Εκσυγχρονισμένος Επιθεωρητισµός: 9 + 1 παρατηρήσεις στο σχέδιο προεδρικού διατάγματος για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών

ΕκπαίδευσηΆρθραΑρθρογράφος: Κ. Ανθόπουλος, Δ. Γουλής, Χρ. Σερμπίνης

Εκσυγχρονισμένος Επιθεωρητισµός:

9 + 1 παρατηρήσεις στο σχέδιο προεδρικού διατάγματος για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών

Των Κώστα Ανθόπουλου, Αντιπροέδρου Α' Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης,

Δηµήτρη Γουλή, Διευθυντή του 670υ Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης,

Χρήστου Σερµπίνη, Προέδρου του Α' Συλλόγου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης

Στη χώρα µας,

μετά την κατάργηση του επιθεωρητή το 1982 και την καθιέρωση του θεσμού του Σχολικού Συμβούλου, για 31 χρόνια τώρα, έχουμε µία διελκυστίνδα διαβουλεύσεων, αναβολών και διαπραγματεύσεων, νόμων και αναστολών και προεδρικών διαταγμάτων που δεν εφαρμόζονται σχετικά µε το ζήτημα της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών.

Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας μόλις πριν από λίγες μέρες επανέφερε το θέμα της αξιολόγησης δίνοντας στη δημοσιότητα για διαβούλευση µε φορείς και κόμματα ένα νέο σχέδιο προεδρικού διατάγματος που βασίστηκε σε πόρισμα επιστημονικής επιτροπής που όρισε η ίδια.

Από την ανάγνωση και μελέτη του νέου σχεδίου διατάγματος προκύπτουν οι ακόλουθες παρατηρήσεις:

1. Υπάρχει διάσταση ανάμεσα στον εποικοδομητικό, επανατροφοδοτικό χαρακτήρα της αξιολόγησης που συναντάμε στο κείμενο της Ομάδας Εργασίας σε σχέση µε τον τιμωρητικό χαρακτήρα που προκύπτει μέσα από την κατηγοριοποίηση του τελικού κειμένου. Ειδικά ο χαρακτηρισμός ανεπαρκής, ή ελλιπής, µε ό,τι τον 'συνοδεύει', αποτυπώνει τιµωρητικά και στατικά την επίδοση και µόνο χωρίς να αναδεικνύει, ούτε να διορθώνει την όποια 'ανεπάρκεια' του κριθέντος κατ' αυτόν τον τρόπο εκπαιδευτικού. Αντίθετα, η περιγραφική αξιολόγηση προσφέρει τη δυνατότητα κάθε εκπαιδευτικός να χαρακτηρίζεται µε βάση τις ανάγκες και τις αδυναμίες του, οι οποίες μπορεί να προκύψουν μάλιστα σε συνδυασμό και µε τη δική του έκθεση αυτοαξιολόγησης.

2. Πώς θα υλοποιούνται οι διορθωτικές, επιμορφωτικές παρεμβάσεις στους εκπαιδευτικούς οι οποίοι τις χρειάζονται; Σε επίπεδο περιφέρειας σχολικού συμβούλου ή σε επίπεδο ΠΥΣΠΕ; Ποιος θα είναι ο ρόλος των Π.Ε.Κ; Ποια θα είναι η συμμετοχή του Σχολικού Συμβούλου, του Διευθυντή σε αυτή τη διαδικασία; Θα υλοποιούνται επιμορφωτικές παρεμβάσεις κατά περίσταση ή θεσμοθετημένα; (π.χ. κύκλοι επιμορφώσεων των Π.Ε.Κ. µε συγκεκριμένη θεματολογία και πρακτικές εφαρμογές)

3. Οι αρμοδιότητες των αξιολογικών πεδίων δίνουν προτεραιότητα στο παιδαγωγικό κομμάτι για το Σχολικό Σύμβουλο και στο διοικητικό για τον Διευθυντή σχολικής μονάδας. Αν και µε µια πρώτη ματιά αυτός ο διαχωρισμός μοιάζει σωστός, εντούτοις δημιουργεί το εξής ζήτημα: Όπως γνωρίζουμε, στη διαδικασία κρίσεων των Διευθυντών, δεν κρίνεται μονάχα η διοικητική τους ικανότητα και οι γνώσεις τους σε αυτόν τον τομέα αλλά και η παιδαγωγική τους επάρκεια και ικανότητα. Γιατί, λοιπόν να µην εμπλέκονται περισσότερο σε αυτόν τον τομέα, µια που η καθημερινή τους επαφή µε τους εκπαιδευτικούς, τους προσφέρει περισσότερες δυνατότητες διατύπωσης κρίσεων για τις ικανότητές τους.

4. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι το εύρος των ευθυνών του Σχολικού Συμβούλου διευρύνεται, µια που πρόκειται για το πρόσωπο που κατευθύνει κυρίως τη διαδικασία αξιολόγησης. Στην πραγματικότητα όμως ο ρόλος του συρρικνώνεται δραματικά µια που παύει να λειτουργεί ουσιαστικά ως σύμβουλος και γίνεται κατά κύριο λόγο αξιολογητής. Με τα σημερινά δεδομένα, μοιάζει πολύ δύσκολο ένας σχολικός σύμβουλος να προλαβαίνει να ελέγχει, να παρακολουθεί δύο φορές το χρόνο, να συντάσσει εκθέσεις και να προτείνει παρεμβάσεις για 120-150 εκπαιδευτικούς κατά µέσο όρο, πόσο µάλλον οι Σχολικοί Σύμβουλοι Ειδικοτήτων. Πιθανότατα, για να υλοποιηθούν όλα αυτά χρειάζεται σημαντική γραμματειακή υποστήριξη, κάτι που σήμερα γενικά δεν υφίσταται

5. Γενικά, τα όργανα αξιολόγησης παραμένουν αυστηρά μονοπρόσωπα, κάτι που δε διασφαλίζει τον κρινόμενο από τον όποιο κίνδυνο αυθαιρεσίας του κριτή. Αυτός ο κίνδυνος θα μπορούσε να αμβλυνθεί µε τη δημιουργία τριμελών επιτροπών αξιολόγησης, µε τη συμμετοχή ενός άλλου διευθυντή Σχολείου, ή κάποιου άλλου εκπαιδευτικού.

6. Συχνά στην ιεραρχική πυραμίδα της αξιολόγησης που προκύπτει μέσα από το Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, ένα μετακλητό, διορισμένο στέλεχος εκπαίδευσης (ο Περιφερειακός Διευθυντής ή ο Προϊστάμενος Επιστημονικής Καθοδήγησης) καταλήγει να αξιολογεί στελέχη που έχουν προκύψει μέσα από διαδικασίες κρίσεων αι αξιολόγησης (Διευθυντές Δ/νσεων, Σχολικοί Σύμβουλοι). Χρειάζεται και αυτοί να µπουν σε ανάλογη διαδικασία ή να υπάρξουν συγκεκριμένα, μετρήσιμα κριτήρια επιλογής τους.

7. Στα τυπικά, μετρήσιμα προσόντα του εκπαιδευτικού πρέπει να αφαιρεθούν φωτογραφικά προσόντα που προκαλούν ερωτηµατικά (π.χ. τι σημαίνει υπότροφος του ΙΚΥ;) Επίσης, υπάρχει κίνδυνος να δημιουργηθεί µια βιομηχανία κατασκευής επαγγελματικών προσόντων μέσα από σεμινάρια και δράσεις που συχνά δε θα ελέγχονται ή δε θα αξιολογούνται.

8. Δεν προβλέπονται διαδικασίες αξιολόγησης από κάτω προς τα πάνω και πιο συγκεκριμένα αυτή της αξιολόγησης προϊσταμένων από τους υφισταμένους π.χ. η περίπτωση της αξιολόγησης του διευθυντή από το σύλλογο διδασκόντων, του Σχολικού Συμβούλου από τους εκπαιδευτικούς. Η θεσμοθέτηση της κρίσης των στελεχών και από τους υφισταμένους τους αποτελεί έκφραση δημοκρατικής πρακτικής και ένδειξη για µια σοβαρή εγγύηση της καλής λειτουργίας τού όλου συστήματος αξιολόγησης. Η εκτροπή της διαδικασίας αξιολόγησης προς την αυθαιρεσία, τον εκφοβισμό και καταπίεση μπορεί να αντιμετωπιστεί µε µια µόνο λύση που δεν είναι άλλη από αυτή που υποστηρίζει ότι πρέπει ο κρίνων να κρίνεται. Η εφαρμογή ενός μοντέλου που κυριαρχείται από αλυσιδωτές, ιεραρχικές, πυραμιδωτές κρίσεις, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η επιβεβαίωση μιας οδού συντηρητικής πεπατημένης.

9. Ο μαζικός χαρακτήρας αξιολόγησης των εκπαιδευτικών είναι πολύ πιθανόν χωρίς να ληφθούν οι απαραίτητες εγγυήσεις και να διαμορφωθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, να µμετατρέψει τη θεσμική αυτή διαδικασία σε επιφανειακό τυπικό γεγονός γρήγορης ολοκλήρωσης που να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για τις ανάγκες προαγωγής των εκπαιδευτικών και των περιορισμών και αποκλεισμών που προβλέπονται στο νέο μισθολόγιο – βαθμολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων.

10. Η αξιολόγηση του διδακτικού έργου του εκπαιδευτικού μέσα µόνο από δύο διδασκαλίες, όπως προβλέπεται στο νέο σχέδιο διατάγματος, σε τελική ανάλυση επαναφέρει λειτουργίες του παρελθόντος, αναδύει πρακτικές που έχουν ξεπεραστεί και κυρίως αποκαλύπτουν ότι το προτεινόμενο μοντέλο αξιολόγησης είναι γραφειοκρατικό, ανεφάρμοστο και ουσιαστικά ακόμη µια χαμένη ευκαιρία για να προχωρήσει η διαδικασία αξιολόγησης µε συναινετικό, συμμετοχικό και ταυτόχρονα λειτουργικό τρόπο που να υπηρετεί τρέχοντα προβλήματα του εκπαιδευτικού µας συστήματος και να διανοίγει δρόμους αυτοβελτίωσης των πρωταγωνιστών της σχολικής πράξης που είναι οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί.

Tweet Ετικέτες: Κ. ΑνθόπουλοςΔ. ΓουλήςΧρ. Σερμπίνης