Παραοικονομία 41 δισ. ευρώ «τρώει» χώρο για φοροελαφρύνσεις -Μικραίνει η «τρύπα» στις εισπράξεις ΦΠΑ

Τα πρώτα 2 δισ. ευρώ από τη μάχη κατά της φοροδιαφυγής «μεταφράστηκαν» ήδη σε μόνιμες εισοδηματικές ενισχύσεις, ενώ αναμένονται και οι φοροελαφρύνσεις που θα ενεργοποιηθούν από την Πρωτοχρονιά του 2026.  

Κι ενώ ο πόλεμος με τη μικρή και μεγαλύτερη παραβατικότητα συνεχίζεται, το ερώτημα που «καίει» είναι τι όφελος θα προέκυπτε για την Υγεία, την Παιδεία, το Κράτος Πρόνοιας, αν οι ελεγκτικές υπηρεσίες μπορούσαν να περιορίσουν το χρήμα που κινείται στη “γκρίζα” ζώνη της οικονομίας. Και δεν είναι λίγο.

Όπως επισημαίνει ο επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, Ι. Τσουκαλάς, τα εισοδήματα που δηλώθηκαν για το 2023 στην εφορία δεν ξεπερνούσαν τα 110 δισ. Ευρώ. Την ίδια ώρα, όμως, η ΕΛΣΤΑΤ κατέγραφε για την ίδια χρονιά κατανάλωση 151 δισ. ευρώ!

Η τεράστια διαφορά «εσόδων-εξόδων» της τάξης των 41 δισ. ευρώ δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως απόρροια νόμιμης δραστηριότητας (π.χ. ρευστοποίηση ακίνητης περιουσίας η αξία της οποίας έχει ανοδική πορεία), ούτε ως αποτέλεσμα ανάληψης υφιστάμενων καταθέσεων (καθώς συνεχώς αυξάνονταν τη χρονιά εκείνη), αλλά ουσιαστικά “φωτογραφίζει” το μέγεθος της παραοικονομίας, που ναι μεν δείχνει μικρότερο σε σχέση με μερικά χρόνια πριν (περί τα 70 δισ ευρώ υπολογιζόταν), παραμένει, όμως, τρομακτικό.

Και για να το κάνουμε ακόμα πιο σαφές, αδήλωτα εισοδήματα της τάξης των 40 δισ ευρώ, ισοδυναμούν με φοροδιαφυγή- δηλαδή απώλεια εσόδων- περίπου 8-9 δισ ευρώ. Το τι σημαίνει αυτό για τον δημοσιονομικό σχεδιασμό δεν χρειάζεται ειδική ανάλυση, αν λάβει κανείς υπόψιν ότι π.χ. η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ έχει κόστος γύρω στα 2,5 δισ ευρώ.

Όπως προβλέπει ο επικεφαλής του ΓΠΚΒ, μέσα στο 2025 θα εφαρμοστούν στο σύνολό τους για πρώτη φορά, όλα τα νέα ηλεκτρονικά μέτρα περιορισμού της φοροδιαφυγής (myData, POS, ηλεκτρονική τιμολόγηση, ψηφιακό πελατολόγιο, ψηφιακή κάρτα εργασίας κλπ) και αυτό θα συμβάλει
στη δραστική μείωση του “κενού” στην είσπραξη ΦΠΑ (VAT Gap) αλλά και της ανασφάλιστης «μαύρης» εργασίας.

Στα πιο “μαύρα” χρόνια (2017), η Κομισιόν υπολόγιζε ότι η Ελλάδα έχανε περί τα 7 δισ ευρώ μόνο από τη φοροδιαφυγή ΦΠΑ. Πλέον, οι απώλειες έχουν περιοριστεί γύρω στα 3 δισ ευρώ, με τάση πτωτική κι αυτό ενισχύει την πεποίθηση ότι η Ελλάδα θα προσεγγίσει σταδιακά τον μέσο ευρωπαϊκό όρο (6,9%). Σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση για τα φορολογικά έσοδα, που δημοσίευσε χθες η Κομισιόν, η Ελλάδα είχε το πέμπτο μεγαλύτερο “κενό” (13,7% δυνητικών εσόδων ΦΠΑ), πίσω από τη Ρουμανία, τη Μάλτα, τη Σλοβακία και τη Λετονία.

Το ερώτημα που αιωρείται είναι πού θα πρέπει να κατευθυνθούν οι πόροι που θα εξασφαλιστούν από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του ΓΠΚΒ- και όχι μόνο- τα έσοδα αυτά θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν μειώσεις άμεσων φόρων. Ο ίδιος ανέδειξε, μάλιστα, τη μεγάλη “απόσταση” μεταξύ του πρώτου συντελεστή της φορολογικής κλίμακας (9%) και του δεύτερου (22%), “δείχνοντας” έτσι την πρώτη ενδεδειγμένη παρέμβαση, ενώ ζητούμενο είναι και το ύψος των εισοδημάτων πάνω από τα οποία θα πρέπει να εφαρμόζεται ο ανώτατος συντελεστής 44%, που σήμερα είναι μόλις 40.000 ευρώ.

Αντιθέτως, θύμισε ότι σύμφωνα με περσινή μελέτη του Γραφείου, οι μειώσεις εμμέσων φόρων δεν ωφελούν στην παρούσα φάση, καθώς καταλήγουν σχεδόν πάντα στους "ενδιάμεσους" και δεν φτάνουν στους τελικούς καταναλωτές. Η Ελλάδα, πάντως, στηρίζεται εν πολλοίς στα έσοδα από έμμεσους φόρους, οι οποίοι πλήττουν κατά βάση τα χαμηλότερα εισοδήματα. Σύμφωνα με την Έκθεση της Κομισιόν, το 2023, η Κροατία ήταν η χώρα της ΕΕ με τα υψηλότερα έσοδα από τους φόρους κατανάλωσης (18,4% του ΑΕΠ), ακολουθούμενη σε κάποια απόσταση από την Ελλάδα (15,2%) και την Ουγγαρία (13,5%). Η Ιρλανδία (5,7% του ΑΕΠ ), η Μάλτα (8,9%) και η Ισπανία (9,0%) βρίσκονταν στις τελευταίες θέσεις.

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι, πάντως, η ανάλυση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το τί θα σήμαινε η κατάργηση εξαιρέσεων- απαλλαγών ΦΠΑ. Ειδικότερα, η μελέτη για το “κενό” ΦΠΑ στην ΕΕ εξέτασε ένα σενάριο όπου όλες οι ενεργητικές απαλλαγές και οι μειωμένοι συντελεστές καταργήθηκαν υπέρ ενός ενιαίου θεσμοθετημένου συντελεστή ΦΠΑ σε κάθε κράτος- μέλος. Σε ένα τέτοιο υποθετικό σενάριο, κατά μέσο όρο, ένας ενιαίος συντελεστής ΦΠΑ 16,7% θα αρκούσε για να παραχθούν τα ίδια έσοδα ΦΠΑ με αυτά που εισπράχθηκαν το 2022 με το ισχύον σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι τα εντελώς «επίπεδα» συστήματα θα μπορούσαν να έχουν κανονικούς συντελεστές ΦΠΑ σχεδόν 5 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερους και να παραμένουν ουδέτερα ως προς τα έσοδα.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr