«Μεταξωτές γυναίκες»: Ένα αθέατο δράμα στην καρδιά της πόλης

Μια εγκαταλειμμένη, υπόγεια, εμπορική στοά στην πλατεία Κοραή, την οποία προσπερνάμε καθημερινά, για να διασχίσουμε το κέντρο, αγνοώντας την ύπαρξή της, μεταμορφώνεται σε μια αθηναϊκή πολυκατοικία. Γίνεται, έτσι, το φυσικό σκηνικό για μια παράσταση, που ασχολείται μ’ ένα φαινόμενο, το οποίο πολλοί προσπαθούν ενοχικά να προσπεράσουν.

Από την Ηρώ Μητρούτσικου και τον Κώστα Νταλιάνη

ΤΟ CINE «ΑΣΤΥ»:
Δυστυχώς δεν νομίζω ότι γνωρίζουμε όλοι τον πολύ σημαντικό κινηματογράφο «Άστυ». Το “Άστυ” βρίσκεται στο ιστορικό υπόγειο της

Κοραή, που κατά την περίοδο της κατοχής λειτουργούσε ως χώρος βασανιστηρίων υπό την επίβλεψη των SS (ο χώρος αυτός είναι σήμερα επισκέψιμος από διπλανή είσοδο, δίπλα στα “mikel”). Στον κινηματογράφο, την περίοδο της γερμανικής κατοχής, προβάλλονταν και επίκαιρα για τα γερμανικά στρατεύματα. Αργότερα, τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 το ελληνικό κοινό εκεί μέσα μυήθηκε στο γαλλικό σινεμά, ενώ σ’ αυτή την αίθουσα γεννήθηκαν οι θρυλικές κυριακάτικες προβολές της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Σήμερα εξακολουθεί να προβάλλει μόνο ποιοτικές ταινίες, τις οποίες άλλα σινεμά δεν προβάλλουν καν ή προβάλλουν μόνο για μια εβδομάδα. Το «Άστυ» αντιστέκεται σθεναρά στην εμπορικότητα, επιλέγοντας αποκλειστικά την ποιότητα και αντέχει. Το αδερφάκι του στην Μαυρομιχάλη, ο κινηματογράφος «Αλφαβίλ», με την ανοιγόμενη οροφή, είναι δυστυχώς κλειστό εδώ και καμιά δεκαριά χρόνια…

ΤΟ “UNDERGROUND”:
Το “Underground”, είναι ένας νέος θεατρικός χώρος, που δημιουργήθηκε δίπλα στο σινεμά:
“Άστυ». Βγαίνοντας από το μετρό Πανεπιστήμιο στην πλατεία Κοραή, στα δεξιά αντικρίζεις το «starbucks» και δίπλα του την είσοδο του σινεμά «Άστυ». Κατεβαίνοντας τα σκαλιά, αντί να πας στο ταμείο του κινηματογράφου, πας δεξιά στην εμπορική στοά, ακριβώς κάτω από τα «Zara». Εκεί, που κάποτε -παράλληλα με το σινεμά- μπορούσε κάποιος να κάνει τα ψώνια του. Επρόκειτο, δηλαδή, για ένα υπόγειο mall με ξύλινο πάτωμα, μαρμαρένια επένδυση στα καταστήματα και στρογγυλές ντιζαϊνάτες βιτρίνες! Ένας τόπος «αλλού» που κάποτε ήταν ζωντανός, αλλά πια -λησμονημένος από όλους- μένει μόνο στις αναμνήσεις όσων τον έζησαν, αλλά και σε όσους θέλουν να τον ανακαλύψουν. Σαν την άτυχη νιγηριανή κοπέλα του έργου… Ατμοσφαιρικός χώρος, ιδιαίτερος, εγκαταλελειμμένος, αλλά όχι παραδομένος στην φθορά του χρόνου -μια και ήταν προστατευμένος από καιρικά φαινόμενα- προσφέρει μια άλλη πνοή στην παράσταση. Νιώθεις και ζεις το δράμα, που εκτυλίσσεται μπροστά σου, σε πραγματικές διαστάσεις. Ειδικά διαμορφωμένος (από τον Γιώργο Λυντζέρη) θυμίζει στούντιο γυρίσματος ξένων κινηματογραφικών ταινιών.

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:
«Μεταξωτές γυναίκες»: Έξι γυναίκες, οι σύντροφοί τους, οι γονείς τους, το περιβάλλον τους. Γυναίκες ελκυστικές και εύθραυστες σαν το μετάξι…
H 23χρονη Ωρόρ από τη Νιγηρία, θύμα trafficking, είναι κλεισμένη στο υπόγειο μιας πολυκατοικίας στο κέντρο της Αθήνας. Την πούλησαν οι γονείς της για να μπορέσουν, έτσι, να ζήσουν τα οχτώ μικρότερα αδέρφια της. Μην μπορώντας, όμως, να αντέξει τη δουλειά-δουλεία της, τις κακουχίες, τον ρατσισμό και, ειδικά, το ξύλο βουτάει στο κενό από την ταράτσα. Τα θύματα του trafficking αποκαλούνται και «αόρατες γυναίκες», καθώς οι εκμεταλλευτές τα κρύβουν συνεχώς και τα αντιμετωπίζουν σαν εμπόρευμα. Έτσι η νεαρή Ωρόρ, μετά το θάνατό της, στοιχειώνει τον χώρο της πολυκατοικίας. Αθέατη για τους ενοίκους, αλλά ορατή για εμάς τους θεατές, παραμένει μια μετέωρη παρουσία ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, προσπαθώντας να επικοινωνήσει με τους ζωντανούς, να μιλήσει για την ζωή της ή για την ζωή τους, να δώσει μια ώθηση.

Έτσι κι εμείς, μαζί της, παρακολουθούμε τη ζωή εντός τριών διαφορετικών διαμερισμάτων. Στο πρώτο μένει ένα καλλιεργημένο ζευγάρι, επηρεασμένο από την οικονομική κρίση, που έρχεται αντιμέτωπο με μια ξαφνική εγκυμοσύνη. Στο δεύτερο μια κακοποιημένη σύζυγος που δεν τολμά να μιλήσει, ενώ ο βάναυσος άνδρα της διατηρεί και σχέση με μια από τις άλλες ενοίκους, ενώ στο τρίτο δύο αδερφές με τραγικό παρελθόν, εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους, φιλοξενούν την μάνα τους που ήρθε από το χωριό για λίγο.

Η συγγραφέας και σκηνοθέτρια Βάνα Πεφάνη χρησιμοποιεί τον θάνατο της Ωρόρ ως μια αφορμή για να φωτίσει τη συμπεριφορά του κοινωνικού περίγυρου και να ανιχνεύσει τις αντιδράσεις διαφορετικών ανθρώπων. Το αποτρόπαιο, αυτό, γεγονός βάζει σε σκέψεις τους ενοίκους της πολυκατοικίας, ώστε να επαναπροσδιορίσουν τη ζωή τους, τα θέλω τους, τους φόβους τους, τα πιστεύω τους. Απ ότι φαίνεται μόνο δύο γνώριζαν τί γίνεται στο υπόγειο τους, κι ο ένας από αυτούς, μάλλον το επισκεπτόταν και τακτικά…

Πρόκειται για ένα έργο που εξετάζει τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, την κοινωνική αποξένωση, την ενδοοικογενειακή βία, τους φόβους, την αδιαφορία, το trafficking, τις επιπτώσεις της κρίσης στην οικογενειακή ζωή. Γίνεται, επίσης, αναφορά στο θέμα, που είχε προκύψει με την διαπόμπευση των οροθετικών πορνών με την δημοσίευση των φωτογραφιών τους στον τύπο, όπως και στο αμφιλεγόμενο θέμα της άμβλωσης.

Άμεσο, ειλικρινές, επίκαιρο (δυστυχώς) το κείμενο της Β.Πεφάνη με απλή, καθημερινή γλώσσα και ωραίους διαλόγους. Η αφήγηση είναι όση πρέπει και με τις σωστές κλιμακώσεις και δίνει χώρο στην δράση. Με κεντρικό άξονα το trafficking και τη γυναικεία κακοποίηση, εκτυλίσσονται ιστορίες, που αγγίζουν τον οποιονδήποτε: η κρίση ταυτότητας της γενιάς που βίωσε απότομα την οικονομική κρίση, η απώλεια των προσώπων της οικογένειας και τα τραύματα αυτών που μένουν πίσω, η διαχείριση μιας σκληρής πραγματικότητας που καθημερινά αλλάζει προς το χειρότερο. Το έργο σε κάνει να σκέφτεσαι θέματα και καταστάσεις, που είτε έχεις ζήσει είτε έχεις ακούσει γύρω σου. Οι χαρακτήρες οικείοι, γνώριμοι, κάθε ηλικίας, άνθρωποι της διπλανής πόρτας.

Δυστυχώς, το θέμα που προσεγγίζεται λιγότερο είναι το trafficking, παρότι αυτό είναι και η αφορμή να διαταραχθεί (προς το καλύτερο, μάλλον) η ζωή των ενοίκων της πολυκατοικίας. Ίσως έπρεπε να θιχτεί πιο έντονα, να δοθούν περισσότερα στοιχεία για τη ζωή, τα βιώματά και τις σκέψεις αυτών των γυναικών, γιατί δεν είναι λίγοι εκείνοι που δεν γνωρίζουν τίποτα -ή ξέρουν ελάχιστα- γύρω από το θέμα, ενόσω αυτό διαιωνίζεται.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ:
Η σκηνοθεσία ευρηματική, αγωνιώδης, άκρως κινηματογραφική, με γοργό, δεμένο ρυθμό, ανέδειξε την ουσία και τα νοήματα του κειμένου. Η καθοδήγηση των ηθοποιών ήταν άψογη και η κινησιολογία (Ελευθερία Κόμη) δυναμική κι εμπνευσμένη (ειδικά όσον αφορά τις «αιθέριες» κινήσεις της Ωρόρ), εκμεταλλεύεται τον χώρο, αλλά και την ιδιαιτερότητα του κάθε ρόλου.
Σε ένα χώρο που δεν είναι θεατρικός, που ίσως δεν υπήρχε καν ρεύμα, το θέμα του φωτισμού ήταν δύσκολο, αλλά η Στέλλα Κάλτσου κατάφερε να το λύσει χωρίς καν την χρήση προβολέων. Η δράση μεταφερόταν γοργά από το ένα διαμέρισμα στο άλλο ή στους κοινόχρηστους χώρους της πολυκατοικίας απλά και μόνο με την χρήση του ιδιαίτερου φωτισμού. Πολύ καλή δουλειά και από τον Orestis στην μουσική επένδυση. O Γιώργος Λυντζέρης εκτός από την διαμόρφωση του χώρου είχε και την επιμέλεια των κουστουμιών, όπου εκεί δεν τα κατάφερε τόσο καλά.
Ο Βασίλης Αφεντούλης, απόλυτα φυσικός, δίνει μια καλοδουλεμένη ερμηνεία ως απογοητευμένος σύζυγος. Τη γυναίκα του, η οποία μετά τον θάνατο της κοπέλας αρχίζει να έχει κρίσεις ζήλειας, υποδύεται με χιούμορ η Νικολίνα Μουαΐμη. Η Μαρία Καβουκίδου είναι γήινη και δυνατή στον ρόλο της μητέρας, ενώ η Σιμόνη Γιαννάτου και η Σοφία Μανωλάκου σκιαγραφούν πειστικά τις δυο εκ διαμέτρου αντίθετες αδερφές.
Η Aurore Marion στον ρόλο της νιγηριανής παίζει με πάθος κι ένταση, αν και σε ελάχιστες στιγμές γίνεται υπερβολική. Ο Ιάκωβος Μυλωνάς στον ρόλο του βάναυσου συζύγου κατάφερε να αποφύγει την τυποποίηση, δίνοντας στον χαρακτήρα μια απωθητική γοητεία. Η Αγγελική Καρυστινού, ως η κακοποιημένη σύζυγός, ερμηνεύει με εσωτερικότητα κι έλεγχο των εκφραστικών της μέσων, προσθέτοντας σταδιακά σθένος στον χαρακτήρα μέχρι την τελική κλιμάκωση, κάνοντας πειστικό το ταξίδι ωρίμανσης της.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ:
Μία αξιόλογη παράσταση, που κυριολεκτικά τη «ζεις» κι ίσως κάποιες στιγμές θες να αποστρέψεις το βλέμμα σου από την σκηνή. Ένα έργο, που έχει να σου πει κάτι, χωρίς καμία διάθεση διδακτισμού, κάνοντας, έτσι, το μήνυμά του ακόμη πιο ηχηρό κι ένας ιδιαίτερος χώρος στον οποίο αδημονούμε να δούμε κι άλλες παραστάσεις ή performances.

«ΜΕΤΑΞΩΤΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ»
Κείμενο – Σκηνοθεσία: Βάνα Πεφάνη
Παίζουν: Βασίλης Αφεντούλης, Σιμόνη Γιαννάτου, Μαρία Καβουκίδου, Αγγελική Καρυστινού, Σοφία Μανωλάκου, Aurora Marion, Νικολίνα Μουαΐμη, Ιάκωβος Μυλωνάς

Θεατρικός χώρος “UNDERGROUND”
Υπόγεια Στοά Πλατείας Κοραή 4 (Είσοδος από ΑΣΤΥ)
τηλ.: 213 037 0342

Η παράσταση θα συνεχίσει σε άλλους χώρους, προς το παρόν,
ΜΕ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΙΣΟΔΟ:

Τετάρτη 10/2: Δημαρχείο Παλαιού Φαλήρου
Τρίτη 8/3 -Ημέρα της Γυναίκας- θέατρο Μελίνα Μερκούρη, Ίλιον

Διάρκεια παράστασης: 80 λεπτά
σελίδα στο facebook: https://www.facebook.com/Metaxotes.Gynaikes/?fref=ts

ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ των: Διεθνής Αμνηστία, Ε.Κ.Κ.Α.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Σωματείο «ΠΕΤΡΑ»