Κατάπαυση πυρός Ισραήλ – Ιράν: Η ανακοίνωση Τραμπ αιφνιδίασε ακόμη και τους ανώτατους αξιωματούχους του

Σε μια από τις πιο απρόβλεπτες στροφές της διεθνούς διπλωματίας, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ανακοίνωσε μονομερώς συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Ιράν — δύο κρατών που ενεπλάκησαν σε έναν δεκαήμερο πόλεμο με πυρηνικές προεκτάσεις και παγκόσμιες ανησυχίες. Ωστόσο, οι ώρες που ακολούθησαν την ανακοίνωση σημαδεύτηκαν όχι από σιγή όπλων, αλλά από καταιγιστικά αντίποινα, βομβαρδισμούς και πολιτικό θόρυβο, εντός και εκτός των συνόρων. Η ανακοίνωση του Τραμπ,

η οποία έγινε στις 6 το απόγευμα (ώρα Ουάσιγκτον) μέσω της πλατφόρμας του Truth Social, ισχυριζόταν ότι είχε επιτευχθεί πλήρης συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, με τη μεσολάβηση του Κατάρ. Πίσω από τις παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις, φέρονται να βρίσκονται ο αντιπρόεδρος JD Vance, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ, οι οποίοι δούλεψαν σιωπηλά για δύο μήνες πάνω σε ένα διπλωματικό πλαίσιο αποκλιμάκωσης. Ωστόσο, η Ιερουσαλήμ δεν είχε επιβεβαιώσει την ύπαρξη συμφωνίας, ενώ η Τεχεράνη δήλωσε ξεκάθαρα πως “καμία συμφωνία” δεν έχει επιτευχθεί μέχρι να σταματήσουν οι ισραηλινές επιθέσεις.

Μόλις λίγες ώρες μετά το «διάγγελμα ειρήνης» Τραμπ, η πραγματικότητα έδειξε διαφορετικό πρόσωπο. Σειρήνες ήχησαν σε πόλεις του Ισραήλ, μεταξύ αυτών και το Τελ Αβίβ, καθώς τέσσερα κύματα πυραύλων εκτοξεύτηκαν από το Ιράν. Ένα από τα πλήγματα έπληξε πολυκατοικία στην Μπερ Σέβα, αφήνοντας πίσω του τέσσερις νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Αντιδρώντας, η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία εξαπέλυσε άμεσα νέες επιθέσεις σε στόχους εντός ιρανικού εδάφους, ενώ το Ισραήλ επέμεινε πως δεν υπάρχει δεσμευτική συμφωνία, παρά μόνο αμερικανική πρόταση υπό όρους.

Διπλωματία μέσω ισχύος;

Ο Τραμπ αποδίδει την υποτιθέμενη συμφωνία στο «τέλειο χτύπημα» των αμερικανικών B-2 που προηγήθηκε, πλήττοντας τις ιρανικές εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στη Νατάνζ, στην Ισφαχάν και στο Φορντό. Κατά τον ίδιο, αυτό το «δείγμα αποφασιστικότητας» ήταν αρκετό για να οδηγήσει τους εμπλεκόμενους στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Ωστόσο, η ιρανική πλευρά βλέπει αλλιώς την πραγματικότητα: σε αντίποινα βομβάρδισε την αμερικανική βάση αλ Ουντέιντ στο Κατάρ, ενώ ανακοίνωσε ότι ο αριθμός πυραύλων που εκτοξεύθηκαν ήταν ισάριθμος με τις βόμβες των ΗΠΑ – στέλνοντας μήνυμα «συμμετρικής ανταπόδοσης». Το Ιράν, πάντως, απέφυγε να προκαλέσει απώλειες, προειδοποιώντας εγκαίρως – κίνηση που αρκετοί ειδικοί θεωρούν ως τρόπο διατήρησης ανοικτών διπλωματικών διαύλων.

Η κατάπαυση του πυρός, όπως διαμορφώνεται αυτή τη στιγμή, είναι περισσότερο δήλωση πρόθεσης του Λευκού Οίκου παρά συντεταγμένη συμφωνία. Ο Νετανιάχου φέρεται να δέχθηκε την πρόταση Τραμπ υπό προϋποθέσεις, ενώ το Ιράν ζητά ρητή δέσμευση για παύση των ισραηλινών βομβαρδισμών πριν από οποιοδήποτε βήμα. Το διεθνές σκηνικό είναι τεταμένο. Η Γαλλία, η Κίνα και η Ρωσία έχουν καλέσει σε άμεση αποκλιμάκωση, ενώ ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας δηλώνει ανήμπορος να αποτιμήσει το μέγεθος της καταστροφής στις ιρανικές πυρηνικές υποδομές. Οι απώλειες είναι ήδη βαρύτατες: πάνω από 400 νεκροί στο Ιράν, δεκάδες στο Ισραήλ – οι περισσότεροι άμαχοι.

Ο πρόεδρος Τραμπ επιχειρεί να εμφανιστεί ως ειρηνοποιός εν μέσω πολεμικού χάους, θέτοντας σε εφαρμογή ένα σχέδιο κατάπαυσης πυρός με διαβαθμισμένη εφαρμογή: πρώτα το Ιράν, ύστερα το Ισραήλ. Η ειρωνεία δεν διαφεύγει των αναλυτών: πρόκειται για μια ειρήνη που επιδιώκεται όχι μέσω διαπραγματεύσεων, αλλά μέσω πυραύλων και στρατηγικών χτυπημάτων. Και ακόμα και αν επιτευχθεί προσωρινή παύση των συγκρούσεων, η απουσία σαφών όρων, επιβεβαιωμένων μηχανισμών παρακολούθησης και διεθνών εγγυήσεων καθιστά την εκεχειρία αυτή εύθραυστη. Αν πρόκειται για ελιγμό ενόψει των προεδρικών εκλογών ή για ειλικρινή απόπειρα αποφυγής μιας περιφερειακής έκρηξης με απρόβλεπτες συνέπειες, μένει να αποδειχθεί. Προς το παρόν, ο θόρυβος των εκρήξεων καλύπτει τις λέξεις της διπλωματίας. Και όσο οι ηγέτες ανταλλάσσουν προτάσεις μέσα από εκρήξεις, η ειρήνη παραμένει μετέωρη – και η γεωπολιτική στα όρια της φωτιάς.