Τα ψιλά γράμματα της ρήτρας διαφυγής για την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών -Τι προβλέπει η Κομισιόν

Τελικά τίποτα σε αυτήν τη ζωή δεν είναι... τσάμπα, ειδικά όταν πρόκειται για θέματα που αφορούν στο πώς ερμηνεύουν κι εφαρμόζουν οι Βρυξέλλες, τις όποιες «ελαστικές» δημοσιονομικές διαδικασίες.

Η Κομισιόν εξέτασε το αίτημα 14 χωρών, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, για ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, αναφορικά με τις αμυντικές δαπάνες κι αναμένει ανάλογο αίτημα της Γερμανίας μαζί με το Μακροπρόθεσμο Σχέδιο της. Όπως προέκυψε

την Τετάρτη, με τη δημοσιοποίηση των σχετικών κειμένων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η Κομισιόν άναψε «πράσινο» φως. Στην περίπτωση της Ελλάδας αυτό σημαίνει ότι «αποκτά» πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο γύρω στα 500 εκ ευρώ και μαζί με το 1 δισ. ευρώ του “κουμπαρά” από τη συγκράτηση των δαπανών και τα έσοδα από τη φοροδιαφυγή, συνθέτουν το “πακέτο” των ελαφρύνσεων ύψους 1,5 δισ ευρώ, που θα ανακοινωθεί στη ΔΕΘ.

Ο... λογαριασμός

Από την πρώτη στιγμή, είχε το τεθεί το ερώτημα αν η Κομισιόν θα βάλει “βέτο” στο να χρησιμοποιηθεί ο “χώρος” από τις αμυντικές δαπάνες, για την προώθηση άλλων πολιτικών, δηλαδή στην περίπτωση της Ελλάδας αν αυτά τα 500 εκ ευρώ από την εξαίρεση αμυντικών, μπορούν να μετατραπούν σε μειώσεις φόρων. Από τα κείμενα που δημοσιοποιήθηκαν, δεν προκύπτει κανένα απαγορευτικό. Αυτά είναι τα καλά νέα.

Το δεύτερο ερώτημα που “έκαιγε” ήταν τι ακριβώς θα συμβεί μετά το 2028, δηλαδή όταν αρθεί η ρήτρα διαφυγής και θα “φανούν” στους Προϋπολογισμούς, οι επιπλέον δαπάνες. Η απάντηση δόθηκε χθες, με ένα λιτό κείμενο της Κομισιόν, όπου με λίγα λόγια αφενός “μετρά” τις επιπτώσεις στο έλλειμμα/πλεόνασμα και στο Χρέος κάθε χώρας, αφετέρου ορίζει την αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή από το 2029 και μετά, έτσι ώστε να μην εκτροχιαστούν οι Αναλύσεις Βιωσιμότητας Χρέους.

Κι αν ειδικά για την περίπτωση της Ελλάδας, αυτές οι εκτιμήσεις/ συστάσεις μοιάζουν διαχειρίσιμες, είναι ηλίου φαεινότερο ότι η χάραξη της δημοσιονομικής πολιτικής από την επόμενη κυβέρνηση, θα έχει περιορισμούς. Κοινώς, μόνο με θεαματικές επιδόσεις στο πεδίο της φοροδιαφυγής, θα μπορούσε να εξασφαλιστεί χώρος για νέες εισοδηματικές ενισχύσεις ευρείας κλίμακας.

Τα σενάρια

Η δημοσιονομική βιωσιμότητα και η μεθοδολογία της ανάλυσης βιωσιμότητας του χρέους (ΑΒΧ) παραμένουν στο επίκεντρο του δημοσιονομικού πλαισίου, μεταξύ άλλων και για την παρούσα αξιολόγηση. Ενώ η ρήτρα διαφυγής παρέχει προσωρινό περιθώριο για να επιτρέψει την αύξηση των αμυντικών δαπανών, τελικά αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με δημοσιονομικές προσαρμογές.

Η προσέγγιση της μελέτης επιπτώσεων της Κομισιόν, συνίσταται στην προσομοίωση δύο διαδοχικών σχεδίων. Τα πρώτα σχέδια καλύπτουν την περίοδο 2025- 2028, που αντιστοιχεί επίσης στην περίοδο ενεργοποίησης της ρήτρας και βασίζονται στις εγκεκριμένες πορείες καθαρών δαπανών. Τα δεύτερα σχέδια χρησιμοποιούν το 2028 ως σημείο εκκίνησης και καλύπτουν την περίοδο 2029-2032. Σύμφωνα με τα υφιστάμενα πρώτα σχέδια, θεωρείται ότι η περίοδος προσαρμογής των δεύτερων σχεδίων μπορεί να παραταθεί σε επτά έτη, δηλαδή έως το 2035, εάν αυτό συνοδεύεται από ένα σχετικό σύνολο διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι μια αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά την περίοδο που καλύπτει η ρήτρα, θα απαιτούσε μεγαλύτερη προσπάθεια προσαρμογής κατά την επόμενη περίοδο, προκειμένου να διατηρηθεί η δημοσιονομική βιωσιμότητα. Σε σύγκριση με τα επίπεδα που συνεπάγονται οι εγκεκριμένες καθαρές δαπάνες, ο λόγος του ελλείμματος προς το ΑΕΠ και του χρέους προς το ΑΕΠ το 2028 θα μπορούσε να είναι κατά μέσο όρο υψηλότερος κατά 1,3 π.μ. και 2,6 π.μ. αντίστοιχα, αν υποτεθεί ότι η μέγιστη επιτρεπόμενη αύξηση των αμυντικών δαπανών (κατά 1,5% του ΑΕΠ) υλοποιείται σταδιακά κατά την περίοδο 2025-2028.

Κατά συνέπεια, οι υψηλότερες δαπάνες την περίοδο 2025-2028 θα συνεπάγονταν ενδεχομένως, για ένα δεύτερο γύρο σχεδίων που θα ξεκινούσε το 2029, πρόσθετη προσπάθεια 0,4 π.μ. κατά μέσο όρο (ή 0,25 π.μ. με μια παρατεταμένη 7ετή περίοδο προσαρμογής) προκειμένου να πληρούνται τα κριτήρια που βασίζονται στην DSA και το κριτήριο αναφοράς για το έλλειμμα. Ο αντίκτυπος αυτός θα μπορούσε να είναι κάπως μεγαλύτερος εάν η αύξηση των αμυντικών δαπανών ήταν προκαταβολική το 2025, ή αναλογικά μικρότερος εάν υπήρχε μόνο μερική
απορρόφηση της επιτρεπόμενης αύξησης κατά την περίοδο 2025-2028. Η εφαρμογή των εγγυήσεων για την ανθεκτικότητα του ελλείμματος και τη βιωσιμότητα του χρέους στο δεύτερο γύρο των σχεδίων θα μπορούσε να αυξήσει περαιτέρω τις μελλοντικές απαιτήσεις για ορισμένες χώρες.

Για την Ελλάδα, η Κομισιόν υπολογίζει ότι η “ζημιά” στο δημοσιονομικό αποτέλεσμα θα είναι της τάξης του 1,2% και 1,8% η επιβάρυνση στο Χρέος του 2028. Για να παραμείνει στο μονοπάτι της βιωσιμότητας, εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί ετήσια δημοσιονομική προσαρμογή 0,2% του ΑΕΠ (περί τα 500 εκ ευρώ σε σημερινούς όρους) αν το επόμενο Μεσοπρόθεσμο έχει ορίζοντα 4ετίας ή 0,1% του ΑΕΠ ετησίως, αν το Σχέδιο “απλώσει” σε ορίζοντα 7 ετών.

Από τα παραπάνω, το ζητούμενο για την Κομισιόν, είναι ειδικά οι χώρες με Χρέος άνω του 60%, να το διατηρήσουν σε βιώσιμο μονοπάτι, δηλαδή να συνεχιστεί η πτωτική του πορεία.

Η Ελλάδα έχει το υψηλότερο Χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, από τις χώρες που ζήτησαν την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες. Όπως σημειώνει η Κομισιόν, η πτωτική πορεία, όπως για όλες τις υπόλοιπες χώρες, θα συνεχιστεί. Ωστόσο, δεδομένου ότι το Χρέος θα αρχίσει να μειώνεται αργότερα ή θα μειώνεται βραδύτερα από ό,τι στο βασικό σενάριο, τα τελικά επίπεδα στο σενάριο της ρήτρας (κόκκινοι κύκλοι) είναι υψηλότερα από ό,τι στο βασικό σενάριο (μπλε τετράγωνα).

Το τρίτο ερώτημα, που “καίει” και μένει να απαντηθεί, είναι πώς θα αξιολογήσουν οι αγορές αυτούς τους υπολογισμούς, δηλαδή αν θα πειστούν ότι δεν τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική πειθαρχία ή αν θα αναζητήσουν τους αδύναμους κρίκους, ως επόμενους στόχους….

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr