Ψυχανάλυσέ το: Μικροί «Πινόκιο»

❱❱ Τρόποι αντιμετώπισης από τους γονείς των παιδιών που συνηθίζουν να λένε ψέματα ή να κρατούν μυστικά

Τα ψέματα που λένε το παιδιά και τα μυστικά που κρατάνε συχνά προβληματίζουν τους γονείς, καθώς θέλουν τα τέκνα τους να εκφράζονται με ειλικρίνεια και αλήθεια - ό,τι και αν έγινε!

Προτού όμως αρχίσουμε να θεωρούμε ότι το παιδί μας έχει πρόβλημα, πρέπει να εντοπίσουμε πότε κρατά μυστικά και γιατί

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όλα τα ψέματα δεν είναι ίδια και ότι πολλά ψεύδη για τους ενήλικες μπορεί να μην είναι καν ψέματα ή μυστικό για ένα παιδί.

Το να κρύβουν κάτι τα παιδιά είναι μια μεθοδολογία, ένα κόλπο, ένα παιχνίδι, που το μαθαίνουν και το εφαρμόζουν επιτυχώς! Είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιούν από ανασφάλεια για να αποφύγουν τις συνέπειες και να κρύψουν ένα κακό αποτέλεσμα, μια κακή εικόνα που μπορεί να έχουν για τον εαυτό τους.

Σχεδόν όλα τα παιδιά κάποια στιγμή θα πουν ψεματάκια, ενώ μερικά το κάνουν πολύ περισσότερο από άλλα και πιο συχνά.

Σημαντικό ρόλο παίζει η συναισθηματική κατάσταση του ανηλίκου και το περιβάλλον του. Τα παιδιά που λένε συνέχεια ψέματα δεν νιώθουν καλά και ασφαλή με τον εαυτό τους.

Επίσης, τα συνεχόμενα ψέματα είναι το πρώτο σημάδι για διάφορα προβλήματα που υπάρχουν - και καθένα να χρειάζεται διαφορετικό χειρισμό.

Ψυχραιμία

Κάθε γονιός χρειάζεται να προσπαθήσει να βρει απάντηση στο ερώτημα «Γιατί λέει ψέματα, γιατί κρύβει τι του συμβαίνει;» Ας έχουμε στον νου μας ότι τα παιδιά μιμούνται τη συμπεριφορά των ενηλίκων και είναι ιδιαιτέρως δύσκολο γι’ αυτά να διακρίνουν τα ψέματα από τα κατά συνθήκη ψεύδη.

Η αντιμετώπιση των γονιών όταν έρχονται αντιμέτωποι με τα ψέματα των παιδιών χρειάζεται να χαρακτηρίζεται από ψυχραιμία, παρατήρηση του φαινομένου και ετοιμότητα.

Αν οι γονείς ανησυχήσουν υπερβολικά, τότε δεν θα βοηθήσουν τα παιδιά τους. Αρχικά χρειάζεται να αφουγκραστούν το βλαστάρι τους και να προσπαθήσουν να κατανοήσουν τις ανάγκες του και τις επιθυμίες του.

Στη συνέχεια είναι σημαντικό να μπορέσουν να συζητήσουν μαζί του, χωρίς να το μαλώσουν ή να το φοβίσουν. Αν χρησιμοποιούν την τιμωρία, το μόνο που θα καταφέρουν είναι να οδηγήσουν το παιδί στο να καταφεύγει ακόμη περισσότερο στα ψέματα, ώστε να γλιτώνει την απόρριψη, τις επικρίσεις και τις τιμωρίες.

Καλό θα ήταν να μην πουν στα παιδιά «Γιατί λες ψέματα;», διότι ενδεχομένως από άμυνα, ντροπή και ενοχή να μην πάρουν τις απαντήσεις που θέλουν. Προτιμότερη είναι η φράση «Θα ήθελα να μου πεις την αλήθεια» ή «Θα ήθελα να ακούσω τι έγινε. Αν δεν μπορείς τώρα, σκέψου το όσο θέλεις, μπορώ να περιμένω να μιλήσουμε».

Ο στόχος όταν προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τα ψέματα των μικρών παιδιών είναι να τους διδάξουμε τη διαφορά μεταξύ φαντασίας, αλήθειας και ψέματος, και να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν γιατί είναι σημαντικό να λένε την αλήθεια.

Κάποιοι τρόποι είναι:

1 Να σιγουρευτούμε ότι το παιδί μας πραγματικά καταλαβαίνει τη διαφορά μεταξύ φαντασίας και ψέματος, φανερού και κρυφού. Αυτή η συζήτηση και η άσκηση χρειάζεται να επαναληφθεί πολλές φορές και για μεγάλο χρονικό διάστημα.

2 Εφόσον τα παιδιά δεν μπορούν να κατανοήσουν απόλυτα την έννοια του ψέματος και του μυστικού, η τιμωρία δεν προτείνεται ως μέθοδος αντιμετώπισης του προβλήματος, αλλά προκρίνονται η διόρθωση, η εξήγηση, η επεξεργασία και η εκμάθηση του παιδιού.

3 Αλλος τρόπος να χειριστούμε την κατάσταση είναι να δώσουμε προσοχή στα σημεία που το παιδί λέει την αλήθεια και ήρεμα να υποδείξουμε τα ψεύδη που φαίνεται ότι βγήκαν από τη φαντασία του.

4 Αν τα ψέματα είναι ένας τρόπος να τραβήξει το παιδί την προσοχή μας, προσπαθούμε να δίνουμε περισσότερη σημασία στις στιγμές που το τέκνο μας λέει την αλήθεια και να επιβραβεύουμε αυτή τη συμπεριφορά του.

5 Οταν συζητάμε για τα ψέματα με το παιδί μας, του εξηγούμε με απλά και κατανοητά λόγια γιατί η αλήθεια είναι τόσο σημαντική και του τονίζουμε ότι έτσι οι άνθρωποι μπορούμε να εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλο.

6 Βρίσκουμε άρθρα, βιβλία με παραμύθια για το ψέμα και τις συνέπειές του. Διαβάζουμε τα παραμύθια αυτά με το παιδί μας και συζητάμε τι συνέβη στους χαρακτήρες της ιστορίας.

7 Εξηγούμε στο παιδί μας ότι είναι φυσιολογικό να κάνει λάθη, αρκεί να τα συζητήσει και να προσπαθεί να τα διορθώσει. Οταν λέει την αλήθεια για κάποιο ψέμα που είπε, το βοηθάμε και το στηρίζουμε, ώστε να επανορθώσει, να αναλάβει τη μικρή του ευθύνη και το επιβραβεύουμε που είπε τελικά την αλήθεια.

8 Πολύ σημαντικό είναι να προσέχουμε τα ψέματα που λέμε εμείς οι ίδιοι, ακόμη και τα ψέματα που καμιά φορά είναι υποχρεωτικά να πούμε για να μην πληγώσουμε τους γύρω μας. Τα μικρά παιδιά δεν έχουν την ικανότητα να κρίνουν τη διαφορά αυτή. Τα παιδιά έχουν τους ενήλικες ως πρότυπο, οπότε, αν μας βλέπουν να λέμε συχνά ψέματα, θα μας μιμηθούν και θα αντιγράψουν τη συμπεριφορά μας.

Sc Κλινική Ψυχοπαθολόγος - 
Ψυχοθεραπεύτρια
Universite Paris VIII - St. Denis - Vincennes, France

www.michalopoulou.gr
www.facebook.com/ 
Σοφία Π. Μιχαλοπούλου