Κατάπαυση πυρός στην Ουκρανία: Κάτω τα όπλα για τρεις ημέρες

Η Ρωσία γνωστοποίησε την πρόθεσή της να διακόψει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία από τα μεσάνυχτα της 7ης προς 8η Μαΐου μέχρι και τις 10 Μαΐου, με αφορμή την 80ή επέτειο από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όπως μεταδόθηκε μέσω ανάρτησης στο Telegram, το Κρεμλίνο κάλεσε την ουκρανική πλευρά να σεβαστεί την πρωτοβουλία, εκφράζοντας την

«Σε περίπτωση που η Ουκρανία αγνοήσει την κατάπαυση του πυρός, οι Ένοπλες Δυνάμεις της Ρωσικής Ομοσπονδίας είναι έτοιμες να αντιδράσουν άμεσα και αποτελεσματικά», τονίζεται στην ίδια ανακοίνωση. Παράλληλα, η Μόσχα υπογραμμίζει την ανοιχτή της διάθεση για την έναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών χωρίς όρους, επιδιώκοντας, όπως αναφέρει, την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της σύγκρουσης και τη δημιουργία εποικοδομητικών σχέσεων με τη διεθνή κοινότητα.

Στις 8 Μαΐου 1945, τα κανόνια σίγησαν και ένας από τους φονικότερους πολέμους της Ιστορίας, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, έφτασε στο τέλος του. Η ναζιστική Γερμανία, υπαίτια για την παγκόσμια αιματοχυσία που ξεκίνησε το 1939, παραδόθηκε άνευ όρων. Στην Ευρώπη, η εφιαλτική σύρραξη είχε λήξει. Για τους Συμμάχους – τη Σοβιετική Ένωση, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία και τη Γαλλία – η ημέρα εκείνη σήμανε θρίαμβο και ελπίδα. Όμως στη συντετριμμένη Γερμανία, η πραγματικότητα ήταν βαθύτερα οδυνηρή: η στρατιωτική συντριβή συνοδευόταν από ντροπή και ενοχές. Το Τρίτο Ράιχ, που είχε αιματοκυλίσει τον κόσμο και είχε διαπράξει ανείπωτα εγκλήματα, με κορυφαίο τη γενοκτονία έξι εκατομμυρίων Εβραίων, έπρεπε τώρα να αντικρίσει τις συνέπειες.

Στις 8 Μαΐου 1949, τέσσερα χρόνια αργότερα, πολιτικοί της μεταπολεμικής Γερμανίας συναντήθηκαν στη Βόννη για να ψηφίσουν τον Θεμελιώδη Νόμο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Ο Τέοντορ Χόις, μέλος του FDP και μετέπειτα πρώτος Πρόεδρος της ΟΔΓ, έθεσε με συγκλονιστική ειλικρίνεια το δίλημμα της ιστορικής μνήμης: «Η 8η Μαΐου είναι για όλους μας το πιο τραγικό και αμφιλεγόμενο παράδοξο. Λυτρωθήκαμε και συνάμα καταστραφήκαμε». Ο Χόις, επισκεπτόμενος το στρατόπεδο του Μπέργκεν-Μπέλσεν το 1952, τόνισε ότι οι Γερμανοί δεν μπορούν ποτέ να λησμονήσουν τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν στο όνομά τους. Και υπογράμμισε: «Ξέραμε τι συνέβαινε».

Την ώρα που η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία προσπαθούσε να βρει έναν δρόμο αναγνώρισης των εγκλημάτων, η Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (ΛΔΓ) υιοθετούσε αμέσως τη σοβιετική αφήγηση περί «αντιφασιστικής απελευθέρωσης». Το πιο χαρακτηριστικό σύμβολο ήταν το μνημείο στο Τρέπτοβερ Παρκ του Βερολίνου: ένας σοβιετικός στρατιώτης, ύψους 30 μέτρων, που κρατάει ένα παιδί και συνθλίβει με το πόδι του μια σβάστικα.

Στη Δυτική Γερμανία, αντίθετα, η έννοια της «απελευθέρωσης» έγινε αποδεκτή με αργά και δύσκολα βήματα. Μόλις το 1965, ο Καγκελάριος Λούντβιχ Έρχαρντ χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο δημόσια, αν και τόνισε ότι η ελευθερία δεν είχε ακόμα επιτευχθεί για τους λαούς πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα.

Με τη νέα Ανατολική Πολιτική (Ostpolitik) του Βίλι Μπραντ το 1970, η Δυτική Γερμανία έκανε τολμηρά βήματα συμφιλίωσης με την Πολωνία και τη Σοβιετική Ένωση. Αν και στην ομιλία του για την 8η Μαΐου δεν χρησιμοποίησε τη λέξη «απελευθέρωση», απέδωσε ιδιαίτερη τιμή στις προσπάθειες των ανθρώπων, ακόμη και στη ΛΔΓ, να ανοικοδομήσουν τη ζωή τους υπό δύσκολες συνθήκες.

Το καθοριστικό βήμα ήρθε το 1975, όταν ο Πρόεδρος της ΟΔΓ Βάλτερ Σελ μίλησε ξεκάθαρα για την 8η Μαΐου ως ημέρα λύτρωσης: «Μας απελευθέρωσαν από πόλεμο, φόνο, σκλαβιά και βαρβαρότητα», τόνισε. «Η απελευθέρωση ήρθε απ’ έξω, γιατί μόνοι μας δεν μπορέσαμε να αποτινάξουμε τον ζυγό του ναζισμού». Θύμισε, τέλος, ότι η ηθική ήττα είχε συντελεστεί ήδη το 1933, με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία.