Εκπαίδευση για τις πλημμύρες: Τι προβλέπει πρόγραμμα του ΕΚΠΑ

Ένα πλημμυρισμένο σχολείο στη Νέα Φιλαδέλφεια τον Οκτώβριο 2021 έγινε η αφορμή για τη δημιουργία ενός προγράμματος με σκοπό την εκπαίδευση των ίδιων των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας στη διαχείριση των φυσικών καταστροφών και κυρίως στην προστασία από τις αιφνίδιες πλημμύρες. Πρόκειται για το πρόγραμμα PROFF (Protection against flash floods), που χρηματοδοτείται από το Erasmus+ και στοχεύει στην εκπαίδευση μαθητών, φοιτητών και εκπαιδευτικών,

στο αντικείμενο της κλιματικής αλλαγής και στις παρεπόμενες φυσικές καταστροφές, με ιδιαίτερη έμφαση στις αιφνίδιες πλημμύρες και πίσω από την ιδέα βρίσκεται η καθηγήτρια Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νίκη Ευελπίδου. «Οι πλημμύρες αποτελούν την πρώτη σε θανάτους φυσική καταστροφή. Και σαν χώρα, ενώ έχουμε ολοένα και αυξανόμενες πλημμύρες, δεν έχουμε καθόλου εκπαίδευση για το τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση πλημμύρας, έτσι ώστε να είμαστε εμείς και οι οικείοι μας ασφαλείς. Δεν έχουμε καμία εκπαίδευση στο τι πρέπει να κάνουμε για να μην προκαλούμε τις πλημμύρες, ούτε για το πώς να αναγνωρίσουμε ποιες περιοχές είναι επικίνδυνες για πλημμύρα, ώστε να μην τις επιλέξουμε σαν χώρο διαμονής, σαν χώρο αγοράς περιουσίας ή οτιδήποτε άλλο. Όλες αυτές οι σκέψεις προήλθαν από συζητήσεις με απλούς ανθρώπους, που μίλησαν γι’ αυτό το θέμα», εξηγεί η κα Ευελπίδου και προσθέτει ότι αυτό που διαπίστωσαν είναι ότι οι γνώσεις για τις πλημμύρες, τη συμπεριφορά των πολιτών κατά τη διάρκειά ισχυρών βροχοπτώσεων αλλά και τη διαχείρισή τους είναι ελλιπείς.

«Δεν καταλαβαίνουμε ποιες είναι οι περιοχές που δημιουργήθηκαν από πλημμύρα, οι οποίες θα πλημμυρίζουν πάντα, έτσι ώστε να τις αποφεύγουμε. Τι δεν πρέπει να κάνουμε εμείς, δεν ξέρουμε επίσης πώς να συμπεριφερθούμε. Έτσι, λοιπόν, ξεκινήσαμε το Proff με σκοπό να εκπαιδεύσουμε τους ανθρώπους που αργότερα θα εκπαιδεύουν ανθρώπους», σημειώνει. Το Proff μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την ανάπτυξη μιας εφαρμογής επαυξημένης πραγματικότητας για κινητά τηλέφωνα (AR) για την προσομοίωση πλημμυρών καθώς και τη δημιουργία μιας σειράς 12 συνολικά εκπαιδευτικών εργαστηρίων. «Ουσιαστικά αυτό που κάναμε είναι ότι φτιάξαμε μια εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας μέσω της οποίας μπορούμε να δούμε τον χώρο μας να πλημμυρίζει. Δεν χρειαζόμαστε ιδιαίτερο εξοπλισμό. Ακόμα και μέσα από το κινητό μας, με μία εφαρμογή στην οποία μπαίνουμε, βλέπω τον χώρο μου, πώς πλημμυρίζει ανάλογα με τη βροχή, πώς αυξάνεται η στάθμη και καταλαβαίνω σε ποιο σημείο πρέπει να σταθώ και τι να κάνω», υπογραμμίζει.

Θεματικές

Παράλληλα τα εργαστήρια είχαν ως θεματικές την κλιματική αλλαγή, τις ανθρώπινες δραστηριότητες, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τους γεωλογικούς κινδύνους, τις παράκτιες πλημμύρες και την παράκτια διάβρωση, τους υδρολογικούς κινδύνους, τους τύπους πλημμυρών, την αξιολόγηση πλημμυρικού κινδύνου, την πρόβλεψη πλημμύρας, τη διαχείριση πλημμυρικού κινδύνου, τις αιφνίδιες πλημμύρες αλλά και τα μέτρα αντιπλημμυρικής προστασίας. Επιπλέον, ανάμεσα στις δράσεις του προγράμματος είναι και η δημιουργία ενός οδηγού χρήσης της μεθοδολογίας STEAM.

Σύμφωνα με την κα Ευελπίδου η διαχείριση των πλημμυρών και η συμπεριφορά των πολιτών κατά τη διάρκεια μιας έντονης βροχόπτωσης χρειάζεται πολλή και βιωματική εκπαίδευση. Για το λόγο αυτό το PROFF απευθύνθηκε σε μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας είτε αυτοί ήταν καθηγητές, φοιτητές ή μαθητές. «Απευθύνεται σε όλη την γκάμα των ανθρώπων που αυτή τη στιγμή εκπαιδεύονται και όλοι αυτοί με τη σειρά τους μπορούν να εκπαιδεύσουν τους οικείους τους», αναφέρει.

Μεγάλη η ανταπόκριση της εκπαιδευτικής κοινότητας

Όπως εξηγεί η ανταπόκριση της εκπαιδευτικής κοινότητας ήταν αρκετά μεγάλη καθώς οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί έχουν εκφράσει εδώ και χρόνια την ανησυχία τους για την ελλιπή εκπαίδευση κατά τη διάρκεια φυσικών καταστροφών όπως και την ανάγκη να εφοδιαστούν με τις απαραίτητες γνώσεις ώστε να καταφέρουν να διαχειριστούν οποιονδήποτε κίνδυνο προκύψει από αυτές. «Για διάφορες άλλες καταστροφές όπως οι σεισμοί, υπάρχει μία εκπαίδευση, για την πλημμύρα δεν υπάρχει τέτοιου είδους εκπαίδευση. Παράλληλα, πρέπει να σημειωθεί ότι την ώρα που συμβαίνει η καταστροφή υπάρχει και ο παράγοντας στρες. Μπορεί να έχω ακούσει από κάπου τι πρέπει να κάνω, αλλά εκείνη την ώρα να στρεσαριστώ κι αντί να είμαι σε εγρήγορση, να παγώσω. Αυτό κάπως πρέπει να το καταπολεμήσουμε. Και ο μόνος τρόπος για να το καταπολεμήσουμε είναι να εξοικειωθούμε με αυτό», επισημαίνει η κα Ευελπίδου.

Παράλληλα, όπως τονίζει ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην αναγνώριση των περιοχών που είναι εκτεθειμένες στον πλημμυρικό κίνδυνο. Περιοχές, που όπως υπογραμμίζει, περιλαμβάνουν και σχολικά συγκροτήματα. «Σήμερα, στην Αθήνα του 2024, υπάρχει περιοχή στον αστικό ιστό μας που επειδή έχει καεί όλη η υδρογραφική λεκάνη καταλήγει σε ένα ρέμα, αυτό το ρέμα ξαφνικά γίνεται δρόμος, περνάει ένας δρόμος από πάνω του και συνεχίζει να το κόβει εγκάρσια, άρα ο δρόμος περνάει μέσα από το ρέμα και ακριβώς αυτή η διασταύρωση ρέματος και δρόμου είναι πάνω σε μία μεγάλη σχολική μονάδα» σημειώνει και προσθέτει ότι η μονάδα αυτή βρίσκεται πάνω σε ιρλανδική διάβαση, στην περιοχή των Αφιδνών. «Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι όταν θα βρέξει όλη η βροχή θα γίνει επιφανειακή απορροή με νερό, χώματα, πέτρες γιατί τίποτα δεν υπάρχει που να το σταματήσει», τονίζει η κα Ευελπίδου. Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα PROFF ξεκίνησε την 1η Νοεμβρίου 2022 κι ολοκληρώνεται φέτος ενώ συντονίζεται από το Πολυτεχνείο του Κόσιτσε (Σλοβακία). Συνολικά συμμετέχουν σε αυτό έξι συνολικά εταίροι από τέσσερις χώρες της Ευρώπης και συγκεκριμένα το Πολυτεχνείο του Κόσιτσε (Σλοβακία), τo Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ελλάδα), το Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών της Κλάιπεντα (Λιθουανία), το Πολυτεχνείο Τσοριέρρι (Ισπανία) , η ENTRE, ltd. (Σλοβακία) και η IDEC A.E. (Ελλάδα).