«Πρόσωπο με πρόσωπο» με τον Τιτσιάνο

Ο Τιτσιάνο Βετσέλιο, ευρύτερα γνωστός και ως Τισιανός ή Τιτσιάνο, δεν έχασε ποτέ τη λάμψη του. Σε αντίθεση με πολλούς από τους προγόνους, σύγχρονους και οπαδούς του, η δουλειά του δεν ήταν ποτέ «εκτός μόδας»: παραμένει μια σταθερή πηγή φωτός για τους ζωγράφους, τους ειδικούς και το ευρύ κοινό για παραπάνω από πέντε αιώνες.

Ο πρώτος βιογράφος του, CarloRidolfi, το προέβλεψε αυτό λίγο πολύ όταν, το 1648, έγραψε ότι «η δόξα του μεγάλου Βετσέλιο δεν θα αλλοιωθεί ποτέ από τον Χρόνο». Κάθε γενιά φαίνεται να ανακαλύπτει εκ νέου το έργο του βενετσιάνου αριστοτέχνη

δημιουργού, όπως έκαναν και οι ποιητές, καλλιτέχνες, συνθέτες και χορογράφοι το περασμένο καλοκαίρι στο Λονδίνο, όταν συνεργάστηκαν πάνω στο θέμα «Μεταμόρφωση: Τισιανός».

Σήμερα, μόνο μια δεκαετία μετά το μεγάλο αφιέρωμα στο έργο του από την Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, και δύο χρόνια μετά τη θεαματική «Le siècle de Titien» στο μουσείο του Λούβρου, μια ακόμη σημαντική έκθεση για τον Τισιανό φιλοξενείται αυτή την περίοδο στο Scuderie del Quirinale στη Ρώμη (έως 16/6).

Επιλεγμένα έργα και από τις επτά δεκαετίες που εργάστηκε ο Τισιανός, αποτελούν τη βασική δομή της έκθεσης, καταφέρνοντας να αποδώσουν την εξαιρετική του εξέλιξη. «Τα έργα του αποτελούν ορόσημο μιας ολόκληρης παράδοσης στη ζωγραφική: από το χρώμα των πρώιμων έργων του, τα οποία τονίζει έντονα για να πετύχει αυτά τα εξαιρετικά φωτεινά εφέ, ως τα έργα της ώριμης περιόδου του και στη συνέχεια αυτά των τελευταίων του χρόνων που ανακάλυψε το σκοτάδι, σβήνοντας το χρώμα ώστε να αξιοποιήσει τις διαβαθμίσεις μεταξύ διαφάνειας και αδιαφάνειας, σε απόλυτη ισορροπία εικόνας και πινελιάς». Η τέχνη του άσκησε επιρροή από την αρχή. «Η επιρροή αυτή πρωτοεμφανίστηκε στους μεγάλους θαυμαστές του, Ρούμπενς και Βελάσκεθ, και έγινε ουσιαστικά ομοιόμορφη και συνεχής μέχρι τον Πικάσο», αναφέρει ο επιμελητής της έκθεσης, GiovanniC. F. Villa.

Ασχολήθηκε κυρίως με προσωπογραφίες, μερικές από τις καλύτερες του παρουσιάζονται στην έκθεση: η «Flora», γύρω στο 1515-20, από το Uffiziτης Φλωρεντίας, είναι ένα από τα πιο τρυφερά και φωτεινά έργα του από την περίοδο της πρώιμης ωριμότητας.

Η παρούσα έκθεση διαφέρει από αυτή της Εθνικής Πινακοθήκης το 2003, καθώς περιλαμβάνει πολύ περισσότερα έργα θρησκευτικών και λατρευτικών θεμάτων. Παρά το γεγονός ότι η συγκινητική εκδοχή του «Ενταφιασμού» (Prado) του 1559 ταξίδεψε στο Λονδίνο, δεν ίσχυσε το ίδιο και για ένα μεγάλο αριθμό αγιογραφιών από την Ιταλία. Ανάμεσα σε αυτά που δεν παρουσιάστηκαν στο Λονδίνο, αλλά περιλαμβάνονται σε αυτή την έκθεση, είναι το «Gozzi Altarpiece», 1520, από την Ανκόνα, με το εκπληκτικό ενετικό φόντο και τη φωτιά και το θειάφι Του Μαρτυρίου του Αγίου Λαυρέντιου, 1558, από την εκκλησία Gesuitiστη Βενετία. «Ο Τισιανός προσδίδει μια διαφορετική διάσταση στις ιερές εικόνες», λέει ο Villa. «Στο έργο του το ιερό είναι πάντα σε διάλογο με το ανθρώπινο και το πραγματικό. Είναι ένα μέρος για την ομορφιά…ο διάλογος ανάμεσα στο γήινο και το ουράνιο είναι αρμονική».

Στα highlightsτης έκθεσης είναι η επανένωση των τριών Σταυρώσεων, η μία από το Escorial, 1555, που αναπαριστά μόνο του τον Ιησού ενώ οι δολοφόνοι του διασχίζουν την ορεινή περιοχή, μία άλλη, 1556-58, από την Εκκλησία του Αγίου Δομήνικου στην Ανκόνα, με την Παρθένο, τον Άγιο Δομήνικο και τον Άγιο Ιωάννη κάτω από το Σταυρό, και τον κατά πάσα πιθανότητα ημιτελή Ιησού στο Σταυρό με τον καλό κλέφτη, γύρω στο 1566, από την Εθνική Πινακοθήκη της Μπολόνια. «Η σύγκριση των τριών Σταυρώσεων επιχειρεί να τονίσει την ικανότητα του Τισιανού να διαφοροποιεί τις επινοήσεις του συνεχώς, ακόμα κι αν καταπιάνεται με το ίδιο θέμα μετά από πολλά χρόνια», εξηγεί ο Villa.

Η έκθεση εντάσσεται στο πλαίσιο μιας σειράς μονογραφικών παρουσιάσεων για τους μεγάλους ενετούς ζωγράφους, που διοργανώνεται από το Scuderie del Quirinale τα τελευταία χρόνια.