότιας Ηπείρου εμφανίζονται στην περιοχή του Αμβρακικού καραγκιοζοπαίχτες, οι οποίοι που δίνουν ηρωικές παραστάσεις με πραγματικούς και φανταστικούς καπετάνιους του ΄21 και παραστάσεις που βασίζονται σε καθαρά ελληνικές πηγές, όπως τη Φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου, το παραμύθι του δρακοντοκτόνου ήρωα και σε παραδόσεις για τον Άγιο Γεώργιο.
Αυτή η δημιουργική ένταξη στον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό έγινε πιθανότατα στα Γιάννενα, που ήταν μεγάλο αστικό, εμπορικό, διοικητικό και πνευματικό κέντρο.
Στη συνέχεια το δεύτερο και οριστικό βήμα για τον εξελληνισμό του έγινε από τον Δ. Σαρντούνη ή Μίμαρο και την «σχολή» του στην Πάτρα, η οποία ήταν τότε σημαντικό θεατρικό κέντρο. Ο Μίμαρος εκτός από τις σκηνικές αλλαγές που επέφερε δημιούργησε και τις τρεις στερεότυπες κωμικές νεοελληνικές φιγούρες, του Μπάρμπα Γιώργου, του Σιορ-Διονύσιου και του Σταύρακα, οι οποίες αντανακλούν στο πνεύμα του ηθογραφισμού της εποχής (τρικουπική και μετατρικουπική περίοδος) την ελληνική κοινωνική πραγματικότητα.
Τα νέα έργα πολλές φορές πάνω στον καμβά παλαιάς τουρκικής υπόθεσης, δίνουν ένα μωσαϊκό της ζωντανής και της ιστορικής πραγματικότητας, αποτελούν μια νεοελληνική «μυθιστορία» από τον Μεγαλέξανδρο ως το ΄21, από το τσελιγκάτο των τσοπάνων ως τον υπόκοσμο των πόλεων και το αστικό καφενείο, από την πολιτική σάτιρα κατά του Μεταξά ως τα φρικτά εγκλήματα της εποχής. Ο Καραγκιόζης: Ο καμπούρης ξυπόλητος ήρωας εκφράζει τον ιδανικό τύπο του φτωχού Έλληνα, που αντιμετωπίζει με εύθυμη φιλοσοφική διάθεση όσα πονούν μια κοινωνία!
Η απόλυτη φτώχεια και η αιώνια πείνα του που διαλαλεί είναι το σπαραχτικότερο παράπονο του Έλληνα. Είναι αγαθός, ευφυολόγος, ετοιμόλογος, σκληρός καμιά φορά στα αστεία του, αλλά καλόκαρδος στο βάθος χωρίς ποτέ να είναι βίαιος ή γελοίος. Σαρκάζει τον εαυτό του και διακρίνεται για το ειρωνικό του κέφι. Ακόμα και όταν δέρνεται, το δέχεται σαν κακοτυχία του και σαν συνέπεια της κακοκεφαλιάς του. Το υπερβολικά μακρύ χέρι του εξυπηρετεί σκηνικούς λόγους αλλά έχει και συμβολική σημασία γιατί εκπροσωπεί το έξυπνο πνεύμα του.
Ο Καραγκιόζης λαϊκός ήρωας
Σε αυτή την Ελλάδα ριζώνει κυριολεκτικά ο Καραγκιόζης, ένα «εργαλείο» απόλυτα προσαρμοσμένο στις δυνατότητες, τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του «πρωτόγονου» μα και γοργά μεταβαλλόμενου κόσμου της. Το χειμώνα στα καφενεία και τα καλοκαίρια στις μάντρες ο Καραγκιόζης, ήρωας ζυμωμένος με την καθημερινότητα, έδινε χρόνο με το χρόνο μάθημα επιβίωσης.
Έργα με συνήθη διάρκεια μιας ώρας με τα τραγούδια (τσάμικα, καντάδες, ρεμπέτικα) και τις μουσικές κρατούσαν δυόμιση ώρες συνθέτοντας μια γνήσια λαϊκή μυσταγωγία. Σε ειρηνικές περιόδους το θέατρο του Καραγκιόζη λειτούργησε εκτός από μέσον πολιτισμικής αποκέντρωσης και ως βαρόμετρο των προβλημάτων και των αιτημάτων των λαϊκών τάξεων. Για αυτό και υπήρχε μια σχέση αφοσίωσης του κόσμου με τους παίχτες του Καραγκιόζη.
Έτσι η παράσταση απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων και αποκτά σε λίγα χρόνια εξαιρετικά μεγάλη κοινωνική λειτουργικότητα. Λειτουργεί ως αναφορά παραδοσιακών θεμάτων του λαϊκού πολιτισμού, επιβεβαίωση παραδοσιακών αξιών, πολιτική σάτιρα, κοινωνική κριτική και ενημέρωση για επίκαιρα θέματα. Επειδή πρόκειται για αυτοσχέδιο θέατρο, το κοινό επεμβαίνει και ρυθμίζει τη δημιουργία του καραγκιοζοπαίχτη, ο οποίος φυσικά προσανατολίζει την παράσταση πάντα προς την κατεύθυνση εκείνη που έχει περισσότερη απήχηση στο συγκεκριμένο κοινό.
Έτσι, οι τύποι του μπερντέ και οι υποθέσεις του είναι ως ένα βαθμό προϊόντα μιας λαϊκής συνδημιουργίας, όπως συμβαίνει στο δημοτικό τραγούδι. Αυτή η λαϊκή συνδημιουργία, βέβαια, εξασφάλισε και την πλατιά κοινωνική λειτουργία του είδους και έκανε τον Καραγκιόζη να διαφέρει από τα άλλα είδη του νεοελληνικού Θεάτρου.
Ο Καραγκιόζης μια από τις σημαντικότερες μορφές λαϊκής Τέχνης και ψυχαγωγίας που διασκέδασε αμέτρητα ακροατήρια και αποτέλεσε το πρωτόλειο πλαίσιο δημιουργίας της νεοελληνικής κωμωδίας, υπάρχει και σήμερα αλλά με κάπως διαφορετική λειτουργικότητα.
Κινδυνεύει να αποκτήσει μουσειακό χαρακτήρα, αφού από το 1960 οι σύγχρονες συνθήκες ζωής, η τηλεόραση , ο κινηματογράφος και ο συναγωνισμός των ΜΜΕ σταδιακά τον αποδυνάμωσαν.
Είναι όμως μια κληρονομιά πολύτιμη που δεν πρέπει να χαθεί για να έχουν και οι μελλοντικές γενιές την ευκαιρία όπως την είχαμε και εμείς …να ονειρεύονται σαν τον Καραγκιόζη, όπως λέει και ο στίχος του Σαββόπουλου.
Βάσω Σταματοπούλου για την Μηχανή του Χρόνου
παράδοσηθέατρο σκιώνκαραγκιόζης Tweet Stickers: Λαϊκή Τέχνη- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Αδαμαντία Σιαφλά: Σκοτώθηκε την ώρα του καθήκοντως στη λεωφόρο Κηφισίας
- Κλήρωση Τζόκερ: Κατέθεσε ένα δελτίο αξίας 994 ευρώ - Η συνέχεια θα σας αφήσει άφωνους
- Βρέθηκε η 17χρονη Δώρα που είχε εξαφανιστεί από την Καλλιθέα
- Αλλάζει χέρια η Cyta στην Ελλάδα
- Ιατροδικαστής: από το κρύο πέθανε το άτυχο βρέφος στη Νέα Σμύρνη
- Η μικρή αλλά ανθηρή οικογενειακή επιχείρηση που γλυκαίνει τους Έλληνες εδώ και 30 χρόνια
- ΑΑΔΕ: Από του χρόνου οι χωριστές φορολογικές δηλώσεις συζύγων
- Power of love: Αυτό είναι το διαβατήριo της Αθηνάς - Άλλαξε την ηλικία της στο instagram
- Γέννησε η Kate Middleton
- 23/04/2018 Aκούστε την «Ελληνοφρένεια»
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Alfa Vita
- 15 θέσεις στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου
- Νεκρό βρέφος στη Ν.Σμύρνη - Η γνωμάτευση του ιατροδικαστή
- Στα χέρια της Vodafone περνά η Cyta
- Αίσιο τέλος: Βρέθηκε η 17χρονη Δώρα από την Καλλιθέα
- ΚΚΕ για την φασιστική επίθεση στη Λέσβο: Ενδεχομένως να ήθελαν ακόμη και νεκρούς
- Πότε ξεκινούν οι ενδιάμεσες εκπτώσεις
- Σε 184 δήμους της χώρας αρχίζει η δίχρονη υποχρεωτική προσχολική εκπαίδευση
- 43 προσλήψεις στην Ανώνυμη Εταιρεία Μονάδων Υγείας Α.Ε.
- 7 προσλήψεις για φύλακες στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων
- Για την αποκατάσταση του Καραγκιόζη
- Τελευταία Νέα Alfa Vita
- Για την αποκατάσταση του Καραγκιόζη
- Σε 184 δήμους της χώρας αρχίζει η δίχρονη υποχρεωτική προσχολική εκπαίδευση
- 15 θέσεις στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου
- 43 προσλήψεις στην Ανώνυμη Εταιρεία Μονάδων Υγείας Α.Ε.
- Πέθανε ο Νεοζηλανδός βετεράνος της Μάχης της Κρήτης
- Δωρεάν υπηρεσία “συμβουλευτικής διατροφικής στήριξης”
- Αίσιο τέλος: Βρέθηκε η 17χρονη Δώρα από την Καλλιθέα
- 8 φύλακες προσλαμβάνονται στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους
- 7 προσλήψεις για φύλακες στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων
- Στα χέρια της Vodafone περνά η Cyta
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Χαμόγελα, «πηγαδάκια» και… γλυκά στην ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ (εικόνες)
- Απίστευτο: «Είμαι εγγονός του Χίτλερ» – Οι Ρώσοι θα του κάνουν τεστ DNA
- Στη Νομαρχία ο «Φρίξος»
- «Πρόληψη-Προστασία- Εμβολιασμός» το σύνθημα για την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμού
- Αδαμαντία Σιαφλά: Σκοτώθηκε την ώρα του καθήκοντως στη λεωφόρο Κηφισίας
- Ιατροδικαστής: από το κρύο πέθανε το άτυχο βρέφος στη Νέα Σμύρνη
- Χρόνια Πολλά Γιώργο: Εσύ ξέρεις γιατί είναι κινητή η σημερινή γιορτή;
- Power of love: Αυτό είναι το διαβατήριo της Αθηνάς - Άλλαξε την ηλικία της στο instagram
- Νέες οδηγίες για την απασχόληση συνταξιούχων
- Στις 5 Μαΐου το Ναυτιλιακό Συνέδριο - Θεσμός «6th Maritime Trends Conference»