Ισραήλ – Ιράν vs Ρωσία – Ουκρανία: Δύο πόλεμοι, ένα συμπέρασμα

Σε μόλις 48 ώρες από την έναρξη των ισραηλινών επιχειρήσεων κατά του Ιράν, το Τελ Αβίβ κατάφερε να διασφαλίσει τον έλεγχο του εναέριου χώρου πάνω από το δυτικό τμήμα της χώρας, περιλαμβανομένης της Τεχεράνης. Την ίδια στιγμή, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την εισβολή στην Ουκρανία, οι ρωσικές δυνάμεις παραμένουν εγκλωβισμένες σε έναν φθοράς πόλεμο χαρακωμάτων, με βαρύ τίμημα σε ανθρώπινες ζωές και στρατιωτικό υλικό. Η αντίθεση των δύο συγκρούσεων αποτυπώνει μια βασική στρατιωτική αλήθεια: όποιος κυριαρχεί στον αέρα, ελέγχει το πεδίο της μάχης. Όπως

σημειώνει ο απόστρατος αντιστράτηγος της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, Ντέιβιντ Ντεπτούλα, η σύγκριση Ρωσίας–Ισραήλ επιβεβαιώνει το δόγμα ότι η αεροπορική υπεροχή αποτελεί θεμέλιο για κάθε επιτυχημένη στρατιωτική επιχείρηση. Στην περίπτωση του Ισραήλ, η ταχεία εξουδετέρωση της ιρανικής αεράμυνας επέτρεψε τη χρήση πληθώρας μέσων – από μαχητικά 5ης γενιάς έως στοχευμένες επιθέσεις από το εσωτερικό της χώρας, χωρίς να απαιτείται εξάρτηση από δαπανηρούς πυραύλους μακράς ακτίνας.

Ρωσία, ένα παράδειγμα αποτυχίας στον εναέριο τομέα

Η Ρωσία, αντίθετα, απέτυχε να διασπάσει την ουκρανική αεράμυνα από τις πρώτες μέρες του πολέμου, με αποτέλεσμα τα ρωσικά αεροσκάφη να επιχειρούν μόνο κοντά στις γραμμές του μετώπου. Τα σοβιετικής τεχνολογίας συστήματα S-300 και Buk που διαθέτει η Ουκρανία, σε συνδυασμό με την προνοητικότητα της στρατιωτικής της ηγεσίας να αποκρύψει τα κρίσιμα μέσα κατά την έναρξη της σύγκρουσης, συνέβαλαν στο να αποτραπεί η ρωσική αεροπορική διείσδυση σε βάθος.

Η επιτυχία του Ισραήλ αποδίδεται όχι μόνο στην ποιοτική ανωτερότητα της ισραηλινής αεροπορίας, αλλά και στην ευρύτερη στρατιωτική και τεχνολογική ολοκλήρωση: πληροφορίες, ηλεκτρονικός πόλεμος, κυβερνοεπιχειρήσεις και ψυχολογική παραπλάνηση λειτούργησαν αρμονικά. Ο απόστρατος στρατάρχης Έντουαρντ Στίνγκερ υπογράμμισε τη «συστημική ετοιμότητα και καινοτομία» της ισραηλινής δομής, έναντι της «γραφειοκρατικής αδράνειας» του ρωσικού στρατεύματος. Επιπλέον, η ιρανική αεράμυνα αποδείχθηκε πολύ πιο ευάλωτη σε σύγκριση με την ουκρανική. Ένα μωσαϊκό παλαιών σοβιετικών, κινεζικών και εγχώριων συστημάτων δεν στάθηκε ικανό να αποτρέψει το αιφνιδιαστικό πλήγμα. Η Τεχεράνη παραπλανήθηκε από φημολογούμενες απειλές που συνέδεαν την ισραηλινή επέμβαση με τις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ–Ιράν, οι οποίες υποτίθεται θα κορυφώνονταν στις 15 Ιουνίου. Το Τελ Αβίβ όμως επετέθη δύο ημέρες νωρίτερα, προκαλώντας στρατηγικό σοκ.

Το μοντέλο του «κεραυνοβόλου πολέμου» που απέτυχε στη Ρωσία

Η Ρωσία είχε οραματιστεί μια αντίστοιχη επιχείρηση-αστραπή κατά της Ουκρανίας τον Φεβρουάριο του 2022, με στόχο την κατάρρευση του καθεστώτος Ζελένσκι και την κατάληψη του Κιέβου εντός ημερών. Ωστόσο, η ανθεκτικότητα της ουκρανικής κοινωνίας, η επιχειρησιακή ετοιμότητα και η διεθνής υποστήριξη ανέτρεψαν το σχέδιο. Αντίθετα, στο Ιράν, ένα απονομιμοποιημένο καθεστώς, απομονωμένο στο εσωτερικό του και με ισχυρούς διαφωνούντες κύκλους, διευκόλυνε – σύμφωνα με αναλυτές – την ισραηλινή επιρροή και διείσδυση. Όπως σημειώνει ο Ισραηλινός αναλυτής Μάικλ Χόροβιτς, «η Ρωσία επιχείρησε μια μυστική αποκεφαλιστική ενέργεια – αλλά απέτυχε λόγω κοινωνικής συνοχής. Αντίθετα, το Ισραήλ μπόρεσε να κινηθεί αποτελεσματικά σε ένα περιβάλλον όπου υπάρχουν ήδη εσωτερικοί παράγοντες πρόθυμοι να συνεργαστούν».

Η ισραηλινή στρατιωτική επιτυχία στο Ιράν και η ρωσική αποτυχία στην Ουκρανία συνιστούν δύο όψεις του σύγχρονου πολέμου. Από τη μία, ένας ευέλικτος, τεχνολογικά ώριμος και πολιτικά εστιασμένος στρατός που επιτυγχάνει αεροπορική κυριαρχία και αποφασιστικά πλήγματα χωρίς εκτεταμένη χερσαία επέμβαση. Από την άλλη, μια υπερδύναμη που καθηλώνεται σε έναν εξουθενωτικό, αναποτελεσματικό και απονομιμοποιημένο πόλεμο. Στον νέο παγκόσμιο συσχετισμό, η ποιότητα, η πληροφορία και η πρόβλεψη ξεπερνούν την ποσότητα – και η αεροπορική υπεροχή παραμένει ο πυλώνας κάθε στρατηγικής υπεροχής.