Μέτρα ενίσχυσης – επιτάχυνσης για το ΑΣΕΠ

Ενα χρόνο μετά την ψήφιση του νόμου για το επιτελικό κράτος στην Ελλάδα (ν. 4622/2019) αρκετές από τις προβλεπόμενες πρόνοιες υλοποιήθηκαν στην πράξη, ενώ άλλων η υλοποίηση καθυστερεί στις «σκληρές δομές» του «βαθέος κράτους». Ιδιαίτερα προβληματικός παραμένει ο τρόπος νομοθέτησης παρά τις επιμέρους βελτιώσεις (εκτίμηση οικονομικών επιπτώσεων, έλεγχος νομοθετικών αντιφάσεων σε εισαγόμενα νομοσχέδια κ.λπ.).

Ηδη στις 8 Φεβρουαρίου του 2020 με διάταξη για το «πέρασμα» της υπογραφής από τους υπουργούς στους γενικούς διευθυντές

των υπουργείων ολοκληρώθηκε η διαδικασία μεταβίβασης του δικαιώματος υπογραφής από του υπουργούς στους υπηρεσιακούς παράγοντες, ενώ με εξαίρεση τεσσάρων υπουργείων (Εξωτερικών, Αμυνας, Προστασίας του Πολίτη, Ναυτιλίας) ορίσθηκαν οι υπηρεσιακοί γραμματείς, δηλαδή οι διευθυντές προσωπικού των υπουργείων. Στο διάστημα που μεσολάβησε από τότε, όλες οι προσπάθειες προώθησης διατάξεων από τα υπουργεία, με τις οποίες προβλέπονταν εξαιρέσεις από τον κανόνα μεταβίβασης των υπογραφών από τους πολιτικούς στους διοικητικά υπεύθυνους, «αναχαιτίσθηκαν» από τον υπουργό Επικρατείας Γιώργο Γεραπετρίτη και τον γενικό γραμματέα νομικών και κοινοβουλευτικών θεμάτων της Προεδρίας της κυβέρνησης Στέλιο Κουτνατζή.

Μεταξύ άλλων, το υπουργικό συμβούλιο συνέρχεται πλέον τακτικά. Οι υπουργοί επεξεργάζονται και στέλνουν την «παραδοτέα ύλη» στις υπηρεσίες του Γραφείου πρωθυπουργού, αλλά το πρώτο μεγάλο τεστ θα γίνει όταν εντός του μηνός τα υπουργεία θα παραδώσουν τα προσχέδια των business plan τους για το 2021. Αυτά θα αποτελέσουν –αν εγκριθούν στη συνεδρίαση του υπουργικού στο τέλος του χρόνου– το κυβερνητικό πρόγραμμα για την επόμενη χρονιά.

Ταυτόχρονα, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», θα γίνουν μέσα στον επόμενο μήνα αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο διεξάγει τους διαγωνισμούς το ΑΣΕΠ, καθώς εκτιμάται ότι οι πολλοί επιμέρους διαγωνισμοί καθυστερούσαν τη διαδικασία. Ετσι, θα υπάρξουν στο εξής ενιαίοι διαγωνισμοί με επιπλέον ερωτήσεις για πιο «ειδικές προσλήψεις», ενώ υπάρχει η σκέψη να καταργηθεί η βαθμολόγηση των μεταπτυχιακών τίτλων και να προστεθούν ψυχομετρικές γραπτές δοκιμασίες. Σε πρόσφατη δοκιμασία φυλάκων σωφρονιστικών ιδρυμάτων που υπήρχε τέτοια δοκιμασία, το 7% «κόπηκε» λόγω ακαταλληλότητας. Ο εκσυγχρονισμός του ΑΣΕΠ που θα περιλάβει και τη διοικητική του ενίσχυση, θα επεκταθεί και στη διασύνδεσή του με βάσεις δεδομένων άλλων φορέων κρίσιμων για το έργο του, όπως ο ΔΟΑΤΑΠ. Στόχος, σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών Τάκη Θεοδωρικάκο, δεν είναι απλά η διασφάλιση αντικειμενικών διαδικασιών προσλήψεων αλλά και της ανάλογης ταχύτητας στην υλοποίηση των αποφάσεων για αυτές.

1.569 νόμοι σε 15 χρόνια

Τον Μάιο του 2020 ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης υπολόγισε ότι, με βάση μία καταμέτρηση από το 2001 έως το 2016, είχαν ψηφισθεί 1.569 νόμοι και 20.000 εξουσιοδοτήσεις για την έκδοση κανονιστικών διοικητικών πράξεων. Σύμφωνα με το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών, το 2018 κανένας από τους 41 νόμους και τις 36 κυρώσεις που είχαν ψηφισθεί δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις καλής νομοθέτησης. Ο κ. Γεραπετρίτης υπολογίζει, βασισμένος στους αριθμούς της μελέτης του Κέντρου, ότι το 61% των νόμων και των κυρώσεων που είχαν ψηφισθεί εκείνο τον χρόνο τροποποιούσαν ρυθμίσεις που είχαν ψηφισθεί από το 2015 έως το 2018, ένα «πιστοποιητικό» φτώχειας της νομοθετικής παραγωγής της χώρας.
Πριν από τρεις μήνες, ο κ. Γεραπετρίτης με μια ομάδα Ελλήνων ειδικών από τη Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων της κυβέρνησης, τη γ.γ. του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης αλλά και το ΓΛΚ συνέταξαν ένα εγχειρίδιο νομοπαρασκευαστικής μεθοδολογίας. 

Οι υπάλληλοι του ΓΛΚ σημείωσαν πάντως ότι τα επισπεύδοντα υπουργεία δεν τηρούν τις προθεσμίες για την έγκαιρη κατάθεση των κατευθυντήριων γραμμών νομοθετικών πρωτοβουλιών (60 μέρες πριν από την κατάθεση στη Βουλή) ή/και τα σχέδια νόμου (45 μέρες πριν) στη γραμματεία της Προεδρίας της κυβέρνησης που τα ελέγχει. Οι προσπάθειες να υπάρξει ένας προγραμματισμός σε εβδομαδιαία βάση φαίνεται να αποτελούν «κενό γράμμα». Ετσι, ενώ πρέπει να υποβάλλεται μια συνολική έκθεση επιπτώσεων από την εισαγωγή ενός νόμου, ο ένας από τους δύο υπαλλήλους του ΓΛΚ που συμμετείχε στην επιτροπή για τη σύνταξη του εγχειριδίου, σημειώνει ότι «τα υποτιθέμενα τελικά κείμενα (σ.σ. των νομοσχεδίων) υφίστανται προσθαφαιρέσεις, τροποποιήσεις, διορθώσεις ακόμα και μετά τη σύνταξη των εκθέσεών μας (σ.σ. του ΓΛΚ). Συνεχίζουν ακόμα να φθάνουν διατάξεις για νομιμοποίηση δαπανών εκ των υστέρων». Να σημειωθεί ότι το εγχειρίδιο καλής νομοθέτησης περιλαμβάνει έναν δεκάλογο που κωδικοποιεί τι δεν πρέπει να κάνει ο νομοθέτης:

– «Δεν προβάλλουμε ως επείγον τη δική μας καθυστέρηση. Παρακολουθούμε συστηματικά τις ανάγκες του υπουργείου. Δεν αφήνουμε ζητήματα να καθίστανται επείγοντα και να απαιτούν λύσεις της τελευταίας στιγμής».

– «Δεν εισάγονται στη Βουλή άσχετες ή εκπρόθεσμες τροπολογίες που στερούνται συνάφειας με το σχέδιο νόμου».

– «Δεν εισάγουμε τροπολογίες διά της πλαγίας των νομοτεχνικών βελτιώσεων».

Οι επιπτώσεις

Ο νόμος για το επιτελικό κράτος επέβαλε στην κυβέρνηση να προβαίνει σε ανάλυση των συνεπειών της εισαγωγής μιας νέας ρύθμισης. Τις επιπτώσεις στους θεσμούς, τη διοίκηση, τη διαφάνεια, την αγορά, την οικονομία και τον ανταγωνισμό. Την κοινωνία και τις κοινωνικές ομάδες. 

Το φυσικό, αστικό και πολιτιστικό περιβάλλον και τη νησιωτικότητα της χώρας. Για τον σκοπό αυτό προβλέπεται η πρόσληψη νομοτεχνών, αναλυτών πολιτικής και ψηφιακών αναλυτών στην Προεδρία της κυβέρνησης και σε κάθε υπουργείο χωριστά. Παράλληλα κωδικοποιείται καταρχάς η νομοθεσία εννέα υπουργείων. Μία παλιότερη ιδέα του Κυριάκου Μητσοτάκη για «ξαφνικό θάνατο» (γκιλοτίνα) κάθε υφιστάμενης νομοθεσίας και ψήφιση μιας νέας πιο απλής εξαρχής, φαίνεται πάντως ότι έχει εγκαταλειφθεί.