Κουνάβι – κλωνοποίηση: Μετά την Ντόλι, η Ελίζαμπεθ Αν

Ποιος δεν θυμάται την Ντόλι, το πρώτο κλωνοποιημένο πρόβατο που είχε απασχολήσει όσο λίγα επιστημονικά επιτεύγματα την παγκόσμια κοινότητα πριν από 25 χρόνια; Επιστήμονες στις ΗΠΑ παρουσίασαν την Πέμπτη 18 Ιανουαρίου ένα ακόμη κλωνοποιημένο θηλαστικό. Πρόκειται για την Ελίζαμπεθ Αν, το μαυροπόδαρο κουνάβι, το πρώτο που έχει κλωνοποιηθεί από αυτό το άγριο είδος ζωής που ανήκει στα είδη υπό εξαφάνιση.

Το δημοσίευμα του National Geographic,

που παρουσιάζει το γεγονός, σημειώνει πως πρόκειται για ένα σημείο-σταθμό για την επιστήμη, κυρίως γιατί έτσι ανοίγει ο δρόμος για την προστασία του κουναβιού, του μοναδικού του είδους που διαβιεί ανά τους αιώνες στα δάση της Βόρειας Αμερικής. Τα κουνάβια αυτά με τα χαρακτηριστικά σκούρα άκρα ζούσαν σε υδροβιότοπους στην αμερικανική δύση, ωστόσο ο πληθυσμός τους άρχισε να μειώνεται όταν αγρότες και ιδιοκτήτες ράντσων εξαφάνισαν την τροφή τους. Ήδη από το 1970, το είδος αυτό θεωρείται απειλούμενο με εξαφάνιση.

Ακριβές γενετικό αντίγραφο της Γουίλα, που πέθανε πριν από 35 χρόνια

Το νέο κλωνοποιημένο κουνάβι είναι ακριβές γενετικό αντίγραφο ενός θηλυκού ονόματι Γουίλα, που πέθανε στα μέσα του 1980 στο Γουαϊόμινγκ και το οποίο δεν είχε αποκτήσει απογόνους. Τα κύτταρά της είχαν συντηρηθεί στον «παγωμένο» ζωολογικό κήπο, ένα πρόγραμμα του κήπου του Σαν Ντιέγκο που συγκέντρωσε είδη από 1.100 σπάνια και επαπειλούμενα είδη από όλο τον κόσμο. Οι ερευνητές ελπίζουν να μεγαλώσουν την Ελίζαμπεθ Αν και να αφήσουν τους απογόνους της στη φύση προκειμένου να προσφέρουν γενετική ποικιλομορφία στον πληθυσμό των κουναβιών.

Η διαδικασία κλωνοποίσης ξεκίνησε με την εξαγωγή ωαρίων από εξημερωμένα κουνάβια, ένα συγγενές είδος. Οι επιστήμονες αφαίρεσαν το γενετικό υλικό των ωαρίων, εφόσον ωρίμασαν, και στη συνέχεια τα εμπλούτισαν με εκείνο της Γουίλα. Έπειτα, με μια διέγερση στο ωάριο προκάλεσαν τη διχοτόμησή του ώστε να δημιουργηθεί ένα έμβρυο, το οποίο και τοποθετήθηκε στη μήτρα ενός εξημερωμένου κουναβιού.

Πρόκειται ουσιαστικά για την ίδια διαδικασία που επιστρατεύθηκε για την κλωνοποίηση της Ντόλι, του πρώτου θηλαστικού που κλωνοποιήθηκε από ενήλικα κύτταρα, παρότι πρόκειται για μια ελαφρώς πιο περίπλοκη διαδικασία, καθώς περιλαμβάνει τη μεταφορά γενετικού υλικού από ένα είδος σε άλλο. Η Ελίζαμπεθ Αν γεννήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου στο Κολοράντο. Μέχρι σήμερα, οι εξετάσεις δείχνουν πως είναι απολύτως υγιής, με τους επιστήμονες να ελπίζουν πως θα καταφέρει να αναπτυχθεί και τελικά να αναπαραχθεί.

Η διαδικασία της κλωνοποίησης και οι πιθανές εφαρμογές της

Η διαδικασία που ακολουθείται για την επίτευξη της κλωνοποίησης είναι αρκετά πολύπλοκη. Με απλά λόγια, η τεχνική που υιοθετήθηκε για την κλωνοποίηση της Dolly, του πρώτου κλωνοποιημένου θηλαστικού, είναι η εξής:

1. Στην αρχή λαμβάνεται ένα ωάριο από τις ωοθήκες ενός προβάτου.

2. Στη συνέχεια, λαμβάνεται ένα δείγμα ιστού από το πρόβατο το οποίο θέλουμε να κλωνοποιήσουμε. Το δείγμα αυτό καλλιεργείται σε ένα ειδικό καλλιεργητικό υλικό, από το οποίο λείπουν θρεπτικά συστατικά. Τότε τα κύτταρα εισέρχονται σε μία φάση ανάπαυσης.

3. Από το ωάριο, το οποίο λήφθηκε στην αρχή, αφαιρούνται τα χρωμοσώματα που μεταφέρουν και όλες τις γενετικές πληροφορίες.

4. Το κύτταρο που αφαιρέθηκε από το πρόβατο που θέλουμε να κλωνοποιήσουμε και είχε τοποθετηθεί στο καλλιεργητικό υλικό μπαίνει πολύ κοντά στο ωάριο από το οποίο αφαιρέσαμε τα χρωμοσώματα.

5. Με τη χρήση μιας ηλεκτρικής εκκένωσης, τα δύο αυτά κύτταρα γίνονται ένα.

6. Το κύτταρο που προκύπτει έχει το γενετικό υλικό του προβάτου που θέλουμε να κλωνοποιήσουμε και τοποθετείται σε ειδικό καλλιεργητικό υλικό, όπου παραμένει επτά ημέρες.

7. Τα έμβρυα που προκύπτουν έπειτα και από αυτή την καλλιέργεια εμφυτεύονται σε ένα πρόβατο και αναπτύσσονται κανονικά. Ύστερα από εγκυμοσύνη 21 εβδομάδων, γεννιέται το κλωνοποιημένο πρόβατο.

Η διαδικασία που περιγράψαμε είναι εξαιρετικά απλουστευμένη. Για να γεννηθεί η Dolly, πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 277 προσπάθειες, οι οποίες είχαν αποτυχημένη κατάληξη. Ήδη πολλοί αντιδρούν στην προοπτική 277 θανατωμένων ανθρώπινων εμβρύων, για να γεννηθεί ο πρώτος κλωνοποιημένος άνθρωπος. Πράγματι, πολλά κλωνοποιημένα έμβρυα θηλαστικών δεν μπόρεσαν να επιβιώσουν στην ενδομήτρια ζωή και να γεννηθούν υγιή για λόγους που σε μεγάλο ποσοστό παραμένουν άγνωστοι.

Cutting-edge science and a blast from the past! Meet Elizabeth Ann. She’s the first-ever cloned black-footed ferret, created from the frozen cells of a ferret that died more than 30 years ago: https://t.co/PJNo7NaFhV

Check the thread for more about Elizabeth Anne! pic.twitter.com/0i85mv9FgH

— US Fish and Wildlife (@USFWSMtnPrairie) February 18, 2021

Πώς όμως θα χρησιμοποιηθούν οι εφαρμογές της κλωνοποίησης;

– Η μαζική παραγωγή ζώων που θα έχουν υποστεί γενετική τροποποίηση, ώστε να μεταφέρουν ανθρώπινα γονίδια, και θα παράγουν συγκεκριμένες πρωτεΐνες που θα χρησιμοποιούνται ως φάρμακα. Με τον ίδιο τρόπο είναι δυνατόν να παράγονται ζώα με γενετικά τροποποιημένα όργανα, που θα μπορούν να μεταμοσχευτούν με ασφάλεια στους ανθρώπους.

– Η μαζική παραγωγή ζώων που θα φέρουν τα ίδια και επιθυμητά γενετικά χαρακτηριστικά.

– Η απόκτηση τέκνων από στείρα ζευγάρια, τα οποία δεν επιθυμούν να υιοθετήσουν παιδί. Τα κλωνοποιημένα τέκνα θα έχουν γενετικά χαρακτηριστικά ίδια με τον ένα ή τον άλλο γονέα τους.

– Με την εξέλιξη της τεχνικής των κλωνοποίησης θα μπορούν να παράγονται όργανα για μεταμόσχευση τα οποία θα προέρχονται από τον ίδιο τον ασθενή, με αποτέλεσμα να ελαχιστοποιείται το φαινόμενο της ανοσολογικής απόρριψης.