Κοινός ιός μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άνοιας – Το 67% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει μολυνθεί

Ο ιός του έρπητα  μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας και Αλτσχάιμερ, σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 20 Μαΐου στο BMJ Open.

Ο λόγος για τον ιό απλού έρπητα τύπου 1 (HSV-1), ο οποίος επηρεάζει περίπου τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού κάτω των 50 ετών. Αν και μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν απλώς ένα ήπιο αισθητικό πρόβλημα, τα νέα

δεδομένα δείχνουν πως μπορεί να είναι πολύ πιο επικίνδυνος από όσο πιστευόταν, αλλά και πως τα αντιικά φάρμακα ίσως μπορούν να μειώσουν τον σχετικό κίνδυνο.

Η μελέτη βασίστηκε σε ανάλυση δεδομένων από περισσότερα από 344.000 ζευγάρια ασθενών, καθιστώντας την μία από τις μεγαλύτερες και πιο ολοκληρωμένες έρευνες για τη σύνδεση μεταξύ ιογενών λοιμώξεων και νευροεκφυλιστικών ασθενειών.

Πώς ο ιός του έρπητα επηρεάζει τον εγκέφαλο

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα με Αλτσχάιμερ είχαν κατά 80% περισσότερες πιθανότητες να έχουν διαγνωστεί στο παρελθόν με HSV-1 σε σύγκριση με όσους δεν εμφάνισαν τη νόσο, ακόμα και όταν ελήφθησαν υπόψη άλλοι παράγοντες κινδύνου.

Η σύνδεση δεν είναι απλώς στατιστική , αφού φαίνεται να υπάρχει και βιολογική βάση. Ο HSV-1 είναι γνωστός ως νευροδιεισδυτικός και νευροτοξικός, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να διεισδύσει στον εγκέφαλο μέσω των περιφερικών νεύρων και να προκαλέσει φλεγμονή, η οποία ενδέχεται να συμβάλλει στην ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ.

Οι ερευνητές σημειώνουν ότι η παρουσία του ιού μπορεί να οδηγεί στην εναπόθεση των πεπτιδίων βήτα-αμυλοειδούς (Aβ), τα οποία σχετίζονται με την εξέλιξη της νόσου. Αυτά τα πεπτίδια, όπως αναφέρεται, ενδέχεται να λειτουργούν ως άμυνα του οργανισμού κατά της ιογενούς λοίμωξης.

Ένα από τα πιο ελπιδοφόρα σημεία της μελέτης είναι η ένδειξη ότι η αντιική θεραπεία μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ. Από τους 2.330 συμμετέχοντες με καταγεγραμμένη λοίμωξη από HSV-1, περίπου το 40% έλαβε αντιική αγωγή. Αυτή η ομάδα εμφάνισε 17% μικρότερο κίνδυνο για ανάπτυξη της νόσου σε σχέση με όσους δεν έλαβαν θεραπεία.

Όπως σημειώνουν οι ερευνητές:

«Αν και οι μοριακοί μηχανισμοί δεν έχουν πλήρως διευκρινιστεί, τα αποτελέσματα δείχνουν πιθανό ρόλο της αντι-ερπητικής θεραπείας στη μείωση του κινδύνου άνοιας».

Η σύνδεση και με άλλους ιούς της οικογένειας των ερπητοϊών

Η έρευνα δεν περιορίστηκε μόνο στον HSV-1. Οι επιστήμονες εξέτασαν επίσης τον HSV-2 (έρπης των γεννητικών οργάνων) και τον ιό της ανεμοβλογιάς/ζωστήρα (που προκαλεί και τον έρπη ζωστήρα). Και οι δύο ιοί συσχετίστηκαν επίσης με αυξημένο κίνδυνο Αλτσχάιμερ, ενισχύοντας τη θεωρία ότι ιογενείς λοιμώξεις που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα μπορεί να προκαλέσουν εκφυλιστικές αλλαγές δεκαετίες αργότερα.

Αμυλοειδές και έρπης: Από άμυνα σε πρόβλημα

Μία από τις θεωρίες που εξετάζονται είναι ότι το βήτα-αμυλοειδές, που θεωρείται υπεύθυνο για την καταστροφή των νευρώνων στη νόσο Αλτσχάιμερ, αρχικά παράγεται από τον εγκέφαλο ως φυσική άμυνα κατά των ιών όπως ο HSV-1. Με την πάροδο του χρόνου όμως και με επανενεργοποιήσεις του ιού, αυτός ο προστατευτικός μηχανισμός μπορεί να μετατραπεί σε παθολογικό.

Επιπλέον, το γονίδιο ApoE ε4, που αποτελεί τον βασικό γενετικό παράγοντα κινδύνου για Αλτσχάιμερ, φαίνεται να κάνει τους φορείς του πιο ευάλωτους σε λοιμώξεις από έρπη.

Τι σημαίνει αυτό για τη δημόσια υγεία

Η σημασία των ευρημάτων μπορεί να είναι τεράστια, σύμφωνα με τους επιστήμονες, καθώς μπορεί να προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες και συσχετίσεις με μια πάθηση που επηρεάζει ήδη περίπου 35,6 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, ενώ προστίθενται 7,7 εκατομμύρια νέα περιστατικά κάθε χρόνο. Η νόσος Αλτσχάιμερ αντιπροσωπεύει το 60–80% όλων των μορφών άνοιας, ενώ το κόστος αντιμετώπισής της στις ΗΠΑ μόνο, άγγιξε τα 305 δισ. δολάρια το 2020.

Με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για 152,8 εκατομμύρια ασθενείς παγκοσμίως μέχρι το 2050, ο εντοπισμός τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου όπως οι ιογενείς λοιμώξεις καθίσταται απολύτως αναγκαίος.

Οι επιστήμονες τονίζουν ότι τα αποτελέσματα δεν αποδεικνύουν αιτιώδη σχέση, καθώς βασίζονται σε παρατηρήσεις. Ωστόσο, σε εξέλιξη βρίσκεται μια συστηματική ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας, με τα αποτελέσματα να αναμένονται, μέχρι τον Ιούνιο του 2025.

Ανησυχία αλλά και ελπίδα για το μέλλον

Για τα εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν ήδη με λοίμωξη HSV-1, τα νέα ευρήματα φέρνουν και ανησυχία αλλά και ελπίδα. Αν τελικά αποδειχθεί ότι η αντιική θεραπεία μπορεί να προστατεύσει τον εγκέφαλο, ίσως στο μέλλον τα φάρμακα κατά του έρπητα να αποτελέσουν κομμάτι μιας προληπτικής στρατηγικής κατά της άνοιας.