Ουκρανία πόλεμος: Το ιστορικό υπόβαθρο της αντιπαλότητας

Μέχρι πρόσφατα στο μυαλό των Δυτικών Ρωσία και Ουκρανία ήταν σχεδόν ταυτόσημες έννοιες, με τους περισσότερους να κατηγοριοποιούν τους Ουκρανούς ως ένα είδος δυτικών Ρώσων. Η πρόσφατη, ωστόσο, στρατιωτική αντιπαράθεση των δύο εθνών ανέδειξε εκ νέου τη συζήτηση, φανερώνοντας πώς πέρα από το όποιο πολιτικό υπόβαθρο η διαφοροποίησή τους έχει βαθιές ιστορικές ρίζες, παρόλη την επί σειρά αιώνων συμπόρευσή τους.

Καταρχάς, την εποχή η Μόσχα δεν ήταν καν χωριό, τον 9ο αιώνα, στα σημερινά εδάφη της Ουκρανίας, ιδρύθηκε

από τους Βαράγγους που έμειναν γνωστοί ως Ρως του Κιέβου το πρώτο ισχυρό ανατολικό σλαβικό κράτος. Οι Ρως ήταν αυτοί που κληροδότησαν το όνομα Ρώσοι και Ρωσία, αλλά θα πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν επρόκειτο για Σλάβους, αλλά για Σκανδιναυούς -Βίκινγκς αν θέλετε- που χρησιμοποιώντας τους υδάτινους δρόμους των μεγάλων ποταμών κυριάρχησαν και επιβλήθηκαν ως ηγετική κάστα σε μεγαλύτερες πληθυσμιακά σλαβικές ομάδες.

Η Χρυσή Ορδή και Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία

Το πρώτο κράτος των Ρως διαλύθηκε τον 12ο αιώνα και στην περιοχή κυριάρχησαν Μογγόλοι εισβολείς με το όνομα Χρυσή Ορδή. Από τα μέσα του 14ου αιώνα τους αντικατέστησε στην κυριαρχία του μεγαλύτερου μέρους της σημερινής Ουκρανίας η Ένωση Πολωνίας και Λιθουανίας. Επί της ουσίας το ρωσικό κράτος, που είχε αρχίσει να δυναμώνει και είχε επεκτατικές τάσεις αρχίζει σταδιακά να κυριαρχεί στην περιοχή από τον 18ο αιώνα και μετά, μια επέκταση που θα χρειαστεί περίπου 100 χρόνια για να φτάσει στις ακτές της Μαύρης θάλασσας. Από την ίδρυση του πρώτου κράτους των σημερινών Ουκρανών, θα περάσουν πάνω από 900 χρόνια για να ασκήσει εξουσία η Μόσχα πάνω τους. Η ιστορική τους συμπόρευση αντιθέτων μετρά μόλις 300 χρόνια.

Η ουκρανική γλώσσα

Ακόμη και η ουκρανική γλώσσα είναι διακριτή από την ρωσική παρά τις διάφορες περιόδους απαγορεύσεων και αποθάρρυνσης με το πέρασμα των αιώνων, καθώς έχει διατηρήσει πάντα μια επαρκή βάση ανάμεσα στους ανθρώπους της Ουκρανίας, τα λαϊκά τραγούδια τους και τους εξέχοντες συγγραφείς. Έχει βέβαια κοινό σε έναν βαθμό λεξιλόγιο με την ρωσική -που είναι μάλλον η κοντινότερή της συγγενής-, ωστόσο είναι σε ευθεία γραμμή απόγονος της καθομιλουμένης γλώσσας που χρησιμοποιούσαν οι Ρως του Κιέβου από τον 10ο έως τον 13ο αιώνα.

Γολοντομόρ

Πολύς λόγος έχει γίνει για τις ουκρανικές ναζιστικές ομάδες, ακόμα και για τους Ουκρανούς που πολέμησαν ενάντια στους Σοβιετικούς και στο πλευρό των Ναζί κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι αλήθεια ότι περιορισμένος αριθμός Ουκρανών συνέδραμε τους Γερμανούς στην εισβολή στη Σοβιετική Ένωση. Τα κίνητρά τους, ωστόσο, ήταν εκδικητικά περισσότερο, παρά πολιτικά και βασίζονταν στον Μεγάλο Λιμό της Ουκρανίας (1932-1933) ή Γολoντομόρ στα ουκρανικά. Αυτός υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες εθνικές καταστροφές στη σύγχρονη ιστορία της Ουκρανίας που συνοδεύτηκε από το θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων.

Αιτία ήταν το σταλινικό σχέδιο κολεκτιβοποίησης της αγροτικής παραγωγής, το οποίο αρχικά οδήγησε στην κάθετη μείωσή της. Οι αρχικές εκτιμήσεις για τον αριθμό θανάτων από ιστορικούς και κυβερνητικούς αξιωματούχους είχαν μεγάλες αποκλίσεις. Σύμφωνα με τις μερικές εκτιμήσεις, μέχρι και 12 εκατομμύρια εθνικά Ουκρανοί πέθαιναν από τον λιμό. Μια κοινή δήλωση των Ηνωμένων Εθνών που υπογράφηκε από 25 χώρες το 2003 κάνει λόγο για 7-10 εκατομμύρια θανάτους. Μόλις δυο γενιές πίσω, το ιστορικό αυτό γεγονός είναι φυσικό να ανατροφοδοτεί την αντιπαλότητα μεταξύ των δύο εθνών.