Το διοξείδιο του άνθρακα απειλεί το κλίμα

Η οικονομική μεγέθυνση σε παγκόσμια κλίμακα και τα δυτικά καταναλωτικά πρότυπα, καθώς και η «ποιότητα» ζωής προϋποθέτουν την κατανάλωση τεραστίων ποσοτήτων ενέργειας. Η παραγωγή ενέργειας, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα, συνεπάγεται έκλυση «αερίων θερμοκηπίου» (στη συντριπτική πλειοψηφία διοξείδιο του άνθρακα CO2 αλλά και οξείδια του αζώτου, μεθάνιο κ.ά.), τα οποία «εγκλωβίζουν» το ηλιακό φως στην ατμόσφαιρα, αυξάνοντας τη θερμοκρασία της Γης.

Αυτό σημαίνει

κλιματικές αλλαγές (έντονες καταιγίδες, παρατεταμένες περίοδοι ξηρασία κ.ά.), λιώσιμο των πάγων με ύψωση της στάθμης της θάλασσας, κ.ά. Επιπλέον, το λιώσιμο των πάγων στους πόλους μειώνει την αντανάκλαση της ηλιακής θερμότητας με συνέπεια να απορροφάται ακόμα περισσότερη ηλιακή θερμότητα. Εκτός αυτού, τα αέρια θερμοκηπίου έχουν αυτά καθ’ αυτά και ιδιότητες ρυπαντή, καθώς, π.χ. αποτελούν παράγοντα όξινης βροχής.

Αντιμετώπιση του προβλήματος προϋποθέτει μείωση, αν όχι διακοπή, της έκλυσης αεριών του θερμοκηπίου. Αλλά, κι αν ακόμα διακοπεί απόλυτα η έκλυση, το πρόβλημα δεν λύνεται καθώς υπάρχει ήδη η επιβάρυνση αιώνων, ενώ η αποψίλωση των δασών (κύριου παράγοντα απορρόφησης CO2 από την ατμόσφαιρα) έχει μειώσει τους ρυθμούς «αυτό-θεραπείας».

Το ζήτημα της διακοπής όμως όχι μόνο δεν ανακύπτει, αλλά αντιθέτως υπάρχουν τεράστια προβλήματα συνεννόησης μεταξύ των κρατών για μειώσεις των εκπομπών, καθώς αυτό συνεπάγεται μείωση του λεγόμενου «υψηλού» επιπέδου ευημερίας και της λεγόμενης «ανάπτυξης». Δεδομένου ότι τα εκλυόμενα αέρια μετακινούνται αγνοώντας τα εθνικά σύνορα, ενώ οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών επιβαρύνουν «δικαίους και αδίκους», η διεθνής κοινότητα αναζητεί κάποιες ισορροπίες, οι οποίες όμως ταχύτατα ακυρώνονται στη πράξη αφού δεν υπάρχει μηχανισμός ελέγχου της εφαρμογής.

Μείωση των εκπομπών αερίων κατά 40% αποφάσισαν οι G7

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι ηγέτες κρατών και κυβερνήσεων της Ομάδας των Επτά ισχυρότερων οικονομιών του πλανήτη συμφώνησαν κατά την πρόσφατη Σύνοδο της G7 στη Βαυαρία να προχωρήσουν στην απαγκίστρωση των οικονομιών τους από τα ορυκτά καύσιμα και τάχθηκαν υπέρ του καθορισμού ενός στόχου σε παγκόσμιο επίπεδο, προκειμένου να περιορίσουν την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας παγκοσμίως κατά δύο βαθμούς Κελσίου σε σύγκριση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου.

Στο τελική ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά το τέλος της Συνόδου της G7, οι ηγέτες επισήμαναν ότι τάσσονται υπέρ μια μείωσης σε παγκόσμιο επίπεδο των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου «στον μέγιστο βαθμό», κατά 40% έως 70% έως το 2050 σε σύγκριση με το 2010.

«Δεσμευόμαστε να αναλάβουμε το ρόλο που μας αναλογεί προκειμένου να έχουμε μακροπρόθεσμα μία παγκόσμια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και θα καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες για την αναδιάρθρωση του ενεργειακού τομέα έως το 2050», τονίζεται στην ανακοίνωση.

Οι ευρωπαϊκές χώρες της G7 (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Βρετανία) συμφώνησαν στην υιοθέτηση ενός φιλόδοξου σχεδίου, προκειμένου να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα προς τη Σύνοδο του Παρισιού για το κλίμα που αναμένεται να διεξαχθεί τον Δεκέμβριο. Πάντως, η Ιαπωνία, ο Καναδάς και-λιγότερο-οι ΗΠΑ εξέφρασαν τις επιφυλάξεις τους.

Ολλανδία: Δικαστήριο παρήγγειλε στην κυβέρνηση μείωση των εκπομπών

Σε μια πρωτοφανή απόφαση, την περασμένη εβδομάδα ολλανδικό δικαστήριο παρήγγειλε στην κυβέρνηση να μειώσει τις εκπομπές άνθρακα κατά 25% μέσα στα επόμενα 5 χρόνια, ώστε να προστατεύσει τους πολίτες της χώρας από την κλιματική αλλαγή. Αυτή η απόφαση μάλιστα ενδέχεται να αποτελέσει δεδικασμένο για μελλοντικές παρόμοιες υποθέσεις σε όλο τον πλανήτη.

Οι τρεις δικαστές αποφάσισαν πως τα κυβερνητικά σχέδια για μείωση των επιβλαβών εκπομπών κατά μόνο 14 με 17 τοις εκατό σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 ήταν παράνομα, δεδομένης της απειλής που θέτει η κλιματική αλλαγή. Εξάλλου η ίδια η ολλανδική κυβέρνηση έχει αναγνωρίσει τους κινδύνους της παγκόσμιας υπερθέρμανσης με τη συμμετοχή της σε διάφορες διεθνείς συνθήκες. Η ολλανδική κυβέρνηση δεν έχει αποφασίσει ακόμα αν θα εφεσιβάλει την απόφαση, αν και νωρίτερα φέτος είχε αποδεχτεί μία παρόμοια απόφαση για την παύση εξόρυξης φυσικού αερίου στο Χρόνινχεν.

Ο ρόλος του απλού πολίτη και το Ανθρακικό Αποτύπωμα

Πέρα από τις διεθνείς δεσμεύσεις και τις εθνικές προσπάθειες για μείωση των εκπομπών, οι οργανισμοί, οι επιχειρήσεις και όλοι οι πολίτες μπορούν επίσης να έχουν ενεργό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η μέτρηση του Ανθρακικού Αποτυπώματος αποτελεί πλέον κοινή πρακτική για πολλούς οργανισμούς διεθνώς.

Το Ανθρακικό Αποτύπωμα υπολογίζει το σύνολο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου οι οποίες προκαλούνται άμεσα ή έμμεσα από ένα άτομο, οργανισμό, εκδήλωση ή προϊόν. Το αποτύπωμα λαμβάνει υπόψη και τα 6 αέρια του θερμοκηπίου του Πρωτοκόλλου του Κυότο: Διοξείδιο του άνθρακα (CO2), Μεθάνιο (CH4), Μονοξείδιο του Αζώτου (N2O), Υδροφθοράνθρακες (HFCs), Υπερφθοράνθρακες (PFCs) και Εξαφθοριούχο θείο (SF6).

Ένα ανθρακικό αποτύπωμα μετριέται σε τόνους ισοδυνάμου του διοξειδίου του άνθρακα (tCO2e). Το ισοδύναμο του διοξειδίου του άνθρακα (CO2e) επιτρέπει τα διαφορετικά αέρια του θερμοκηπίου να είναι συγκρίσιμα μεταξύ τους σε μια βάση υπολογισμού η οποία ως μονάδα μέτρησης έχει τη μια μονάδα διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Το CO2e (ισοδύναμο) υπολογίζεται αν πολλαπλασιάσουμε τις εκπομπές καθενός από τα έξι αέρια του θερμοκηπίου με το Δυναμικό Θέρμανσης του Πλανήτη εντός περιόδου 100 ετών (ΔΘΠ).

Το Ανθρακικό Αποτύπωμα ενός Προϊόντος είναι το συνολικό διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και τα υπόλοιπα αέρια του θερμοκηπίου τα οποία εκπέμπονται κατά τη διάρκεια ζωής (κύκλο ζωής) του προϊόντος, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής του, της χρήσης του και της τελικής απόρριψής του. Για παράδειγμα, το Ανθρακικό Αποτύπωμα μια σοκολάτας γάλακτος περιλαμβάνει τις εκπομπές της εκτροφής των αγελάδων και της παραγωγής του γάλακτος, της καλλιέργειας των σπόρων του κακάο και της ζάχαρης, τη μεταποίηση του προϊόντος, την παρασκευαστική διαδικασία και την συσκευασία. Περιλαμβάνει επίσης τις εκπομπές που προκαλούνται από τη μεταφορά του προϊόντος κατά τη διανομή του στα σημεία πώλησης καθώς και της απόρριψης της συσκευασίας από τον τελικό καταναλωτή.

Τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα επηρεάζουν την ανάπτυξη των φυτών

Παράλληλα, σύμφωνα με νέα έρευνα του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ που εξετάζει την επίδραση του άνθρακα στην ανάπτυξη των φυτών, τα αυξανόμενα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα επηρεάζουν την απορρόφηση του αζώτου από τα φυτά.

Οι Σουηδοί ερευνητές ανακάλυψαν ότι η συγκέντρωση του αζώτου στα φυτά είναι χαμηλότερη σε περιβάλλον με υψηλά επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα, ανεξάρτητα από το αν η ανάπτυξη των φυτών έχει διεγερθεί ή όχι. Η έρευνα εξέτασε διάφορους τύπους οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των καλλιεργειών, των λιβαδιών και των δασών, και αποτελούταν από πειράματα μεγάλης κλίμακας που έλαβαν χώρα σε οκτώ χώρες και τέσσερις ηπείρους.

Όταν τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα στον αέρα αυξάνονται, οι καλλιέργειες έχουν μειωμένη περιεκτικότητα σε άζωτο, και ως εκ τούτου μειώνονται τα επίπεδα πρωτεϊνών. Η μελέτη επιβεβαίωσε αυτό το φαινόμενο τόσο στα σιτηρά όσο και το ρύζι, τις πιο σημαντικές καλλιέργειες παγκοσμίως. Η έρευνα αποκαλύπτει επίσης, ότι η ισχύς της επίδρασης ποικίλλει ανάμεσα στα διάφορα είδη των λιβαδιών, κάτι που με την πάροδο του χρόνου μπορεί να μεταβάλει τη σύνθεση αυτών των οικοσυστημάτων.