Έξυπνες συσκευές: Το σπίτι δεν είναι πλέον ιδιωτικός χώρος — είναι data hub

Αν κάποτε οι κουρτίνες έκρυβαν τις ζωές μας, σήμερα είναι οι συσκευές που τις ξεγυμνώνουν. Στην εποχή του «έξυπνου» σπιτιού, η ιδιωτικότητα δεν χάνεται με έναν χάκερ ή μια παραβίαση. Χάνεται με ένα «Αποδοχή όλων». Δεν είναι θεωρία συνωμοσίας: το ψυγείο, η τηλεόραση, ο θερμοστάτης, το κουδούνι της πόρτας, το ηχείο στο ράφι — όλα μαζεύουν πληροφορίες. Πότε κοιμάστε. Τι βλέπετε. Ποιος μπαίνει στο σπίτι σας. Τι μουσική ακούτε. Τι ψάχνετε. Τι φοβάστε. Όλες αυτές οι κινήσεις καταγράφονται, αποθηκεύονται, αναλύονται, και πωλούνται — ναι, πωλούνται — εκατοντάδες φορές

την ημέρα. Πολλά από τα δεδομένα τα παρέχετε μόνοι σας. Εγγραφή σε μια υπηρεσία, αποδοχή όρων χρήσης, εγκατάσταση μιας εφαρμογής. Άλλα τα «παραδώσατε» άθελά σας, γιατί απλώς θέλατε να ανάβετε το φως με τη φωνή σας. Πίσω από αυτά, υπάρχει μια αόρατη βιομηχανία με πάνω από 1.000 μεσίτες δεδομένων, που εμπορεύονται πληροφορίες που δεν ξέρατε ότι είχατε παραχωρήσει. «Ο όγκος των δεδομένων που συλλέγονται θα άφηνε άφωνο τον μέσο χρήστη», προειδοποιεί ο Πίτερ Ντολάνσκι από τη DuckDuckGo.

Η Experian, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες του χώρου, διατηρεί «προφίλ» για πάνω από 250 εκατομμύρια Αμερικανούς, με πληροφορίες από 4 δισ. συσκευές και 1 τρισεκατομμύριο «σήματα». Αυτά χρησιμοποιούνται για real-time bidding — δημοπρασίες που γίνονται σε κλάσματα δευτερολέπτου για να αποφασιστεί ποιος θα σας δείξει διαφήμιση. Μόνο που… όλοι οι συμμετέχοντες βλέπουν το προφίλ σας. Όχι μόνο ο νικητής. Η καθημερινότητά μας διατρέχεται από αισθητήρες. Ομιλητές που ακούν. Τηλεοράσεις που αναγνωρίζουν τι βλέπουμε. Θερμοστάτες που ξέρουν πότε φεύγουμε. Φούρνοι, ψυγεία, κουζίνες, πλυντήρια που παρακολουθούν ρυθμούς, επιλογές, συνήθειες. Μια τυπική αμερικανική οικογένεια έχει σήμερα 17 συνδεδεμένες συσκευές στο σπίτι της. Σε 4 στα 10 σπίτια, οι κάτοικοι ήδη χρησιμοποιούν «έξυπνες» συσκευές. Αν βάλουμε και τις smart TVs, το ποσοστό φτάνει στο 66%.

Smart ηχεία: Ακούνε πάντα — όχι όμως όπως νομίζετε

Τα Amazon Echo, Apple HomePods και Google Nest έχουν μικρόφωνα που είναι διαρκώς ενεργά. Κατά τις εταιρείες, αρχίζουν να καταγράφουν μόνο όταν ακούσουν τη «λέξη αφύπνισης». Όμως κάθε φορά που ρωτάτε κάτι ή δίνετε εντολή, ενισχύετε το προσωπικό σας προφίλ. Το Alexa+ και το Google Gemini, με τη δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης, δημιουργούν πλέον εξαιρετικά εξατομικευμένες εμπειρίες. Ξέρουν τι σας αρέσει, τι αποφεύγετε, τι ώρα πίνετε καφέ, ποιο τραγούδι επιλέγετε τα βράδια.

Τηλεοράσεις που «σκανάρουν» το σαλόνι σας

Όλες σχεδόν οι smart TVs διαθέτουν ACR (Automatic Content Recognition). Πρόκειται για λογισμικό που τραβάει στιγμιότυπα από ό,τι παρακολουθείτε και τα στέλνει στους κατασκευαστές ή σε διαφημιστές. Και όχι μόνο Netflix ή YouTube — αλλά και ό,τι προβάλλετε από laptop ή κονσόλα μέσω HDMI. Το 2024, αποκαλύφθηκε ότι κάποιες τηλεοράσεις εξακολουθούσαν να συλλέγουν δεδομένα ακόμα και όταν ήταν offline, για να τα στείλουν μόλις συνδεθούν ξανά στο διαδίκτυο.

Κουδούνια και κάμερες: Ο μεγάλος καταγραφέας

Σύμφωνα με έρευνα της Surfshark, οι κάμερες εξωτερικού χώρου συλλέγουν περισσότερα δεδομένα από κάθε άλλη smart συσκευή. Πέρα από εικόνα και ήχο, καταγράφουν τοποθεσία, email, αριθμό τηλεφώνου, ακόμα και πληρωμές. Εταιρείες όπως η Ring, η Google και η Eufy δηλώνουν ότι δεν χρησιμοποιούν το υλικό των χρηστών για την εκπαίδευση AI — εκτός αν το παραχωρήσουν οι ίδιοι. Όμως το υπόλοιπο προφίλ (ποιος είστε, πού μένετε, πώς κινείστε) μπορεί να διαμοιράζεται για εμπορικούς ή νομικούς λόγους.

Μπορεί να μη γλιτώσετε από όλα, αλλά μπορείτε να προστατευτείτε:

Απενεργοποιήστε το ACR στις τηλεοράσεις (στις ρυθμίσεις απορρήτου).

Χρησιμοποιήστε «guest» δίκτυο Wi-Fi μόνο για τις smart συσκευές.

Δημιουργήστε ξεχωριστά email για εγγραφές και apps.

Απενεργοποιήστε τα advertising IDs σε Android/iOS.

Περιορίστε τα δικαιώματα πρόσβασης σε μικρόφωνο, τοποθεσία και επαφές.

Χρησιμοποιήστε VPN και blockers.

Προτιμήστε τοπική αποθήκευση για τις κάμερες, αντί για cloud.

Το «έξυπνο» σπίτι μάς κάνει τη ζωή εύκολη — και τη ζωή μας ορατή. Οι συσκευές δεν είναι πλέον απλά εργαλεία. Είναι παρατηρητές, καταγραφείς, διαμεσολαβητές. Αν δεν θέλουμε να ζούμε σε ένα σπίτι με ανοιχτές πόρτες στα μάτια τρίτων, πρέπει να δούμε ξεκάθαρα το τίμημα της άνεσης. Η ιδιωτικότητα είναι σαν το φως: το καταλαβαίνεις μόνο όταν αρχίσει να σου λείπει.