Χρηστή διοίκηση, αξιοκρατία, ηθικό πλεονέκτημα

Στόχος του κειμένου αυτού είναι να αναδείξει κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Κάτι που όλοι οι Έλληνες πολίτες ευχόμασταν χρόνια τώρα να συμβεί, καμιά όμως κυβέρνηση δεν είχε το σθένος να το κάνει πράξη, όσο δίκαιο και αν ήταν: να εφαρμοστεί, επιτέλους, ο νόμος και μάλιστα κατά γράμμα! Είναι αυτό που …έγινε στην τελευταία διαδικασία επιλογής Συντονιστών Εκπαιδευτικού Έργου. Επειδή η σημαντική αυτή ρήξη με το φαύλο παρελθόν έλαβε χώρα εν μέσω καλοκαιρινής ραστώνης, με αποτέλεσμα να το αντιληφθούν μόνο οι άμεσα εμπλεκόμενοι, γράφω το κείμενο αυτό τώρα που όλοι έχουμε επιστρέψει στην κανονικότητα. Εκτός

αυτού, οι καλές πρακτικές, κυρίως αυτές που εκπορεύονται από την ίδια την πολιτεία, πρέπει να διαχέονται και να …επικοινωνούνται (έτσι συντάσσεται τώρα το ρήμα…) σε κάθε Έλληνα πολίτη, ώστε και αυτός με τη σειρά του, αν ποτέ βρεθεί σε θέση κρίνοντος, να ξέρει τι πρέπει να πράξει.

Μετά, λοιπόν, από παρατάσεις επί παρατάσεων της τελευταίας θητείας των Σχολικών Συμβούλων, ενός θεσμού που όντως έχρηζε αλλαγής, φθάσαμε στην προκήρυξη των νέων θέσεων και στην κατάθεση των δικαιολογητικών. Στο άρθρο 22 του νόμου 4547/ ΦΕΚ 102, Α΄/12.6.2018 ως τέτοια ορίζονται: «κατοχή βαθμού Α΄, άσκηση διδακτικών καθηκόντων σε σχολικές μονάδες για δέκα (10) τουλάχιστον έτη, γνώση ξένης γλώσσας επιπέδου Β2, πιστοποιημένη γνώση Τ.Π.Ε. Α΄ επιπέδου». Η αίτηση για διεκδίκηση τέτοιων θέσεων συνοδεύεται και από Υπεύθυνη Δήλωση του Ν. 1599/1986, βάσει της οποίας ο αιτών δηλώνει υπεύθυνα ότι δεν διώκεται για πειθαρχικό παράπτωμα, ότι δεν έχει απαλλαγεί από τα καθήκοντά του για πλημμελή άσκησή τους και ότι τα όσα καταθέτει είναι γνήσια. Είναι σαφές ότι η Δήλωση αυτή δεν αποτελεί τίτλο προς μοριοδότηση, αλλά ένα τυπικό έγγραφο, η παράλειψη του οποίου, σύμφωνα με την αρχή της χρηστής διοίκησης, δεν μπορεί να αποκλείσει υποψήφιους από την διαδικασία κρίσης. Άλλωστε, ο νομοθέτης έχει προβλέψει ότι, σε περίπτωση παράλειψης κάποιου εγγράφου, οι Υπηρεσίες πρέπει να ελέγχουν τα όσα παραλαμβάνουν και να δίνουν στον πολίτη απόδειξη παραλαβής με εκείνα που ελλείπουν (Ν. 2690/1999, όπως αυτός συμπληρώθηκε με τον Ν. 3242/2004 άρθρο 6 παρ. 6), κάτι που συνήθως δεν εφαρμόζεται. Για τον ίδιο λόγο, προβλέπεται ένσταση ή αίτηση θεραπείας από πλευράς του αιτούντος. Σημειωτέον ότι το χρονικό πλαίσιο κατάθεσης των συγκεκριμένων αιτήσεων ορίσθηκε στις δέκα μέρες, εκ των οποίων οι τέσσερις μη εργάσιμες (Σαββατοκύριακα). Επομένως, σε ένα τόσο ασφυκτικό πλαίσιο φυσικό είναι να έγιναν παραλείψεις ένθεν κακείθεν. Άλλωστε, οι διοικητικοί υπάλληλοι των Διευθύνσεων υπερέβησαν εαυτούς, ώστε να φέρουν εις πέρας την όλη διαδικασία, αφού εξαρχής ανακοινώθηκε επισήμως και χρονοδιάγραμμα, το οποίο φυσικά δεν τηρήθηκε.

Με την αιτιολογία για παράλειψη της Υπεύθυνης Δήλωσης του Ν.1599, αποκλείστηκα και εγώ από τη διαδικασία κρίσης, καταταχθείσα στον Πίνακα των Μη Δεκτών (αριθμ. Μητρώου 150599). Είναι σαφές ότι πρόκειται για απόφαση προδήλως παράνομη και καταχρηστική, αφού ούτε η ένστασή μου έγινε δεκτή, αν και υπήρξαν Περιφέρειες που ικανοποίησαν ανάλογες ενστάσεις (π.χ. η Περιφέρεια Κρήτης). Δυσκολεύομαι να κατανοήσω τι σημαίνει αυτό, ίσως πρόκειται για μια νέα αντίληψη για την αρχή της ισότητας των διοικουμένων και την εφαρμογή του δικαίου: επιλεκτικά και ανά Περιφέρεια! Με τόσες …ρήξεις με το παλιό, γιατί να μη συμβεί και αυτό! Το αν είναι συνταγματικά νόμιμο, μάλλον είναι ψιλά γράμματα! Το μόνο που μπορώ να αναφωνήσω είναι: «O tempora, o mores!». Και για να μη δημιουργήσω ιδεολογικά τραύματα σε όσους απεχθάνονται τα λατινικά, θα το πω και ελληνικά: «Ω καιροί, ω ήθη!».

Είναι σαφές ότι εδώ, πέραν όλων των άλλων, έχει καταστρατηγηθεί και μια από τις σημαντικότερες αρχές του ελληνικού και ευρωπαϊκού διοικητικού δικαίου, εκείνη της χρηστής διοίκησης, η οποία εκτός από προστατευτική διοικητική αρχή, αποτελεί και δικαίωμα των διοικουμένων, κατοχυρωμένο πλέον και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο άρθρο 41. Είναι η αρχή που επιβάλλει στα διοικητικά όργανα να ασκούν τις αρμοδιότητές τους με τρόπο σύμφωνο προς τα χρηστά ήθη, σύμφωνο δηλαδή με το κοινό περί δικαίου αίσθημα, ώστε κατά την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων να αποφεύγονται οι ανεπιεικείς και απλώς δογματικές ερμηνευτικές εκδοχές. Με άλλα λόγια, σύμφωνα με την αρχή της χρηστής διοίκησης, τα δημόσια νομικά πρόσωπα υποχρεούνται να μη βλάπτουν τα έννομα συμφέροντα ή δικαιώματα των διοικουμένων. Το δικαίωμα στη χρηστή διοίκηση είναι και αγώγιμο, καθώς κάθε πολίτης που θίγεται ως προς αυτό μπορεί να προσφύγει στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βέβαια, από συστάσεως νεοελληνικού κράτους, η άσκηση χρηστής διοίκησης παραμένει ζητούμενο, αλλά αυτό δεν νομιμοποιεί καμιά κυβέρνηση να το διαιωνίζει. Πολλώ δε μάλλον, όταν αυτή επικαλείται ηθικό πλεονέκτημα! Εάν αυτό δεν το κάνει και πράξη, σεβόμενη και εφαρμόζοντας, κατά κύριο λόγο, τις αρχές της χρηστής διοίκησης, τότε απλά λαϊκίζει και δημαγωγεί, εκτοξεύοντας και αυτή ωραία «αριστερά» έπεα πτερόεντα.

Σε καμιά περίπτωση δεν γράφω όλα αυτά για να πω… τον πόνο μου. Έχω ξαναζήσει παρόμοια εμπειρία στις κρίσεις του 2007. Τότε τις …στρεβλώσεις -για να ακολουθήσω μια λέξη του πολιτικού συρμού-, τις έκανε η …επάρατος Δεξιά, ενώ τώρα η …έχουσα το ηθικό πλεονέκτημα Αριστερά! Η διαφορά έγκειται στο ότι τότε σε έφταναν μέχρι τη συνέντευξη, όπου ο έσχατος στα αντικειμενικά μόρια μπορούσε να εκτοξευτεί στην πρώτη θέση και τούμπαλιν. Ίσως, όμως, να… μην ήταν και τόσο κατακριτέο! Ίσως να ενείχε κάτι το χριστιανικό…, σύμφωνα και με την ευαγγελική ρήση: «..και οι έσχατοι έσονται πρώτοι!». Όμως εδώ τα πράγματα μπερδεύονται, γιατί και τώρα συνέβη ακριβώς το ίδιο, αφού οι εξελίξεις με πρόλαβαν. Μόλις που ετοιμαζόμουν να στείλω το κείμενο αυτό προς ανάρτηση, δημοσιεύτηκαν οι κυρωμένοι πίνακες των Συντονιστών Εκπαιδευτικού Έργου, όπου διαπίστωσα ότι μετά τη συνέντευξη αρκετοί υποψήφιοι βρέθηκαν απ’ τα ψηλά στα χαμηλά και το αντίστροφο. Ενδεχομένως όμως να …μην αποτελούν στρέβλωση ούτε τα νυν τεκταινόμενα, αφού «dura lex sed lex» (σκληρός νόμος, αλλά νόμος). Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι οι συντάκτες του νόμου 4547 σκοπό είχαν να ενισχύσουν συγκεκριμένα κριτήρια, «φωτογραφικά» για κάποιους, πάντως όχι τα επιστημονικά και ακαδημαϊκά. Επομένως, ας είμαστε και λίγο …επιεικείς απέναντι στις …φερόμενες ως στρεβλώσεις, απ’ όπου κι αν προέρχονται. Έτσι ..σοφοί που γίναμε από τις τόσες κρίσεις, αξιολογήσεις, μεταρρυθμίσεις, καινοτομίες και λοιπές πομφόλυγες, δεν έχουμε παρά να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα σαν έτοιμοι από καιρό…. …

Επειδή, όμως ουδέν κακόν αμιγές καλού, θέλω να ευχαριστήσω δημόσια το Συμβούλιο Επιλογής, το οποίο μου δίνει τη δυνατότητα να βρεθώ στην προνομιούχο θέση του εκπαιδευτικού της τάξης (με την οποία ουδέποτε είχα πρόβλημα), ο οποίος αξιολογεί αλλά δεν αξιολογείται! Δεν νομίζω να συμβαίνει σε άλλη χώρα της Ευρώπης, αλλά τι σημασία έχει! Είναι κι αυτό ένα διαχρονικό και αδιαπραγμάτευτο αίτημα του κλάδου, που τώρα έγινε πράξη! Είναι αυτό που λέμε «τα όνειρα πήραν εκδίκηση» ή, για να είμαστε πιο κοντά στο σήμερα, «ήταν δίκαιο και έγινε πράξη». Όμως εδώ πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, γιατί ελλοχεύει ένας σοβαρός κίνδυνος. Αν οι καθηγητές άλλων χωρών μάθουν τι ισχύει στα καθ’ ημάς, ενδέχεται να υπάρξουν μαζικές εκπαιδευτικές ροές προς τη χώρα μας. Ποιος εργαζόμενος δεν θέλει να αξιολογεί αλλά να μην αξιολογείται! Αυτό από μόνο του μπορεί να μετατρέψει τη χώρα μας σε εκπαιδευτικό παράδεισο (πώς λέμε φορολογικός παράδεισος), αλλά με παράπλευρες απώλειες, αφού θα φέρει αντιμέτωπους ευρωπαίους εκπαιδευτικούς με γηγενείς. Για να αποφύγουμε τέτοιες δυσάρεστες εξελίξεις, καλό είναι το τόσο σημαντικό αυτό κεκτημένο να μην το …διαρρεύσουμε (έτσι συντάσσεται τώρα το ρήμα…) προς τα έξω, γιατί θα είναι δύσκολο να διαχειριστούμε και εκπαιδευτικές ροές. Για να μην πω το χειρότερο, ότι μπορεί να υπάρξουν και ανεξέλεγκτες μαθητικές ροές, αν οι μαθητές άλλων χωρών μάθουν πόσα διαλείμματα κάνουμε, πόσες απουσίες δικαιολογούμε και τόσα άλλα ωφέλιμα για τη διαμόρφωση υπεύθυνων πολιτών! Γι’ αυτό, τα εν οίκω μη εν δήμω, άλλως ειπείν, τα εν Ελλάδι μη εν Ευρώπη.

Θα κλείσω με μια διαπίστωση και μια έκκληση. Είναι γεγονός ότι πολύ συχνά, αλλά τον τελευταίο καιρό με ρυθμούς σχεδόν καταιγιστικούς, οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ γελοίου και σοβαρού γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτες. Γινόμαστε συνεχώς θεατές μιας σταθερά ανακυκλούμενης φαρσοκωμωδίας. Γι’ αυτό, θα ήθελα να κάνω μία έκκληση. Όλα αυτά τα …ρηξικέλευθα μέτρα –τουλάχιστον ως προς τα εκπαιδευτικά- ας λαμβάνονται με λίγη φειδώ, γιατί ο κοινός νους δεν ξέρει πού να τα κατατάξει: στη σφαίρα του γελοίου ή του σοβαρού; Σοφόν το σαφές, έλεγαν οι αρχαίοι ημών. Όσο για τα υπόλοιπα, κάπου θα συναντηθούμε, κρίνοντες και κρινόμενοι.

Χριστίνα Πετροπούλου