Ένα ιστορικό άλμα και μια αναπόφευκτη σύγκριση με αφορμή το γεγονός Κατίδη

ΚοινωνίαΑρθρογράφος: Κώστας Ζώρζος

Το άρθρο αυτό γράφτηκε με αφορμή τον ντροπιαστικό χαιρετισμό του Κατίδη και τις ακόμα πιο αστείες δικαιολογίες του στην προσπάθεια του να καλύψει τον εαυτό του.Το περιστατικό αυτό δεν είναι μεμονωμένο ούτε πρέπει να αποδοθεί στο νεαρό, αυθόρμητο ή ανιστόρητο μυαλό του Κατίδη. Η εμφάνιση του νεοναζισμού στον αθλητισμό και στις νεαρές ηλικίες που αντλούν πρότυπα από αυτό το χώρο δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Η πλήρης εμπορευματοποίηση του αθλητισμού,

οι ομάδες-ανώνυμες εταιρείες με τους οργανωμένους στρατούς, τα οργανωμένα ραντεβού θανάτου, οι ύποπτοι θάνατοι και το ντόπινγκ με τις φαρμακοβιομηχανίες να οργιάζουν, το ξέπλυμα χρήματος και τα στημένα παιχνίδια δείχνουν την σαπίλα και τον παρασιτισμό που κυριαρχεί πλέον στον αθλητισμό. Το αποτέλεσμα; Ο ερασιτεχνικός αθλητισμός να αργοπεθαίνει, οι κερκίδες να αδειάζουν, τα παιδιά να απομακρύνονται από τη διέξοδο του αθλητισμού και τα ιδεώδη της συλλογικής προσπάθειας και συνεργασίας, και όσο περισσότερο απομακρύνονται τόσο να κερδίζει έδαφος η λογική των ναρκωτικών. Τα πράγματα δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Πριν την πλήρη επικράτηση των εταιρειών στον αθλητικό στίβο, και της ιδεολογίας τους, ο λαϊκός αθλητισμός είχε γράψει λαμπρές σελίδες. Ας κάνουμε ένα άλμα στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν και ας δούμε μια από τις λαμπρότερες σελίδες που έχει γράψει ο αθλητισμός, όχι γενικά και αόριστα, αλλά ο λαϊκός ερασιτεχνικός αθλητισμός, και ας κάνουμε τις συγκρίσεις με το τώρα βγάζοντας και τα κατάλληλα συμπεράσματα. Γιατί τίποτα δεν γίνεται τυχαία αλλά όλα διαμορφώνονται με βάσει τις κοινωνικές σχέσεις που κυριαρχούν και διαμορφώνουν κάθε πτυχή και κομμάτι της κοινωνίας μας. Κίεβο, 1941. Η πόλη βρίσκεται υπό γερμανική κατοχή από τα ναζιστικά στρατεύματα του Χίτλερ. Χιονιάς, ελάχιστα τρόφιμα και θέρμανση καθώς όλα πήγαιναν για τις ανάγκες της γερμανικής πολεμικής μηχανής. Ανακρίσεις, φυλακίσεις, εκτελέσεις, όλα στην ημερήσια διάταξη. Η πόλη σε διαρκή αναβρασμό, σαν καζάνι που σιγοβράζει, η επιχείρηση Μπαρμπαρόσα βρίσκεται σε εξέλιξη, το ηθικό των γερμανών στρατιωτών που έχουν μείνει για την κατάληψη της πόλης δεν είναι και το καλύτερο δυνατό.Το μόνο που δεν θέλουν οι γερμανοί αξιωματούχοι αυτή τη στιγμή είναι να ανοίξει ένα μέτωπο στα νώτα της επιχείρησης Μπαρμπαρόσα. Η λύση; Απλή και εύκολη! Καταφεύγουν στη διοργάνωση ενός πρωταθλήματος ποδόσφαιρου με συμμέτοχη ντόπιων ομάδων και ομάδων των κατακτητών. Έτσι και οι στρατιώτες θα έβρισκαν ένα πεδίο χαλάρωσης από τα στρατιωτικά καθήκοντα, και στην κοινωνία του Κιέβου θα δημιουργούσαν ένα κάλυμμα ψευδεπίγραφης ελευθερίας και χαλάρωσης.Στο πρωτάθλημα δηλώνουν συμμετοχή ομάδες που σχηματίζονται από τις ουγγρικές, ρομανικές και γερμανικές φρουρές. Ομάδες δωσίλογων και συνεργατών των ναζί και τα υπολείμματα από όσες ουκρανικές ομάδες δεν αποδεκατίστηκαν από τη γερμανική εισβολή. Ανάμεσα στις ομάδες που δηλώνουν συμμετοχή είναι και η ομάδα Start που αποτελείται από επιζήσαντες παίκτες της Λοκομοτίβ και της Διναμό. “Η ανωτερότητα της Άριας Φυλής έναντι των υπανθρώπων ρώσο-ουκρανών Σλάβων είναι εμφανής σε όλους τους τομείς και φυσικά και στο ποδόσφαιρο” έλεγε ο γερμανός διοικητής της πόλης.Τα πράγματα όμως δεν πήγαν όπως τα είχε υπολογίσει. Η Start καταπίνει όποιον αντίπαλο βρίσκει μπροστά της νικώντας με μεγάλες διαφορές και ξευτιλίζοντας τις αντίπαλες ομάδες των κατακτητών. Οι γερμανοί βράζουν από θυμό και οργή. Αντίθετα οι Ουκρανοί έχουν βρει στη Start το στήριγμα και το ψυχολογικό αποκούμπι που ψάχνανε απέναντι στον κατακτητή. Οι παίκτες της Start αντιμετωπίζονται από το Κίεβο σαν λαϊκοί ήρωες και οι νίκες τους σαν πράξη αντίστασης και αγκάθι στη ναζιστική σημαία. Οι γερμανοί αρχίζουν να παίρνουν τα πρώτα μέτρα για να μετριάσουν αυτή την απροσδόκητη εξέλιξη. Οι αντίπαλοι της Start αρχίζουν να έχουν ευνοϊκή μεταχείριση, πολυήμερες άδειες πριν τα ματς, καινούργια παπούτσια και ρούχα.Αντίθετα, οι παίκτες της Start έπαιζαν με τρύπια παπούτσι και μάλλινες μπλούζες. Όσο για άδειες και ξεκούραση κανένας λόγος. Οι γερμανοί αξιωματούχοι είχαν διατάξει να μη δίνεται κανένα ρεπό αλλά αντίθετα να αυξηθεί ο εργάσιμος χρόνος στις υπηρεσίες που δούλευαν. Η απάντηση του αρχηγού της Start προς τους συμπαίκτες του για τα νέα μέτρα; «Δεν έχουμε όπλα να τους πολεμήσουμε. Θα παίξουμε με τα χρώματα της σημαίας μας. Οι φασίστες θα καταλάβουν ότι αυτό το χρώμα είναι ανίκητο». Το αποτέλεσμα; Όλα πήγαν άπατα. Η Start κερδίζει 7-2 ομάδα δωσίλογων, μια ομάδας Ούγγρων στρατιωτών (συνεργάτες των Ναζί) με 6-2, μια αντίστοιχη Ρουμάνων στρατιωτών (επίσης συνεργάτες) με 11-0 και μιας επίλεκτης του γερμανικού στρατού με 6-0. Οι παίκτες της Start αρνούνται πεισματικά να χάσουν. Είναι φανερό ότι πλέον δεν παίζουν μόνο για το άθλημα και την προσωπική τους ψυχαγωγία. Είναι φανερό ακόμα και στον πιο κακοπροαίρετο ότι από νίκη σε νίκη δεν τους οδηγούσαν μόνο τα αθλητικά τους προσόντα αλλά και κάτι ανώτερο, η συνείδηση τους και η υπεράσπιση της ιδεολογίας και της πατρίδας τους. Η μάχη μεταξύ ναζισμού-σοσιαλισμού είχε πλέον μεταφερθεί και στον αθλητικό στίβο.Πλέον η κατάσταση είχε μπλέξει για τα καλά, και το ανέμελο πρωτάθλημα που θα αποδείκνυε την ανωτερότητα της άριας φυλής και ταυτόχρονα θα έδινε ψήγματα ελευθερίας στον ουκρανικό λαό είχε μετατραπεί σε εφιάλτη.Η τιμή και το ηθικό του στρατεύματος του κρεμόταν από μια κλωστή. Ο γερμανός διοικητής της πόλης καλεί εκτάκτως σε φιλικό την Start με ομάδα επίλεκτων γερμανικών στρατευμάτων απευθείας από το Βερολίνο.Η ημερομηνία δείχνει 6/8/42 και οι χιλιοταλαιπωρημένοι και ξυπόλητοι παίκτες της Start ξεφτιλίζουν τους γερμανούς επίλεκτους με σκορ 5-1.Οι ναζί καλούν αμέσως σε ρεβάνς μέρες αργότερα. 9 Αύγουστου του 1942 θα ήταν το τελευταίο απόγευμα που ο λαός του Κιέβου θα έβλεπε τους ήρωες του.Ο αγώνας έγινε στο στάδιο της Zenit. Στις 5.00 το απόγευμα.Η γερμανική ομάδα εμφανίζεται με 7 καινούργιους παίκτες σε σχέση με το πρώτο παιχνίδι, ενώ διαιτητής αναλαμβάνει ένας αξιωματικός των SS. Η μεγαλύτερη μάχη όμως εκείνη τη μέρα δεν δόθηκε μέσα στο γήπεδο αλλά στα αποδυτήρια και στην καρδία των ουκρανών παικτών.Λίγο πριν αρχίσει ο αγώνας ο αρχηγός της Start μίλησε στους συμπαίκτες του:“Παίζουμε με κόκκινες φανέλες που δεν είναι το χρώμα της Ντιναμό ούτε της Λοκομοτίβ. Σας καλώ σήμερα όμως να παίξουμε για αυτό το χρώμα, που είναι το χρώμα της σημαίας μας της Σοβιετικής Ένωσης και να τους δείξουμε ότι αυτή η σημαία δεν χάνει ποτέ”, είπε ο τερματοφύλακας και αρχηγός της Ντιναμό, Mykola Trusevych. Εκείνη τη στιγμή μπήκε στα αποδυτήρια ο Γερμανός διαιτητής, αξιωματικός των SS: “Ξέρω πως είστε μια πολύ καλή ομάδα, με πολύ καλούς παίκτες. Πρέπει όμως να ακολουθήσετε τους κανόνες και να χαιρετίσετε την γερμανική ομάδα με τον Ναζιστικό τρόπο πριν τον αγώνα.”Μια φωνή από το βάθος του απάντησε και τον έκανε να εγκαταλείψει τον χώρο εξοργισμένος. “Το μοναδικό πράγμα που θα χαιρετίσουμε, θα είναι τα στρατεύματα σας όταν θα φεύγετε” Πραγματικά όταν οι ομάδες συγκεντρώθηκαν στο κέντρο του γηπέδου, οι 11 Ουκρανοί δεν σήκωσαν το χέρι τους να χαιρετίσουν ναζιστικά. Την ίδια στιγμή το γήπεδο έβραζε σαν καζάνι, γεμάτο από Γερμανούς με το χέρι υψωμένο να φωνάζουν “Χάιλ Χίτλερ”… Αντίθετα, οι παίκτες της Start μόλις τελείωσε ο Ναζιστικός ύμνος, έσφιξαν τις γροθιές τους σήκωσαν το χέρι τους και μετά το έφεραν στην καρδιά τους και φώναξαν τον χαιρετισμό του Κόκκινου Στρατού: ” Fizcult Huraaa”, δηλαδή “Πάμε δυνατά, Ουράαα”. Ο αγώνας ξεκίνησε με τους Ουκρανούς να μαγεύουν με την μπάλα, αλλά αυτή τη φορά οι Γερμανοί ήξεραν τι θα αντιμετωπίσουν. Οι κλωτσιές, οι αγκωνιές, τα κλαδέματα, τα τραβήγματα της φανέλας , έπεφταν σύννεφο. Ο διαιτητής δεν έβλεπε το παραμικρό. Κάποια στιγμή ένας Γερμανός επιθετικός κλωτσάει στο κεφάλι τον τερματοφύλακα των Ουκρανών και τον αφήνει αναίσθητο. Τότε βάζουν οι Γερμανοί το πρώτο τους γκόλ. Ο γιος του Makar Gonacharenko ενός από τους 3 παίκτες που τελικά επέζησαν θυμάται τι του έλεγε ο πατέρας του για τον συγκεκριμένο αγώνα: “Ξύλο… πολύ ξύλο. Σε κάθε επαφή με την μπάλα σε κάθε τρέξιμο μας κλωτσούσαν παντού. Νιώθαμε τα κόκαλα μας να πονάνε, έτοιμα να βγουν από τις κλειδώσεις τους” Το ημίχρονο έληξε 3-1 και αφού ο μέσος των Ουκρανών Goncharenko , χόρεψε όλη τη γερμανική άμυνα και στη συνέχεια κεραυνοβόλησε τον τερματοφύλακα. Στο ημίχρονο οι Ουκρανοί παίκτες δέχτηκαν και νέα επίσκεψη στα αποδυτήρια.Ήταν ο Γερμανός διοικητής της πόλης. “Εντάξει μπορείτε τώρα να τα παρατήσετε. Δείξατε σε όλους τι αξίζετε, αλλά μέχρι εδώ. Είστε φανταστική ομάδα με απίστευτες ικανότητες και μας έχετε εντυπωσιάσει όλους, αλλά όπως καταλαβαίνετε, δεν μπορείτε να κερδίσετε. Δεν υπάρχει καμία τέτοια περίπτωση. Μέχρι εδώ. Σκεφτείτε τις συνέπειες των πράξεων σας…” Οι Ουκρανοί παίχτες ήταν προκλητικά αδιάφοροι όσοι ώρα μιλούσε ο ανώτατος Γερμανός αξιωματικός. Άλλος έδενε τα παπούτσια του, άλλος έπινε νερό, άλλος έκανε διατάσεις και κρατούσε το σώμα του ζεστό, άλλος έφτιαχνε τα μαλλιά του… Κανείς δεν του έδινε σημασία. Στο δεύτερο ημίχρονο η κάθε ομάδα σκόραρε από 2 φορές και 5 λεπτά πριν τη λήξη, ενώ το σκορ ήταν 5-3 υπέρ των Ουκρανών, ο Klimenko, ένας κεντρώος που έπαιζε όμως στα μπακ με την ομάδα της Start, πήρε την μπάλα, κατέβηκε αλλάζοντας με απίστευτη ταχύτητα πάσες με τους συμπαίκτες του, προς την Γερμανική περιοχή και εκεί ξεφτίλισε ολόκληρη την ομάδα επίλεκτων της Βέρμαχτ. Ο Klimenko, πέρασε με ντρίμπλες πέντε παίκτες της Γερμανικής άμυνας, και βρέθηκε τετ α τετ με τον Γερμανό τερματοφύλακα. Μια , δυο προσποιήσεις ο τερματοφύλακας πέφτει αριστερά και ο Ουκρανός τον περνάει από δεξιά. Όμως δεν σουτάρει προς το άδειο τέρμα, κάνει μια στροφή και ξαναπερνάει άλλη μια φορά τον τερματοφύλακα, ο οποίος ζαλίζεται και πέφτει κάτω. Ο Klimmenko φτάνει στην γραμμή του άδειου τέρματος χαμογελάει, γυρίζει την πλάτη του και σουτάρει επιδεικτικά με δύναμη προς το κέντρο του γηπέδου. Ο Γερμανός διαιτητής έξαλλος σφυρίζει την λήξη του αγώνα στο 85.Μια εβδομάδα μετά, το βράδυ της 16ης Αυγούστου όσοι παίκτες της Start, συμμετείχαν στον αγώνα, συνελήφθησαν από τους Γερμανούς. Η κατηγορία ότι ήταν μέλη της MKVD (μυστική αστυνομία της Σοβιετικής Ένωσης) ήταν βαριά και η ποινή ήταν μόνο μια: Θάνατος.Το πρώτο βράδυ στα κρατητήρια της Γκεστάπο ο Mykola Korotkykh το αριστερό εξτρέμ της Start, πέθανε από τα βασανιστήρια. Την επόμενη μέρα (ύστερα από ολονύχτιο ξύλο και βασανισμούς) έστειλαν τους υπόλοιπους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Syrezky, λίγα χιλιόμετρα έξω από το Κίεβο στην περιοχής Babi yar. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 1943, οι περισσότεροι παίκτες εκτελέστηκαν ή πέθαναν από της κακουχίες. Μόνο 3 επέζησαν.Το 1971, έξω από το στάδιο της Zenit όπου έγινε ο αγώνας στήθηκε ένα τεράστιο μνημείο για τους 11 ήρωες. Δέκα χρόνια αργότερα το 1981, το στάδιο της Zenit μετονομάστηκε σε Start. υγ: Ήταν φανερό ότι η αντεπίθεση στο Στάλινγκραντ και η ολοκληρωτική ήττα του ναζισμού δεν αργούσε να έρθει. υγ2: ΤΟ ΗΜΙΧΡΟΝΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ (1960) του Ευγκένι Καρέλοφ αν θέλετε να δείτε αυτήν την ταινία για το συγκεκριμένο γεγονός που είναι η πιο πιστή στην πραγματική ιστορία υγ3: Από ότι φαίνεται οι παίκτες της Smart είχαν πλήρη συνείδηση των πράξεων τους και δεν ντράπηκαν να τις υπερασπιστούν ούτε μπροστά στο θάνατο, που και να υποχωρούσαν κανείς δεν θα τους έλεγε τίποτα, αφού ήδη είχαν καθιερωθεί στον ουκρανικό λαό σαν ήρωες. Tweet Ετικέτες: Κώστας Ζόρζος