«Χωροταξική αναδιάρθρωση» σημαίνει συρρίκνωση της Δημόσιας Ανώτατης Εκπαίδευσης, του Παναγιώτη Σωτήρη

p1 {font-family:Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif;font-size:12px;margin-left:8px;margin-right:8px;margin-top:4px;margin-bottom:4px;text-align:justify;}«Χωροταξική αναδιάρθρωση» σημαίνει συρρίκνωση της Δημόσιας Ανώτατης Εκπαίδευσης, του Παναγιώτη Σωτήρη

Παναγιώτης Σωτήρης

Το τελευταίο διάστημα ήρθε ξανά στο προσκήνιο το ζήτημα της χωροταξικής αναδιάρθρωσης των Πανεπιστημίων

και των ΤΕΙ της χώρας: εξαγγελίες του Υπουργείου για το περιβόητο σχέδιο «Αθηνά», δημοσιεύματα στον Τύπο, αλλά και πρωτοφανής πρόβλεψη στο Ν. 4076/2012 που δίνει τη δυνατότητα στον Υπουργό Παιδείας μέσα σε 60 μέρες να αποφασίζει το κλείσιμο τμημάτων, σχολών ή ιδρυμάτων.

Τις περισσότερες φορές η αναφορά στη χωροταξική αναδιάρθρωση συνοδεύεται από την επίκληση της «άναρχης» κατανομής των ιδρυμάτων και των σχολών και της έλλειψης «ζήτησης» από τη μεριά των σπουδαστών. Σε αυτά προστίθεται και το επιχείρημα της αναγκαίας εξοικονόμησης πόρων στο όνομα και της ικανοποίησης των δανειστών μας.

Αυτό που απαιτείται είναι ένας τεκμηριωμένος αντίλογος που να αναδεικνύει τους κινδύνους από την όλη εξέλιξη και να δείχνει ποια είναι τα πραγματικά προβλήματα.

Το πρώτο που πρέπει να πούμε είναι ότι ανέκαθεν μέρος της πολεμικής ενάντια στην ίδρυση πανεπιστημιακών σχολών σε επαρχιακές πόλεις απέπνεε μία συντηρητική και οπισθοδρομική αντίληψη. Είναι μια πολεμική που αποπνέει όλη τη λογική του υπερσυγκεντρωτισμού και του υδροκεφαλισμού που θέλει τις διοικητικές, παραγωγικές και πολιτιστικές δραστηριότητες να συγκεντρώνονται στην Αθήνα και ορισμένα άλλα αστικά κέντρα. Παραπέμπει στον ιδιότυπο ρατσισμό του «κέντρου» απέναντι στην περιφέρεια και δεν μπορεί να αντιληφθεί την ανάσα, μορφωτική, πολιτιστική και οικονομική, που φέρνει μια πανεπιστημιακή σχολή σε μια επαρχιακή πόλη, ανανεώνοντας την τοπική ζωή, σπάζοντας τη συνθήκη ερήμωσης και απομόνωσης και συγκρατώντας τμήμα του τοπικού πληθυσμού αλλά και φέρνοντας και νέους κατοίκους. Αυτά μπορεί να φαντάζουν ψιλά γράμματα για όσους δεν μπορούν να φανταστούν εαυτόν πέραν των ορίων της τέως διοίκησης πρωτευούσης, αλλά για την ελληνική περιφέρεια, ιδίως μέσα σε μια συνθήκη αναπτυξιακής απελπισίας, είναι ζωτικής σημασίας.

Για να το πούμε διαφορετικά: η απαξίωση των «επαρχιακών» τμημάτων μπορεί να αντανακλά τα συμφέροντα συγκεκριμένων – μειοψηφικών – κατηγοριών πανεπιστημιακών που χρειάζονται να έχουν έδρα στο «κέντρο» για να ασκούν παράλληλη ιδιωτική ή επιχειρηματική δραστηριότητα (γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί), αλλά δεν μπορεί να αποτελέσει κριτήριο εκπαιδευτικής πολιτικής.

Αντίστοιχα στο «επιχείρημα» ότι τα περισσότερα περιφερειακά τμήματα επιδεικνύουν μικρότερη ανάπτυξη από ό,τι τα κεντρικά, η απάντηση πέραν του να καταδείξει το σημαντικότατο ερευνητικό και ακαδημαϊκό έργο που έχουν επιδείξει περιφερειακά πανεπιστήμια, πρέπει να τονίσουμε ότι η ευθύνη είναι πρωτίστως της πολιτικής εξουσίας: η άρνηση στελέχωσης με προσωπικό, οι συνεχείς ελλείψεις πόρων, ακόμη και πριν το κύμα περικοπών, η συστηματική καθυσ