Πώς έβγαλα μπροστά τον «αμίλητο» Γκλέτσο!

Μπαίνουμε στο γραφείο του στο Χαλάνδρι στις 10 το πρωί και εκείνος ήδη μας περιμένει τεντώνοντας τις κόκκινες τιράντες του και λέγοντας με χαρά «καλώς τα, τα παιδιά». Ανάμεσα σε αφίσες από τη νέα του ταινία «Ουζερί Τσιτσάνης», βραβευμένα μπουκάλια ελαιολάδου με την ονομασία «Κτήμα Μανουσάκη», από τις 2.500 ελιές που

ΑΠΟ ΤΗ
ΜΑΡΙΑ ΑΝΔΡΕΟΥ
Φωτό: Βαγγέλης Μασιάς

Δίπλα του έχει και την πιστή Πηνελόπη: Τη Μαρία του, τον «λιμενοβραχίονά του», όπως την αποκαλεί, που ποτέ δεν έχει φωτογραφηθεί μαζί του, αφού αποφεύγει τη δημοσιότητα. Μια γυναίκα την οποία γνώρισε σε ηλικία 22 χρονών, την παντρεύτηκε και δεν την άφησε να φύγει για το Σικάγο. Ο αγάπη που τρέφει για εκείνη είναι τέτοια που, όταν τον ρωτάει κάποιος για τις ρίζες του, αναφέρει ότι κατάγεται από τα Σφακιά και το Ηράκλειο λόγω του πατέρα του, από το Χιλιομόδι Κορινθίας από την πλευρά της μητέρας του αλλά και από τη Σελλασία Λακωνίας, τόπο καταγωγής της Μαρίας του.

Αποκαλυπτική κουβέντα

Η κουβέντα του δημιουργού με την «Espresso» ήταν μια αποκάλυψη. Μίλησε για τον παππού του, που πολέμησε στη Μικρά Ασία και ίδρυσε το εργοστάσιο με τα τετράδια με την κουκουβάγια, για τη θεία του Ειρήνη Παππά, η οποία τον είχε πάρει μαζί της στη Βολιβία για την προβολή της ταινίας «Ζ» του Κώστα Γαβρά. Η διήγησή του, ωστόσο, έγινε ακόμη πιο πικάντικη όταν μας εκμυστηρεύτηκε πώς από βουβός σωματοφύλακας ο Απόστολος Γκλέτσος έγινε... ομιλών χάρη στο αντριλίκι του κι ότι οι Ρομά στα Ανω Λιόσια τον «έκραξαν» γιατί έβαλε την Τσιγγάνα Ερατώ (Αννα Μαρία Παπαχαραλάμπους) να κοιτάζεται μόνη της γυμνή στον καθρέφτη χωρίς να έχει δίπλα της τον μπαλαμό!

Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια;
Ζούσαμε στην πλατεία Κουμουνδούρου, Ευριπίδου 32. Οταν γεννήθηκα, το 1950, η συνοικία ήταν εμπορική. Από το μπαλκόνι μας βλέπαμε την Ακρόπολη. Ο πατέρας μου μού χάρισε ωραία παιδικά κι εφηβικά χρόνια. Είχε εργοστάσιο με χαρτικά. Οι παλιότεροι θυμούνται τα τετράδια και τα βιβλία με την κουκουβάγια. Δυστυχώς η επιχείρηση δεν υπάρχει πια, γιατί δεν μπόρεσε να ακολουθήσει την τεχνολογική εξέλιξη. Είμαι μοναχογιός, έχω όμως δυο ετεροθαλείς αδελφές από τους δεύτερους γάμους των γονιών μου. Με μεγάλωσαν οι παππούδες από την πλευρά του πατέρα μου. Ο παππούς μού έδωσε πολλά εφόδια.

Μιλάτε με θαυμασμό γι' αυτόν.
Ο παππούς μου είχε σπουδάσει Νομική και είμαι πολύ υπερήφανος γι' αυτόν, γιατί επέζησε από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός και ξέρετε πως έφυγαν οι Ελληνες στρατιώτες από τη Μικρά Ασία. Αποδεκατισμένοι και καταρρακωμένοι. Βέβαια και ο λαός έζησε φρικτές στιγμές στο λιμάνι της Σμύρνης, αλλά και κατόπιν ως πρόσφυγες. Πού να το περιμέναμε ότι η προσφυγιά θα ξαναχτυπούσε την πόρτα μας...

Πότε καταλάβετε την κλίση σας στις τέχνες;
Ηθελα να γίνω σκηνοθέτης από 15 ετών. Από την οικογένεια της μητέρας μου έγινε αποδεκτό, αφού οι περισσότεροι ήταν καλλιτέχνες και φιλόλογοι. Η γιαγιά μου ήταν ζωγράφος, η Ελένη Λελέκου. Ο πατέρας μου, ως έμπορος, δεν το δεχόταν κι έτσι βρέθηκα να σπουδάζω στην Αγγλία αρχιτεκτονική. Η μητέρα μου ζούσε στο Λονδίνο με τον δεύτερο σύζυγό της και αμέσως γράφτηκα στη Σχολή Κινηματογράφου. Δεν μπόρεσα να την τελειώσω. Επρεπε με 300 λίρες που μας έδινε η σχολή να κάνω ένα φιλμάκι. Αποφάσισα να έρθω στην Ελλάδα το 1969 να κάνω μια ταινία ασπρόμαυρη και να γυρίσω στο Λονδίνο, στα εργαστήρια, να την επεξεργαστώ και να τη δώσω ως διπλωματική εργασία. Βρήκα παραγωγό για την ταινία μου -μεγαλεία δηλαδή- και πίστεψα ότι θα γυρίσω ένα έγχρωμο φιλμ με 100.000 δραχμές. Ο παραγωγός μού πήρε τα λεφτά κι έγινε... Λούης!

Και πώς ξαναμπήκατε στο «παιχνίδι»;
Πείσμωσα κι είπα «θα τη γυρίσω!». Ηταν η πρώτη μου ταινία, «Ο Βαρθολομαίος». Μια υπερρεαλιστική κριτική στην εξουσία. Ολοκληρώθηκε με τη φιλοπατρία του διευθυντή φωτογραφίας Γιώργου Αντωνάκη, αλλά λογοκρίθηκε. Στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, με τις υπογραφές του Μάνου Χατζιδάκι και του Οδυσσέα Ελύτη, πήρα άδεια για να παιχτεί. Εγινε μεγάλος ντόρος. Στη συμπρωτεύουσα ιδρύσαμε την Κινηματογραφική Λέσχη. Για την εποχή ήταν αντιστασιακή πράξη, ο κόσμος κρεμόταν σαν τα σταφύλια. Θα ταξίδευε σε φεστιβάλ του εξωτερικού, έψαχνα λοιπόν μια κοπέλα να γνωρίζει καλά αγγλικά για τους υπότιτλους. Μου σύστησαν τη Μαρία. Είχε μεγαλώσει και σπουδάσει στο Σικάγο. Νοικιάσαμε μια γραφομηχανή, αρχίσαμε τη δουλειά στο άδειο από έπιπλα διαμέρισμά της. Εγώ 23, εκείνη 22. Ποτέ δεν έφυγε για την Αμερική. Από τότε είμαστε μαζί, σαράντα -και βάλε- χρόνια.

Τι κρατάει ένα ζευγάρι τόσα χρόνια μαζί;
Οι δημιουργικοί καβγάδες. Οχι η δημιουργική ασάφεια.

Και γιατί δεν επιστρέψατε στο Λονδίνο να παραδώσετε την εργασία σας;
Η χούντα μού πήρε το διαβατήριο και μ' έστειλε 30 μήνες στον Εβρο. Μέναμε σε αντίσκηνα μέσα στα χιόνια και κάναμε μπάνιο σε καταρράκτη. Τότε έγινε και η εισβολή στην Κύπρο το '74. Οταν απολύθηκα το '75 έκανα την ταινία «Οι άρχοντες» με διευθυντή φωτογραφίας τον Γιώργο Πανουσόπουλο, βοηθό τον Γιώργο Τσεμπερόπουλο και πρωταγωνιστή τον Δημήτρη Πουλικάκο. Τότε με τη Μαρία αποκτήσαμε τον Μανώλη μας. Σήμερα σπουδάζει σύνθεση και παίρνει το διδακτορικό του στην Αγγλία. Εχει κάνει όλο τον σχεδιασμό ήχου στο «Ουζερί Τσιτσάνης». Μια κοπιώδη δουλειά που κράτησε πέντε μήνες, γιατί σε μια ταινία εποχής δεν μπορεί να παρεισφρέει το βουητό της πόλης. Η κόρη μου, η Δέσποινα, ασχολείται με το video art και κάνει το μεταπτυχιακό της στο Βέλγιο.

«Σήμερα, δυστυχώς, δεν υπάρχουν σενάρια. Οι “Τρεις Χάριτες”, οι “Απαράδεκτοι” έγιναν σε ένα πλατό. Η έλλειψη χρημάτων είναι δικαιολογία. Εχουν φτιαχτεί αριστουργήματα με δεκάρες»

Πώς ζούσατε την οικογένειά σας; «Βγαίνατε» από τις ταινίες;
Ας είναι καλά ο Γιώργος Παπαστεφάνου. Του είμαι ευγνώμων. Ελπίζω να τον έβγαλα ασπροπρόσωπο. Κάποια στιγμή, τότε, χτυπάει το τηλέφωνό μου και μου λέει; «Θες να δουλέψεις για την ΕΡΤ;» «Ναι» του λέω. «Θα κάνεις μουσικά αφιερώματα για τραγουδιστές και συνθέτες» πρόσθεσε. Στην ΕΡΤ έκανα δεκάδες ντοκιμαντέρ, υπάρχουν σε αρχείο γιατί είχαν γραφτεί σε φιλμ και μετά υπέγραψα τη σειρά «Παραμύθι χωρίς όνομα» της Πηνελόπης Δέλτα. Την πρώτη χρονιά που λειτούργησε ο ΑΝΤ1 σκηνοθέτησα μια ταινία βασισμένη σε χριστουγεννιάτικο διήγημα και τότε μου αναθέτουν τον «Φάκελο Αμαζών» με τον Βύρωνα Πάλλη και τον Γρηγόρη Βαλτινό.

Εχετε αναδείξει πολλούς πρωταγωνιστές της μικρής οθόνης. Γκλέτσος, Παπαχαραλάμπους, Ζαλμάς, Παπαθωμά, Μπεγνής, Σόμμερ, Σακκά.
Με τον Γκλέτσο έγινε το εξής: Επαιζε τον σωματοφύλακα στη βίλα του Βύρωνα Πάλλη στον «Φάκελο Αμαζών». Δεν έλεγε κουβέντα. Ηταν βουβός. Απλά ανοιγόκλεινε την πόρτα. Τον έβλεπα κι έλεγα από μέσα μου πως αυτό το παλικάρι έχει μια δύναμη. Δεν ήταν απλά το παρουσιαστικό. Λέω τότε στον σεναριογράφο Βασίλη Μανουσάκη «ρε Βασίλη, γράψ' του δυο ατάκες. Θέλω να δω αν τα λέει». Ετσι έγινε κι έβγαλε τη σκηνή καταπληκτικά. Τη δεύτερη σεζόν έγινε από βουβός... ομιλών, δευτεραγωνιστής, και «τα έφτιαξε» με την κόρη του πλούσιου. Μετά τον «Φάκελο Αμαζών» ήρθαν το «Τμήμα Ηθών», «Οι δρόμοι της πόλης», «Ταύρος με Τοξότη», «Αθώος ή ένοχος», η «Παλίρροια», οι «Ψίθυροι καρδιάς».

Το ρεκόρ τηλεθέασης, με 73%, στην ελληνική τηλεόραση το κρατούν ακόμη οι «Ψίθυροι καρδιάς».
Η ιδέα ήταν της συζύγου μου και στη δημιουργία της έπαιξαν καταλυτικό ρόλο ο Τζώνη Καλημέρης και οι σεναριογράφοι Αβδούλος - Ριτσώνη. Για μένα ο μπαλαμός ήταν από την αρχή ο Απόστολος Γκλέτσος, γιατί αποπνέει αντριλίκι. Η Αννα Μαρία Παπαχαραλάμπους ήρθε στο γραφείο μου κι όταν την είδα είπα «αυτή είναι η Τσιγγάνα μου». Οταν έρχεται ένας ηθοποιός και κάθεται απέναντί μου, καταλαβαίνω τον μαγνητισμό που εκπέμπει από μικρές κινήσεις. Πώς κρατάει το ποτήρι, πώς θα πιάσει τον καφέ, με τι γοητεία κι αμηχανία. Δεν μου έχει τύχει ποτέ να πω «αυτός είναι ο πρωταγωνιστής ή η πρωταγωνίστρια» και να μην ήταν. Και πάνω από όλα η χημεία του ζευγαριού. Δεν είναι ο καθένας «μόνος του αντάρτης στο βουνό».

Τι δεν είδαμε ως τηλεθεατές στους «Ψιθύρους καρδιάς»;
Οταν γυρίζαμε τη σκηνή του γάμου στα Ανω Λιόσια, τους είχαμε όλους βοηθούς, κομπάρσους, όλοι με τα καλά τους. Το γύρισμα ήταν Δευτέρα, γιατί οι ηθοποιοί δεν είχαν θέατρο. Είχαμε στήσει το γλέντι. Κρασί -οι ηθοποιοί πίνουν πάντα Coca Cola-, κρέας στα τσουκάλια, ορχήστρα. Και ξαφνικά εκεί που ήμαστε στο ζενίθ της λήψης οι Ρομά φεύγουν! «Ρε παιδιά, πού πάτε;» τους ρωτάω. «Πάμε να δούμε το επεισόδιο στην τηλεόραση» μου απαντούν, αφού η σειρά προβαλλόταν Δευτέρα! Τους περίμενα...

Υπήρξαν κι άλλα ευτράπελα;
Κάναμε ένα γύρισμα νυχτερινό με τον Θανάση Ζερβό, τον αδελφό της Ερατώς, σε πλήρη ησυχία. Ξαφνικά ακούμε στον συνοικισμό, στη διαπασών, να παίζουν τα όργανα. Ο διευθυντής παραγωγής πήγε να δει τι συμβαίνει. Ενας Τσιγγάνος είχε κλέψει μια κοπέλα, ο πατέρας έδωσε την ευχή του, αυτοί επέστρεψαν και αρραβωνιάζονταν. Λέω «τώρα τι θα κάνουμε;» Πάω στο τσαντίρι, τους εύχομαι και κάνουμε συμφωνία. Θα γυρίζω το πλάνο, θα το τελειώνω, θα τους κάνω σινιάλο, θα αρχίζουν αυτοί τα όργανα και τον χορό. Ετσι έγιναν και ο αρραβώνας και το γύρισμα. Την αγαπούσαν τη σειρά και μου έκαναν τα χατίρια.

Δεν φοβηθήκατε ποτέ μη θίξετε τα ήθη των Τσιγγάνων;
Η πιο συγκλονιστική ιστορία για μένα ήταν όταν η Τσιγγάνα ηρωίδα μου είχε φιληθεί με τον μπαλαμό και επιστρέφοντας στη σκηνή αγγίζει το κορμί της, ανακαλύπτοντας τον εαυτό της στον καθρέφτη. Πάω μετά στον συνοικισμό, με πιάνουν οι Τσιγγάνες, «ντροπή σου, Μανουσάκη, τι σκηνή ήταν αυτή;» Ακολουθεί σύμφωνα με το σενάριο η σκηνή με την ερωτική επαφή. Πού να τολμήσω; Λέω στον Γκλέτσο «θα κρατήσεις τα χέρια της Αννας Μαρίας και θα τη φιλήσεις στο κεφάλι». Προβάλλεται το επεισόδιο, πάω στα Λιόσια με τα πόδια μου να τρέμουν. Eρχονται οι Τσιγγάνες «έτσι μπράβο, ρε Μανούσο. Με άνδρα, όχι μόνη της»! Μου πρότειναν δε συνωμοτικά εκεί που κοιταζόταν στον καθρέφτη να την παρακολουθεί κρυφά ο Γκλέτσος.

Πώς ανακαλύψατε τον Μέμο Μπεγνή; Τι σας έκανε να πείτε «αυτός είναι ο μουσουλμάνος για το "Μη μου λες αντίο"»;
Για πρώτη φορά ήμουν σε απόγνωση. Είχε τελειώσει η διανομή κι έλειπε ο πρωταγωνιστής. Είχα δει εκατοντάδες νέους, κανένας κλυδωνισμός. Παρασκευή βράδυ, τελευταίο ραντεβού μου ήταν ο Μέμος. Τον βλέπω από το σαλονάκι και λέω «σ' ευχαριστώ, Θεέ μου, αυτός είναι». Είχα έρθει σε αδιέξοδο και με την πρώτη ματιά έγινε «κλικ». Ηταν πολύ δύσκολο να ανοίξει η πόρτα στη μουσουλμανική μειονότητα της Κομοτηνής. Τρεις μήνες πριν από τα γυρίσματα ζούσα εκεί και μάθαινα. Η πρόκληση ήταν μεγάλη. Δεν με ήξεραν, γιατί δεν έβλεπαν ελληνική τηλεόραση. Επρεπε να συστηθώ. Με έκανε πιο σοφό και σεμνό η σειρά. Μέσω της Τσαχιδέ, της θεολόγου της περιοχής, ήρθα σ' επαφή με τον μουφτή και πληροφορήθηκα για το Ισλάμ. Πάντα σε ακραίους ρόλους -Τσιγγάνοι, μουσουλμάνοι, Αλβανοί (τον είχε παίξει ο Κώστας Σόμμερ)- ήθελα ηθοποιούς άγνωστους για να ταυτίζονται με τον ρόλο. Οχι να παραπέμπουν τον τηλεθεατή αλλού.

Υπήρχαν κάποιοι από τους πρωταγωνιστές σας που έγιναν ζευγάρι και στη ζωή;
Ο Θανάσης Ευθυμιάδης με την Αννα Δημητρίεβιτς. Δεν είχα πάρει χαμπάρι τίποτα στα γυρίσματα της σειράς «Για την Αννα». Ηρθε λοιπόν ο Θανάσης μια μέρα και μου είπε «Μανούσο, θα σου εκμυστηρευτώ ένα μυστικό. Θα παντρευτώ την Αννα, τη συμπρωταγωνίστριά μου από τη Σερβία». Του δίνω τις ευχές μου και την επόμενη ημέρα βλέπω στα περίπτερα, σε γνωστό περιοδικό, «Ο Ευθυμιάδης παντρεύεται την Αννα». Οταν τον είδα του είπα «σιγά το μυστικό». Η Αννα ήταν μια δίμετρη κούκλα. Οταν μπήκε στο γραφείο μου, ακόμη και η γραμματέας μου μού είπε «Τι θεά είναι αυτή;»

«Θαυμάζω τους αγρότες που επιβιώνουν από τη δουλειά τους. Παλεύουν απέναντι στα στοιχεία της φύσης. Εδώ και 17 χρόνια, επί τρεις μήνες με τη Μαρία και τον γιο μου, μαζεύουμε ελιές»

Ποια σειρά δουλέψατε περισσότερο για να μην προκαλέσετε;
Το «Αγγιγμα ψυχής». Ημουν σε καθημερινή επαφή με την Εκκλησία. Ο Σταύρος Ζαλμάς -ακόμη ένας ηθοποιός που ταυτίστηκε με τον ρόλο του αρχιμανδρίτη- πέρασε από φωτιά και σίδερο. Με το που τον είδα στο γραφείο, αυτή τη βυζαντινή κι ασκητική μορφή με τη στωικότητα, είχα βρει τον ήρωά μου. Τον ιερέα που εμμένει στις αρχές του σ' έναν κόσμο με πειρασμούς. Η θρησκεία παραμένει στους αιώνες αναλλοίωτη. Και μιλάτε μ' έναν άνθρωπο που πιστεύει πολύ. Ο μητροπολίτης Ιωαννίνων Θεόκλητος μου δίδαξε την ουσία της Ορθοδοξίας. Από την άλλη μεριά η Θεοφανία Παπαθωμά ήταν γήινη. Αέρας και γη. Τα δυο αντίθετα.

Γιατί δεν βλέπουμε τέτοιες σειρές σήμερα;
Είναι πολύ δύσκολο. Γιατί μια πολιτιστική κρίση προηγείται πάντα μιας οικονομικής. Δεν υπάρχουν σενάρια. Οι «Τρεις Χάριτες», οι «Απαράδεκτοι» έγιναν σ' ένα πλατό. Η έλλειψη χρημάτων είναι δικαιολογία. Εχουν φτιαχτεί αριστουργήματα με δεκάρες. Ο πολιτισμός θέλει ανθρώπους που να γράφουν. Αν επανέλθω στον κινηματογράφο, θα γίνει με ένα λαϊκό παραμύθι.

Στη σειρά «Κρυφά μονοπάτια» με τον Γιάννη Τσιμιτσέλη είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε από κοντά το κτήμα σας στη Σελλασία. Πώς γίνατε ελαιοπαραγωγός;
Ο πατέρας της Μαρίας ζούσε στις Ηνωμένες Πολιτείες κι αποφάσισε να μοιράσει τα κτήματά του στην Ελλάδα. Ηταν σε άσχημη κατάσταση. Θεώρησα ντροπή για το κτήμα της γυναίκας μου να είναι έτσι χάλια. Μου λέει η Μαρία «Μανούσο, να βάλουμε 100 ελιές για το λάδι του σπιτιού». Σημειωτέον, με τη δουλειά που κάνω δεν έφτασα ποτέ στην οικονομική καταστροφή, γιατί το ταμείο το κρατάει πάντα η Μαρία μου. Ο λιμενοβραχίονάς μου. Για να την ευχαριστήσω δεν έβαλα στο κτήμα 100 αλλά 2.500 ρίζες. Η ελιά είναι ένα δέντρο που σου αποδίδει τα μέγιστα και σου ζητάει τα πλείστα. Ενεπλάκην με τη βιολογική καλλιέργεια από ιδεολογία. Θαυμάζω τους αγρότες που επιβιώνουν από τη δουλειά τους. Παλεύουν τα στοιχειά της φύσης. Επί τρεις μήνες με τη Μαρία και τον γιο μου μαζεύουμε ελιές. Εδώ και 17 χρόνια.

Το λάδι «Μανουσάκη» πουλάει;
Το αγοράζουν και ντελικατέσεν μαγαζιά στην Αθήνα, στην Κρήτη, στα νησιά μας, κάνουμε και εξαγωγή. Είμαι υπερήφανος γιατί πήραμε φέτος το καλοκαίρι και το πρώτο βραβείο για το αγουρέλαιο και το τρίτο για κανονικό λάδι ανάμεσα σε προϊόντα από όλο τον κόσμο, στην πιο σημαντική Διεθνή Εκθεση Τροφίμων στην Αγγλία. Το κτήμα είναι... σχολείο. Αν χιονίσει πάει η σοδειά, μαγαζί χωρίς ταβάνι. Τότε καταλαβαίνεις το μέγεθος. Δεν φοβάμαι την οικονομική κρίση. Ο,τι και να γίνει θα έχουμε το λάδι μας, θα βάλουμε τις ντομάτες, τις κατσίκες μας κι όλα καλά. Συμβουλεύω τους πολιτικούς μας να φτιάξουν τα κτήματά τους για να μάθουν την αξία των μικρών πραγμάτων, ακόμη και της μιας ελιάς.

Βλέπω στους τοίχους σας δεκάδες βραβεία από την αγωνιστική ιστιοπλοΐα. Τι σας έφερε κοντά στη θάλασσα;
Η γυναίκα μου φοβάται να μπει στο ιστιοπλοϊκό. Γι' αυτό ταξιδεύω με μια ομάδα από τη Θάσο ως το Ιόνιο εδώ και 20 χρόνια. Στη θάλασσα έρχεσαι αντιμέτωπος με δυνάμεις που δεν ελέγχεις και πρέπει να σέβεσαι.

Ποιο πρόσωπο σέβεστε για τη δύναμή του;
Την αδελφή της μητέρας μου, την Ειρήνη Παππά. Υποσυνείδητα εκείνη αποτέλεσε το κίνητρο για να ασχοληθώ με τον κινηματογράφο. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ένα κοινό ταξίδι μας στις ΗΠΑ, όπου προβλήθηκε η ταινία «Ζ» του Κώστα Γαβρά, απ' όπου μετά πετάξαμε για τη Βολιβία. Ηταν σταθμός για μένα. Εκεί είδα την επαναστατική Ειρήνη.

Γιατί επιστρέψατε φέτος με μια μεγάλη κινηματογραφική ταινία όπως το «Ουζερί Τσιτσάνης», βασισμένη στο βιβλίο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη;
Η ιδέα για την ταινία υπήρχε εδώ και πολλά χρόνια, από τότε που πρωτοδιάβασα το βιβλίο. Ηταν ένα από τα ωραιότερα αναγνώσματα που έχουν πέσει στα χέρια μου. Με τράβηξε η ουσία του. Το γεγονός ότι μέσω μιας ερωτικής ιστορίας και ενός μεγάλου λαϊκού συνθέτη, του Βασίλη Τσιτσάνη, μπορούσαμε να καταδείξουμε τον παραλογισμό των φυλετικών διακρίσεων και την πραγματική φύση του ναζισμού και του ολοκληρωτισμού. Την παραγωγή τη δουλεύαμε με τους σεναριογράφους εδώ και πέντε χρόνια. Δημιουργήσαμε μια κοινωνία που δεν υπάρχει πια, τη ζοφερή και κατοχική Θεσσαλονίκη του 1942, με τον Τσιτσάνη, έναν παρατηρητή της εποχής του, να ανοίγει το «Ουζερί Τσιτσάνης», που φαντάζει σαν ένα διάλειμμα ψυχής. Ο Μίκης Θεοδωράκης έλεγε ότι μορφές και μουσικοί σαν τον Βασίλη Τσιτσάνη βγαίνουν ένας στα 100 χρόνια.

Ο στόχος επιτεύχθηκε;
Στόχος μου ήταν να θυμίσω εκείνα τα εγκλήματα σε όσους αποφάσισαν να τα ξεχάσουν και να τα μάθουν όσοι δεν τα γνωρίζουν. Η κοινωνία μας είναι ένα δάσος με δέντρα. Αυτή τη στιγμή έχουν εισχωρήσει μύκητες κι έχουν δημιουργηθεί πληγές. Τα άρρωστα δέντρα πρέπει να κοπούν, γιατί θα βρουν πρόσφορο έδαφος για να μολύνουν και τα υγιή.

Τι σας λένε άνθρωποι που είδαν την ταινία;
Ενα κοριτσάκι με πλησίασε με αθωότητα και μου είπε «καλά, έγιναν όλα αυτά;» και πραγματικά δεν ήξερα τι να του πω. Οπως συγκλονίστηκα όταν μια γιαγιά 98 ετών ήρθε και με λυγμούς μού είπε «Κύριε Μανουσάκη, έτσι έγιναν τα πράγματα. Ποτέ ξανά»! Πραγματικά το εύχομαι.