Η φυλακή των αμέστωτων χρόνων

Η επίσημη πρόταση της Γαλλίας στα φετινά Όσκαρ ονομάζεται «Mustang». Ή, αν προτιμάτε την ελληνική εκδοχή του τίτλου, μιλάμε για τις «Ατίθασες».

από την Κατερίνα Μαθιουδάκη

Η ταινία έχει κόψει την κορδέλα των διακρίσεων σε αξιέπαινα βραβεία και μπλέκει περίτεχνα γαλλικές αποχρώσεις σε τουρκικό φόντο στον καμβά του ευρωπαϊκού κινηματογράφου.

Λεζάντα: (Kοινωνική, 2015, Διάρκεια: 97′) Τουρκογαλλική ταινία σε σκηνοθεσία Ντενίζ Γκαμζέ Εργκιουβέν, με τους Ελίτ Ισκάν, Γκιουνές Σενσόι και Τουγκμπά Σουνγκούρογλου.

Ένα άγριο άλογο δεν τιθασεύεται εύκολα. Επίσης δεν τιθασσεύεται εύκολα και η ορμή της νιότης, των ερωτικών αναζητήσεων και η δίψα για ζωή. Στα παράλογα όρια που τυλίγονται δυσδιάκριτα από τα πέπλα του καθωσπρεπισμού, οι αντιδράσεις είναι διαφορετικές και κάποιες φορές ολέθριες. Στην περίπτωση του «Mustang», αναφερόμαστε σε πέντε κορίτσια που κινούνται γύρω από τον κοινό άξονα της αδελφικής, αγνής αγάπης και αντιδρούν διαφορετικά κάτω από συνθήκες καταπίεσης. Η αγάπη που τις ενώνει, κρατάει τις ηρωίδες της ιστορίας μας ζωντανές και νηφάλιες, ακόμα και τις στιγμές που το τοπίο επιμένει στη σκοτεινιά και το γκρίζο.

Μετά το τέλος της σχολικής χρονιάς σε ένα μικρό οικισμό κοντά στα παράλια του Βοσπόρου, τα παιχνίδια πέντε νεαρών κοριτσιών με το αντίθετο φύλο αποδεικνύονται, ξαφνικά, η αρχή του Γολγοθά για τη μετέπειτα πορεία τους. Τα γκέμια κρατούν σθεναρά οι αποφάσεις των κηδεμόνων τους, που ακολουθούν τους κανόνες μιας οπισθοδρομικής κοινωνίας, η οποία επιμένει να μην βλέπει την καμπούρα της και να κρύβει την ασχήμια της πίσω από το προσωπείο μιας ψεύτικης και βρώμικης ηθικής. Όλες οι αδελφές παρατούν το σχολείο, χωρίς τη θέλησή τους, και ξεκινούν την εκμάθηση του οικοκυρικού βίου, που θα τις βοηθήσει να μπουν ξανά στο σωστό δρόμο, εώς ότου έρθει η ώρα να παντρευτούν. Οι μέρες τους γίνονται ανυπόφορες, όταν μια ζωή με περιορισμούς μετατρέπεται σταδιακά σε φυλακή με συνθήκες κανονικού εγκλεισμού, η οποία αναζητά απεγνωσμένα μια χαραμάδα στο φως. Στο τέλος θα επέλθει και η λύτρωση, με διαφορετικό, όμως, τρόπο για την κάθε ανήλικη.

Καθόλου δυσκολονόητη, αλλά ουσιαστική και ανθρώπινη, θα χαρακτήριζα την παρθενική εμφάνιση, σε μεγάλου μήκους ταινία της Ντενίζ Γκαμζέ Εργκιουβέν στο κάδρο της έβδομης τέχνης. Μια ταινία που εξιστορεί την εικόνα μιας οπισθοδρομικής πραγματικότητας, που πορεύεται χεράκι-χεράκι με την ανυπαρξία της ελεύθερης βούλησης και την απώλεια της αθωότητας και των ερωτικών σκιρτημάτων. Οι συναισθηματικές εντάσεις στην ταινία δεν λείπουν, όπως δεν λείπουν και από κάθε εφηβική συμπεριφορά, ενώ οι νεαρές, από τη μεγαλύτερη ως τη μικρότερη, πλάθουν πέντε αστείους, αλλά και συνάμα συγκινητικούς χαρακτήρες, με τη «Λαλέ» (Γκιουνές Σενσόι) να κινεί τα νήματα, να πρωτοστατεί και να ξεχωρίζει. Η πιο εύστοχη, όμως, πλευρά της ταινίας θεωρώ ότι είναι η γενικότερη εσάνς που αποπνέει και σε αφήνει να πιστεύεις ότι η Εργκιουβέν έχει εισβάλει στο εφηβικό μυαλό και έχει ξεσκονίσει κάθε μύχια γωνιά του… Τα καταπιεσμένα συναισθήματα αποκτούν ακόμα πιο ισχυρή δυναμική χάρη στις μουσικές συνοδείες του Γουόρεν Έλις, ενώ η φωτογραφία αποδεικνύεται καταλυτική στον τρόπο που προβάλλει τη γυναικεία φύση την εύθραυστη περίοδο της εφηβείας. Πρόκειται για μια ταινία που, αν και ουσιαστικά περιγράφει την υποτακτική ζωή της γυναίκας στον ισλαμικό κόσμο, εντούτοις τη σκιαγραφεί με δυτικές αποχρώσεις, επηρεασμένες από τη ζωή της σκηνοθέτιδας, η οποία έχει μεγαλώσει και ανατραφεί με τη γαλλική κουλτούρα.

Οι «Ατίθασες» προβλήθηκαν αρχικά στο Φεστιβάλ Κανών, ενώ τιμήθηκαν με τις διακρίσεις του βραβείου Lux του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του βραβείου Κοινού σε Θεσσαλονίκη και Σικάγο. Για το αν θα κερδίσουν και την πολυπόθητη υποψηφιότητα ως καλύτερη ξενόγλωσση ταινία στη φετινή διοργάνωση των βραβείων Όσκαρ, αυτό είναι σίγουρα μια άλλη ιστορία. Παρόλα αυτά, σας προτείνω να τις αναζητήσετε…

ΠΡΟΣΕΧΩΣ

Joy (από 17/12)

Στο καινούργιο σκηνοθετικό εγχείρημα του Ντέιβιντ Ο’ Ράσελ ζωντανεύει η ζωή ενός κοριτσιού που γίνεται η ιδρύτρια μιας πανίσχυρης εταιρείας και εξελίσσεται στη μητριαρχική φιγούρα της απόλυτης ηγέτιδας. Όλα αυτά συμβαίνουν κάτω από το κουκούλι μιας οικογένειας με αφετηρία τέσσερις γενιές πίσω, αλλά με επίκεντρο πάντα την ίδια. Στο ρόλο της Joy η Τζένιφερ Λόρενς.

Στην καρδιά της θάλασσας (από 31/12)

Τον χειμώνα του 1820, το συνταρακτικό γεγονός της επίθεσης που δέχτηκε το φαλαινοθηρικό της Νέας Αγγλίας, Έσεξ, από μια φάλαινα τεραστίων διαστάσεων και δύναμης αναγκάζει το πλήρωμα του πλοίου να αναμετρηθεί συγχρόνως με τις ψυχικές και σωματικές αντοχές του. Η ταινία του, βραβευμένου με Όσκαρ, Ρον Χάουαρντ βασίζεται σε αληθινή ιστορία και αποχαιρετά -με διάθεση περιπετειώδη, αλλά και δραματική- τη φετινή κινηματογραφική χρονιά.