ΕυΜΕΛεια: Μια στοχευμένη παρέμβαση σε οροθετικούς χρήστες

Ο Οργανισμός κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) υλοποιεί από τον Ιανουάριο 2013 στο πλαίσιο εγκεκριμένου προγράμματος ΕΣΠΑ την Πράξη «Προγράμματα στην Κοινότητα και στο Δρόμο (Πρόληψης, Έγκαιρης Παρέμβασης) για τη Μείωση της ζήτησης Εξαρτησιογόνων Ουσιών», στο Ε.Π. «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού». Οι επιμέρους στόχοι του Προγράμματος είναι η μείωση της βλάβης στους ενεργούς χρήστες ουσιών, η ενημέρωση σχετικά με τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και την εξάρτηση σε φοιτητές ΑΕΙ – ΑΤΕΙ, νέους, καθώς και σε ενεργούς χρήστες, και η πρόληψη

της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου προγράμματος, οι εργαζόμενοι κοινωνιοθεραπευτές σχεδίασαν και υλοποιούν μέχρι και σήμερα την παρέμβαση «ΕυΜΕΛεια», μια καινοτόμο δράση με στόχο τη διασύνδεση της ομάδας στόχου (οροθετικοί ενεργοί χρήστες, οροθετικοί που ανήκουν σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, οροθετικοί θεραπευόμενοι στις Θεραπευτικές Μονάδες Υποκατάστασης ΟΚΑΝΑ) με τις ήδη υπάρχουσες υπηρεσίες και δομές υγείας, συμβάλλοντας στον περιορισμό της επιδημικής έξαρσης του ιού HIV. Η παρέμβαση «ΕυΜΕΛεια» υλοποιείται από τον Μάρτιο 2014 στις Μονάδες Ειδικών Λοιμώξεων (ΜΕΛ) τριών νοσοκομείων του Νομού Αττικής: «Ο Ευαγγελισμός», «Λαϊκό» και «Α. Συγγρός», από εξειδικευμένο προσωπικό του ΕΣΠΑ- ΟΚΑΝΑ σε θέματα εξαρτήσεων και προαγωγής υγείας, με τους εξής στόχους:

Την προσέγγιση, ενημέρωση και κινητοποίηση της ομάδας στόχου, οι οποίοι δεν προσεγγίζουν τις υπηρεσίες υγείας, ή άλλους φορείς.Την προαγωγή της υγείας ομάδων υψηλού κινδύνου, με ενημερώσεις σε θέματα ασφαλέστερης χρήσης και σεξουαλικής συμπεριφοράς.Την κινητοποίησή τους προκειμένου να είναι συνεπείς στη θεραπεία τους.Τη διαμεσολάβηση για την άμεση παραπομπή των ενεργών χρηστών σε υπηρεσίες έγκαιρης παρέμβασης, μείωσης της βλάβης, Θεραπευτικές Μονάδες Υποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ, καθώς και στους άλλους εγκεκριμένους φορείς απεξάρτησης.Την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού των Νοσοκομείων καθώς και της ευρύτερης Κοινότητας, με στόχο την εξάλειψη του κοινωνικού στίγματος που φαίνεται να υπάρχει γύρω από την εξάρτηση από ουσίες και τον ιό του HIV.

Παρασχεθείσες υπηρεσίες

Συνολικά, από το Μάρτιο έως και το Οκτώβριος του 2014, οι κοινωνιοθεραπευτές της παρέμβασης «ΕυΜΕΛεια» εξυπηρέτησαν 300 άτομα στις Μονάδων Ειδικών Λοιμώξεων των τριών νοσοκομείων. Δημογραφικά στοιχεία του πληθυσμού που εξυπηρετήθηκε παρουσιάζονται στα γραφήματα 1 και 2.

Οι συναντήσεις στόχευαν στην ενημέρωση των εξυπηρετούμενων σχετικά με τις παρεχόμενες από την παρέμβαση «ΕυΜΕΛεια» υπηρεσίες, την κινητοποίησή τους σε ιατρικά θέματα, την επίλυση κοινωνικοπρονοιακών και νομικών ζητημάτων καθώς και θεμάτων απεξάρτησης από ουσίες. Σε περιπτώσεις ατόμων από την ομάδα – στόχος που νοσηλεύονταν σε ΜΕΛ οι κοινωνιοθεραπευτές πραγματοποιούσαν επισκέψεις, προκειμένου να διερευνηθούν και να καλυφτούν οι ανάγκες τους. Στοιχεία που αφορούν στις υπηρεσίες που έλαβαν οι εξυπηρετούμενοι απεικονίζονται στο γράφημα 3.

Ποικιλότητα αναγκών των ενεργών χρηστών που ζουν με τον ιό HIV

Ο μεγαλύτερος όγκος του πληθυσμού που εξυπηρέτησαν οι κοινωνιοθεραπευτές της παρέμβασης ΕυΜΕΛεια ήταν κυρίως οροθετικοί ενεργοί χρήστες, οι οποίοι συνήθως χρήζουν μακροπρόθεσμης νοσηλείας και έχουν ανάγκες πολυάριθμες και ενίοτε δισεπίλυτες. Φαίνεται πως οι οροθετικοί ενεργοί χρήστες κατά την περίοδο νοσηλείας τους, είναι σε εμφανώς καλύτερη κατάσταση, αφού βασικά ζητήματα διαβίωσης λύνονται έστω και προσωρινά (στέγη, φαγητό, φαρμακευτική περίθαλψη). Δυστυχώς, με τη λήξη της νοσηλείας τα προβλήματα τους επανέρχονται, βάζοντάς τους σε έναν αέναο κύκλο δυσκολιών. Η πρόσβαση σε υπηρεσίες, η φροντίδα κοινωνικο-προνοιακών ζητημάτων, καθώς και θεμάτων που αφορούν τη στέγαση, τη σίτιση και την ατομική υγιεινή, είναι μερικά από τα πολυάριθμα καθημερινά προβλήματα των ενεργών χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών που ζουν με τον ιό HIV.

Δίκτυο Συνεργασίας μεταξύ των κοινωνικών φορέων

Οι ποικίλες και διαφορετικές ανάγκες του πληθυσμού που προσεγγίζει την παρέμβαση «ΕυΜΕΛεια» καθιστούν απαραίτητη τη συνεργασία των κοινωνιοθεραπευτών τόσο με Φορείς και Οργανισμούς που ασχολούνται με ευπαθείς κοινωνικές ομάδες όσο και με τις Υπηρεσίες του ΟΚΑΝΑ, προκειμένου να υπάρχει μια ολιστική αντιμετώπιση των προβλημάτων τους. Επιβεβλημένη και επιτακτική θεωρήθηκε η δημιουργία ενός δικτύου συνεργασίας μεταξύ του Προγράμματος ΕΣΠΑ – ΟΚΑΝΑ και άλλων Φορέων, σε θέματα που αφορούν στην κάλυψη των αναγκών οροθετικών ατόμων που επισκέπτονται τις Μονάδες Ειδικών Λοιμώξεων των Νοσοκομείων. Συγκεκριμένα, το δίκτυο περιλαμβάνει φορείς και οργανισμούς που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων (όπως Μ.Κ.Ο. PRAKSIS, Μ.Κ.Ο. «Κέντρο Ζωής», Μ.Κ.Ο. «Θετική Φωνή», Μ.Κ.Ο. «Γιατροί του Κόσμου», ΚΕΘΕΑ, Αστυνομικό Τμήμα Αλλοδαπών, Τμήμα Κοινωνικής Πρόνοιας Δήμου Αθηναίων, Πρόγραμμα «Trip – Ερευνητικό Πρόγραμμα Παρέμβασης με σκοπό τη μείωση της μετάδοσης του HIV», Δομή Υποστήριξης Αστέγων Δήμου Αθηναίων) όπως και Υπηρεσίες του Οργανισμού (π.χ. Θεραπευτικές Μονάδες Υποκατάστασης, Μονάδα Άμεσης Βοήθειας και Υποστήριξης (ΜΑΒΥ), Κέντρο Υποδοχής, Ενημέρωσης & Προσανατολισμού (ΚΥΕΠ), Σταθμός Φροντίδας Εξαρτημένων Ατόμων (ΣΦΕΑ – ΕΜΕ), Μονάδα Εφήβων/ Νεαρών Χρηστών «Ατραπός»).

Σχόλια για τις υπηρεσίες της «ΕυΜΕΛεια» από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό των Νοσοκομείων

Ο κ. Αθανάσιος Σκουτέλης, Δ/ντής Ε’ Παθολογικής Κλινικής και Μονάδας Ειδικών Λοιμώξεων Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός» αναφέρει χαρακτηριστικά «Η ομάδα που εργάστηκε στη Μονάδα μας λειτούργησε ως ‘γέφυρα’ μεταξύ των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών μας και των ουσιοεξαρτημένων ασθενών με αποτέλεσμα να αυξηθεί η προσέλευσή τους στις υπηρεσίες μας και να βελτιωθεί η συνέπειά τους ως προς την ιατρική τους παρακολούθηση και τη λήψη της αγωγής τους. Η ομάδα, επίσης, εξομάλυνε σε μεγάλο βαθμό τη σχέση μας με αυτήν την ιδιαίτερη ομάδα ασθενών και καθώς ασχολείται και με την επίλυση των κοινωνικοπρονοιακών τους ζητημάτων συνέβαλλε στη γενικότερη προαγωγή των συχνά πολλαπλών θεμάτων υγείας».

Ο κ. Άγγελος Κουκλινός, Ψυχίατρος Υπεύθυνος Θεραπευτικής Μονάδας Υποκατάστασης ΟΚΑΝΑ Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός» σχολιάζει: «Στη Μονάδα μας ένα ποσοστό της τάξης του 30% αποτελείται από οροθετικά άτομα, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων εξυπηρετείται στη ΜΕΛ του Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός». Η πιο σημαντική παροχή, όμως, είναι η ανακούφιση και η ασφάλεια που νοιώθουν τα μέλη της Μονάδας, ειδικά στα πρώτα ραντεβού στη ΜΕΛ, όταν βρίσκουν εκεί πρόσωπα οικεία που τους βοηθούν στην κατ’ ιδίαν συνεννόηση με τους θεράποντες ιατρούς. Από τη Μονάδα μας, ακριβώς για αυτό το λόγο, έχει εκπονηθεί ένα πρόγραμμα κοινών ραντεβού και επικοινωνίας μεταξύ των μελών, θεραπευτών και εργαζομένων στην “ΕυΜΕΛεια”, ώστε η μετάβαση των ασθενών από τον ένα χώρο στον άλλο να γίνεται ομαλά, εξασφαλίζοντας τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα για την πορεία της υγείας των μελών μας».

Η κα Μίνα Ψυχογυιού, Λέκτορας Παθολογίας – Λοιμώξεων Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ.Ν.Α «Λαϊκό» επισημαίνει: «Η Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων της Α΄ ΠΠΚ του Γ.Ν.Α «Λαϊκό» παρακολουθεί χρονίως περί τους 450 ασθενείς με HIV ή/και συλλοίμωξη με Ηπατίτιδα C (HCV). Η διεπιστημονική ομάδα που πραγματοποιεί την παρέμβαση «ΕυΜΕΛεια» σε τακτική εβδομαδιαία βάση χαρακτηρίζεται από γνώσεις και εμπειρία σε θέματα εξάρτησης από ουσίες, κινητοποίησης και δικτύωσης των οροθετικών χρηστών που νοσηλεύονται στη Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων (ΜΕΛ) του Νοσοκομείου, διευκολύνοντας σημαντικά το πολύ επιβαρυμένο έργο μας».

Ανάλογα είναι και τα σχόλια των κοινωνικών λειτουργών της Κοινωνικής Υπηρεσίας του Γ.Ν.Α «Λαϊκό»: «Ο ερχομός και η τακτική παρουσία της παρέμβασης στο νοσοκομείο μέσω της ομάδας των συνεργατών του ΟΚΑΝΑ, αποτελεί σπουδαία συμβολή στο έργο της Κοινωνικής Υπηρεσίας, και συμπληρώνει αποτελεσματικά τις υπηρεσίες μας προς όφελος των ασθενών εξαρτημένων από ουσίες. Το πνεύμα συνεργασίας και αλληλοσυμπλήρωσης που κερδήθηκε μεταξύ μας, έρχεται και καθιστά την παρακολούθηση και φροντίδα των ασθενών περισσότερο ομαλή με πιο δημιουργικά αποτελέσματα».

Η κα Χρυσούλα Μπότση, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος της Μονάδας Ειδικών Λοιμώξεων του Νοσοκομείου «Α. Συγγρός» αναφέρει: «Η ΕυΜΕΛεια είναι μια δράση μείωσης της βλάβης και έγκαιρης παρέμβασης του ΟΚΑΝΑ, στο Νοσοκομείο Δερματικών Παθήσεων «Α. Συγγρός», όπου οι ανάγκες του κάθε εξυπηρετούμενου αξιολογούνται μέσα από ατομική συμβουλευτική ώστε να λάβει τη μέγιστη δυνατή υποστήριξη με την κατάλληλη παραπομπή. Παράλληλα καλύπτονται οι άμεσες ανάγκες του σε ιματισμό, είδη πρώτης ανάγκης και ασφαλούς χρήσης. Η καινοτόμος παρέμβαση, με την ως σήμερα λειτουργία της, έχει καταφέρει, να λειτουργήσει μεταξύ των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών και των ουσιοεξαρτημένων ασθενών, με αποτέλεσμα την επίλυση κοινωνικο-προνοιακών ζητημάτων, αλλά και τη διαμεσολάβηση για την άμεση πρόσβαση των τελευταίων, σε δομές θεραπείας της εξάρτησης».

Παράλληλα, η κα. Στέλλα Δραγούτσου, Κοινωνική Λειτουργός στο Νοσοκομείο “Α. Συγγρός” αναφέρει: «Στα πλαίσια της πολύπλευρης δράσης της κοινωνικής υπηρεσίας, εντάσσεται και η συνεργασία της με τους κοινωνικούς επιστήμονες που εφαρμόζουν την δράση του προγράμματος ΕΣΠΑ – ΟΚΑΝΑ, στους οροθετικούς χρήστες εξυπηρετούμενους του νοσοκομείου μας. Γίνεται μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν αυτοί οι ασθενείς την καθημερινότητά τους όσο γίνεται πιο ανώδυνα. Η εφαρμογή και η συνέχιση του προγράμματος μόνο θετικά μπορεί να συμβάλει στην ζωή των ασθενών».