Ουκρανία πόλεμος: Μικρή επιτομή της πορείας προς τη σύγκρουση

Από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε μια πλήρους κλίμακας στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, οι μάχες προκάλεσαν περισσότερους από χίλιους πεντακόσιους θανάτους αμάχων (αριθμός που είναι ακόμη υπό αίρεση και δυστυχώς θα πρέπει να αναθεωρηθεί προς τα πάνω) και ώθησαν εκατομμύρια Ουκρανούς να καταφύγουν σε γειτονικές χώρες, με την πλειοψηφία εξ αυτών να προσφεύγει στην Πολωνία. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Τον Οκτώβριο του 2021, η Ρωσία

άρχισε να μετακινεί στρατεύματα και στρατιωτικό εξοπλισμό κοντά στα σύνορά της με την Ουκρανία, αναζωπυρώνοντας τις ανησυχίες της τελευταίας για πιθανή εισβολή. Οι δορυφορικές εικόνες, οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι πληροφορίες που δημοσιοποιήθηκαν από τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2021 έδειχναν τεθωρακισμένα, πυραύλους και άλλο βαρύ οπλισμό να κινούνται προς την Ουκρανία χωρίς επίσημη εξήγηση.

Μέχρι τον Δεκέμβριο, περισσότεροι από εκατό χιλιάδες Ρώσοι στρατιώτες βρίσκονταν κοντά στα σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας και αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ προειδοποίησαν ότι η Ρωσία μπορεί να σχεδιάζει εισβολή για τις αρχές του 2022. Στα μέσα Δεκεμβρίου 2021, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε μια σειρά από αιτήματα, που ζητούσαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο (ΝΑΤΟ) να σταματήσουν οποιαδήποτε στρατιωτική δραστηριότητα στην Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, να δεσμευτούν κατά της περαιτέρω επέκτασης του ΝΑΤΟ προς τη Ρωσία και να αποτρέψουν την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ στο μέλλον. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλοι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ απέρριψαν αυτές τις απαιτήσεις και προειδοποίησαν τη Ρωσία ότι θα επιβάλουν αυστηρές οικονομικές κυρώσεις εάν αυτή εισβάλει στην Ουκρανία. Παράλληλα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν πρόσθετη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων πυρομαχικών, ελαφρών όπλων και άλλου αμυντικού εξοπλισμού.

Οι αμερικανικές κινήσεις

Στις αρχές Φεβρουαρίου 2022, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν διέταξε περίπου τρεις χιλιάδες στρατιώτες των ΗΠΑ να αναπτυχθούν στην Πολωνία και τη Ρουμανία -χώρες του ΝΑΤΟ που συνορεύουν με την Ουκρανία- για να αποτελέσουν το αντίπαλον δέος στα ρωσικά στρατεύματα, αλλά κυρίως για να καθησυχάσουν τους συμμάχους τους -και πρώην δορυφόρους της Σοβιετικής Ένωσης- ότι δεν θα αφεθούν έρμαια στις ρωσικές ορέξεις. Παράλληλα, οι δορυφορικές εικόνες έδειχναν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα της Ρωσίας με τη Λευκορωσία από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Και ενώ οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας και των ευρωπαϊκών δυνάμεων δεν έδειχναν να καταλήγουν κάπου, η Ρωσία εξέδωσε μια ανακοίνωση, ισχυριζόμενη ότι αποσύρει έναν ορισμένο αριθμό στρατευμάτων από τα σύνορα. Μια δήλωση που ερχόταν σε ευθεία σύγκρουση με τις πολλαπλασιαζόμενες αναφορές για αυξανόμενη παρουσία ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα με την Ουκρανία.

Στα τέλη Φεβρουαρίου 2022, οι Ηνωμένες Πολιτείες επικαλούμενες την αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στα σύνορά της με την Ουκρανία, προειδοποίησαν εκ νέου ότι η πρώτη σκόπευε να εισβάλει στην Ουκρανία. Προς επίρρωση αυτών των προειδοποιήσεων ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν απέστειλε στρατεύματα στο Λουχάνσκ και το Ντόνετσκ, αυτονομιστικές ρωσόφωνες περιοχές στην Ανατολική Ουκρανία που ελέγχονται εν μέρει από αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία, ισχυριζόμενος ότι τα στρατεύματα υπηρετούσαν «ειρηνευτική» λειτουργία.

Οι πρώτες κυρώσεις και αντιδράσεις

Οι Ηνωμένες Πολιτείες απάντησαν επιβάλλοντας κυρώσεις λίγες ημέρες αργότερα στις περιοχές Λουχάνσκ και Ντόνετσκ και στον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2. Στις 24 Φεβρουαρίου, κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για την αποτροπή ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία, ο Πούτιν ανακοίνωσε την έναρξη μιας πλήρους κλίμακας χερσαίας, θαλάσσιας και αεροπορικής εισβολής στην στη χώρα. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν χαρακτήρισε αυτή την επίθεση «απρόκλητη και αδικαιολόγητη» και έκτοτε έχει επιβάλει -σε συντονισμό με τους Ευρωπαίους εταίρους του- αυστηρές κυρώσεις και περιορισμούς με στόχο τέσσερις από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Ρωσίας, τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου της, αλλά και τις εξαγωγές τεχνολογίας των ΗΠΑ στη χώρα.

Παράλληλα, τα Ηνωμένα Έθνη, η G7, η ΕΕ, αλλά και μεμονωμένες χώρες καταδίκασαν τις ρωσικές ενέργειες και υποστήριξαν τις ουκρανικές θέσεις. Σε έκτακτη σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών, 141 από τα 193 κράτη μέλη ψήφισαν για να καταδικάσουν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ζήτησαν από τη Ρωσία να σταματήσει αμέσως τη χρήση βίας στην περιοχή. Έκτοτε, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εκδώσει κλιμακούμενες κυρώσεις στα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία του Πούτιν και του Σεργκέι Λαβρόφ, του υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας, αλλά και εναντίον μεμονωμένων φιλοκαθεστωτικών Ρώσων ολιγαρχών, ενώ απέβαλαν τις ρωσικές τράπεζες από το παγκόσμιο σύστημα χρηματοοικονομικών μηνυμάτων SWIFT και απαγόρευσαν τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ.

Έμπρακτη βοήθεια

Οι ΗΠΑ συνεχίζουν να παρέχουν στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, ενώ μετά την ομιλία του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelenskyy στο Κογκρέσο στις 16 Μαρτίου, ο Μπάιντεν ανακοίνωσε επιπλέον στρατιωτική βοήθεια 800 εκατομμυρίων δολαρίων. Από την άλλη, οι υπουργοί Άμυνας του ΝΑΤΟ εκπονούν σχέδια για την ενίσχυση των στρατευμάτων στην ανατολική πλευρά της συμμαχίας, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ και των εθνικών στρατών σε 180.000. Οι ενέργειες αυτές αυξάνουν το θερμόμετρο και την αμοιβαία καχυποψία στην ήδη θερμή περιοχή, τη στιγμή που οι άμεσες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας συνεχίζονται με κάποια σημάδια προόδου μεν, αλλά χωρίς επίσημη συμφωνία. Εβδομάδες μετά την αρχική ρωσική εισβολή, η έκβασή της παραμένει άδηλη, γεγονός που κρατά την Ευρώπη σε αγωνία για το πού θα επέλθει η επιθυμητή ισορροπία στη μεταβαλλόμενη μετασοβιετική-ευρωπαϊκή γεωπολιτική σκακιέρα.