Άλλη μία… πύρρειος νίκη

του Αριστείδη Αποστόλου ([email protected])

Δια πυρός και σιδήρου πέρασε, για άλλη μια φορά, η έγκριση της εκταμίευσης μίας δόσης δανείου από τους εταίρους της Ελλάδας. Το «ευτελές» ποσό του ενός δισ. ευρώ (ευτελές σε σύγκριση με όσα έχουν δοθεί, αλλά και τους τόκους που δημιουργεί) συνδεόταν με επώδυνα προαπαιτούμενα, που ανάγκασαν ακόμα και τον ίδιο τον υπουργό Οικονομικών, Γιάννη Στουρνάρα, να τα χαρακτηρίσει

Ωστόσο το γεγονός είναι πως η Ελλάδα πλήρωσε ακριβά την έγκριση μίας δόσης που εκκρεμούσε από το καλοκαίρι. Δεν είναι μόνο οι «μεταρρυθμίσεις» που αναγκάστηκε να εφαρμόσει, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται και απολύσεις εργαζομένων. Το μεγάλο τίμημα είναι πως η κυβέρνηση εξακολουθεί να υιοθετεί την επώδυνη πολιτική της λιτότητας και της μηδενικής ανάπτυξης (προτείνοντας βεβαίως εναλλακτικά μέτρα που ωστόσο κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση), ανοίγοντας την όρεξη των δανειστών για περαιτέρω επώδυνες αποφάσεις.

Ήδη είναι γνωστές οι «εκκρεμότητες» που έχει να υλοποιήσει η ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου να της χορηγηθεί η επόμενη δόση των 4,9 δισ. ευρώ (η οποία κανονικά έπρεπε να εκταμιευθεί φέτος τον Δεκέμβριο): η φορολογία ακινήτων, η απελευθέρωση των πλειστηριασμών και η κάλυψη του δημοσιονομικού κενού για τα έτη 2014-2015, πρόκειται να επιφέρουν περαιτέρω αναστάτωση στον κοινωνικό ιστό. Ένα νέο δάνειο (δηλαδή μία καινούρια μνημονιακή συμφωνία) φέρεται να είναι προ των πυλών, δεσμεύοντας εκ νέου την Ελλάδα για τα επόμενα έτη. Σε κάθε περίπτωση, οι αποφάσεις για τη χώρα μας αναμένονται λίαν συντόμως, καθώς συγκροτήθηκε πλέον η νέα γερμανική κυβέρνηση, η οποία θα έχει τον τελευταίο λόγο στο ελληνικό ζήτημα. Θεωρείται βέβαιο πως με την Άνγκελα Μέρκελ εκ νέου στο τιμόνι της καγκελαρίας, η πολιτική που θα ακολουθηθεί δεν πρόκειται να διαφοροποιηθεί κατά πολύ από το παρελθόν, παρά τις εκκλήσεις και τις φωνές από κρατικούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους για ανάπτυξη, μείωση της ανεργίας και κοινωνικές παροχές προς τους «ασθενέστερους».

Η έγκριση της δόσης

Με θετικά σχόλια για την Ελλάδα ανακοίνωσε ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), Κλάους Ρέγκλινγκ, την έγκριση της εκταμίευσης του 1 δισ. ευρώ. «Η Ελλάδα εξακολουθεί να σημειώνει πρόοδο στη διαδικασία προσαρμογής και αυτό θα συμβάλει στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα», είπε χαρακτηριστικά, παραλείποντας να αναφερθεί στο πώς επιτυγχάνεται αυτή η «πρόοδος».

Η σχετική ανακοίνωση που εξέδωσε από το Λουξεμβούργο ο EFSF, υπογράμμιζε, μεταξύ άλλων πως «η αξιολόγηση του τρίτου ελέγχου του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής της Ελλάδας είναι θετική και εκπληρώθηκαν τα τελευταία προαπαιτούμενα, που αφορούσαν μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση, τα κλειστά επαγγέλματα, αλλά και συμμόρφωση με τους στόχους για τις ιδιωτικοποιήσεις».

Στην ίδια ανακοίνωση σημειωνόταν ότι η εκταμίευση των 500 εκατ. προς την Ελλάδα θα πραγματοποιηθεί εντός της εβδομάδας και αυτό το ποσό θα επιτρέψει στην ελληνική κυβέρνηση να καλύψει χρηματοδοτικές ανάγκες, στο πλαίσιο του προϋπολογισμού. Παράλληλα με την εκταμίευση του EFSF προς την Ελλάδα, o ESM θα διαθέσει τα υπόλοιπα 500 εκατ. ευρώ, τα οποία προέρχονται από τα ελληνικά ομόλογα που κατέχουν οι τράπεζες του ευρωσυστήματος (χαρτοφυλάκιο SMP) από τα κέρδη του 2012. Με το ποσό της δόσης και μέρος των ταμειακών διαθεσίμων της χώρας, θα αποπληρωθούν ομόλογα, ύψους 1,853 δισ. ευρώ, που λήγουν στις 11 Ιανουαρίου. Αξίζει να υπενθυμιστεί πως με την εκταμίευση του ενός δισ. ευρώ, η συνολική οικονομική βοήθεια από τον EFSF προς την Ελλάδα ανέρχεται σε 133,6 δισ. ευρώ. Πλέον απομένουν μόλις 10,2 δισ. ευρώ προς εκταμίευση.

Η συμφωνία για τα ΕΑΣ

Το μεγάλο «αγκάθι» μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και τρόικας ήταν το θέμα με τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ). Τελικά, οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης, το οποίο προβλέπει διαχωρισμό του πολιτικού από το στρατιωτικό σκέλος, με το πρώτο να «φορτώνεται» τις παράνομες κρατικές επιχορηγήσεις και να κλείνει. Το στρατιωτικό σκέλος θα λειτουργήσει με λιγότερο προσωπικό και με εξαγωγικό προσανατολισμό για ένα μεταβατικό διάστημα.

Για την επίτευξη συμφωνίας στο ζήτημα των ΕΑΣ, ο υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Στουρνάρας, δήλωσε πως ήταν ένα σύνθετο θέμα, λόγω και των κρατικών ενισχύσεων ύψους 1,1 δισ. ευρώ που είχε λάβει η εταιρεία, αλλά και επειδή έπρεπε να πεισθεί η τρόικα ότι τα ΕΑΣ πρέπει να παραμείνουν ζωντανά.

«Καταλήξαμε σε συμφωνία, η οποία καλύπτει πλήρως τις ανάγκες της Εθνικής Άμυνας, είναι συμβατή με τους κανόνες ανταγωνισμού και απαντά στην ανάγκη νοικοκυρέματος και μη διατήρησης ελλειμμάτων. Για την ώρα τουλάχιστον, κερδίσαμε το στοίχημα για τα ΕΑΣ, όμως η εταιρεία θα κριθεί αν είναι βιώσιμη το Δεκέμβριο του 2014», είπε ο κ. Στουρνάρας.

Ο υπουργός Οικονομικών συμπλήρωσε πως η τελική συμφωνία με την τρόικα για τα ΕΑΣ προβλέπει αναδιάρθρωση που επιτρέπει τη συνέχιση της λειτουργίας τους με 3 εργοστάσια ως το τέλος του 2014 και τη δυνατότητα εξαγωγών. Το σχέδιο που συμφωνήθηκε προβλέπει τη διάσπαση της εταιρείας, έως τον Μάιο, σε πολιτικό και σε στρατιωτικό σκέλος. Το πολιτικό θα οδηγηθεί σε άμεση εκκαθάριση, ενώ το στρατιωτικό θα συνεχίσει να λειτουργεί. Επιπλέον, συμφωνήθηκε πρόγραμμα εθελούσιας αποχώρησης (από περίπου 800 υπάλληλοι θα παραμείνουν οι 500), το κλείσιμο ενός εργοστασίου και η μετεγκατάσταση ενός δεύτερου χωρίς απολύσεις. Αν ως το τέλος Δεκεμβρίου 2014 κριθεί ότι η εταιρεία δεν είναι βιώσιμη, τότε θα ακολουθήσει τη λύση ΕΛΒΟ, δηλαδή εκκαθάριση εν λειτουργία.

Τα «παραλειπόμενα» των ΕΑΣ

Για το θέμα των ΕΑΣ αξίζει να αναφερθούν δύο επιπλέον στοιχεία. Το πρώτο είναι η ανακοίνωση των εργαζομένων μετά την επίτευξη συμφωνίας. Είναι λοιπόν αξιοσημείωτο ότι οι εργαζόμενοι των ΕΑΣ – που ήταν απέναντι στην κυβερνητική πολιτική όλο το προηγούμενο διάστημα – πλέον κάνουν λόγο για «τεράστια προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης σε συνθήκες ιδιαίτερα αντίξοες», ενώ δηλώνουν «αποφασισμένοι να μετατρέψουν μια βιομηχανία που βαρύνεται με μακροχρόνιες παθογένειες και ελλείμματα του παρελθόντος σε μια σύγχρονη βιώσιμη επιχείρηση που θα συμβάλει στην ανάπτυξη της χώρας προς όφελος του Έλληνα φορολογούμενου».

Το δεύτερο, είναι πως η συμφωνία για τα ΕΑΣ οδηγεί σε οριστικό λουκέτο άλλους οργανισμούς του Δημοσίου (μεταξύ αυτών, του Ταμείου Εθνικής Οδοποιίας) προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος των απολύσεων που είχε θέσει η τρόικα για το 2013. Συνολικά, ως το τέλος του έτους, θα γίνουν 4.000 απολύσεις, από τις οποίες, σύμφωνα με τον υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης, Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, «οι 2.500 θα προέλθουν από την ΕΡΤ, περίπου 1.000 από πειθαρχικές υποθέσεις και υποθέσεις ιατρικών περιστατικών». Ο κ. Μητσοτάκης, ανακοινώνοντας την περασμένη Δευτέρα, την άμεση κατάθεση ενός νομοσχεδίου για το κλείσιμο μικρών νομικών προσώπων ιδιωτικών δικαίου (στο ν/σ θα περιλαμβάνονται 12 οργανισμοί), υπογράμμισε πως «επιτεύχθηκαν οι στόχοι που είχε θέσει η τρόικα»

Στουρνάρας: «Πρωτόγνωρα» προαπαιτούμενα

Από την πλευρά του, ο υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Στουρνάρας, αμέσως μετά την έγκριση της δόσης του 1 δισ. ευρώ για την Ελλάδα από την Ομάδα Εργασίας της Ευρωζώνης (Euroworking Group), εξέφρασε την ικανοποίησή του για το γεγονός, ωστόσο μίλησε για πρωτόγνωρα προαπαιτούμενα.

«Τελείωσε μια δύσκολη φάση για την Ελλάδα», δήλωσε ο κ. Στουρνάρας, σημειώνοντας ότι αυτή τη φορά τα προαπαιτούμενα ήταν «πρωτόγνωρα» για τη χώρα, με δυσκολότερο όλων τα ΕΑΣ. Ο υπουργός Οικονομικών επεσήμανε, επίσης, ότι σημαντικό ρόλο για την εκπλήρωση των προαπαιτούμενων έπαιξε η άριστη συνεργασία με όλα τα υπουργεία.

Ο υπουργός αναφέρθηκε και στη συνέχεια των συζητήσεων με την τρόικα, η οποία αναμένεται να βρίσκεται εκ νέου στην Αθήνα μεταξύ 10 με 20 Ιανουαρίου. Στόχος είναι η επίτευξη συμφωνίας πριν από το Eurogroup της 27ης Ιανουαρίου, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την έγκριση της επόμενης δόσης, ύψους 4,9 δισ. ευρώ.

Η επόμενη μέρα

Η τρίτη αξιολόγηση ολοκληρώθηκε, ακολουθεί η… τέταρτη. «Η τρόικα δεν κλείνει κανένα θέμα εάν δεν κλείσουν όλα», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Στουρνάρας, αναφερόμενος στην επόμενη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος από τους εκπροσώπους των δανειστών. Ο νέος έλεγχος από την τρόικα γίνεται με φόντο τη δόση των 4,9 δισ. ευρώ (η οποία κανονικά θα έπρεπε να έχει ήδη εκταμιευθεί αυτόν τον μήνα). Οι εκκρεμότητες αρκετές και λίαν σημαντικές. Μεταξύ αυτών, το καθεστώς απελευθέρωσης των πλειστηριασμών, η νέα φορολογία για τα ακίνητα, η κάλυψη του δημοσιονομικού κενού και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου 2014-2017.

Ο υπουργός Οικονομικών υποστήριξε προσφάτως ότι έχουν γίνει «βήματα σύγκλισης» σχεδόν σε όλα τα θέματα που αφορούν στην τέταρτη αξιολόγηση – ωστόσο, παραδέχθηκε ότι πολλά ζητήματα παραμένουν ανοιχτά. Ειδικότερα, για το θέμα της ελάφρυνσης του χρέους, ο υπουργός είπε ότι η κυβέρνηση επιθυμεί να ληφθεί η σχετική απόφαση τον ερχόμενο Μάιο. Πηγές από το υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζουν πως η κυβέρνηση – κατά τις νέες συνομιλίες με την τρόικα – θα παρουσιάσει ισοδύναμα διαρθρωτικά μέτρα για να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό. Οι ίδιες πηγές αποκλείουν περαιτέρω μείωση μισθών και συντάξεων, καθώς και αυξήσεις φόρων – ωστόσο αυτό μένει να αποδειχθεί.

Σε κάθε περίπτωση, οι νέες συνομιλίες θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως το Eurogroup της 27ης Ιανουαρίου, προκειμένου στη συνέχεια να δοθεί η έγκριση για την εκταμίευση της δόσης των 4,9 δισ. ευρώ. Η δόση αυτή (μαζί με ταμειακά διαθέσιμα του κράτους), δρομολογείται για την αποπληρωμή ομολόγων ύψους 5,593 δισ. ευρώ, τον ερχόμενο Μάιο.