Απεβίωσε ο σπουδαίος αρχαιολόγος Πάνος Βαλαβάνης

«Μεγάλη απώλεια για το Μεσότοπο, τη Λέσβο, την Αρχαιολογία, την Ελλάδα», ο θάνατος του Πάνου Βαλαβάνη, τονίζει σε ανακοίνωσή της η Ομοσπονδία Λεσβιακών Συλλόγων Αττικής (ΟΛΣΑ).

Στη σχετική ανακοίνωση αναφέρει: «Πέθανε ο σπουδαίος αρχαιολόγος και άνθρωπος Πάνος Βαλαβάνης, με καταγωγή το Μεσότοπο Λέσβου. Η κηδεία του θα γίνει την Παρασκευή 16 Μαΐου στις 11.30 στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης.

Ο Πάνος Δ. Βαλαβάνης

(Αθήνα, 1954 – Αθήνα, 14 Μαΐου 2025), ήταν Έλληνας ανθρωπολόγος, ιστορικός τέχνης, αρχαιολόγος και ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

“Η ιστορία είναι το έρμα που μας κρατά για να μη βουλιάξουμε. Η γνώση της ιστορίας μας βοηθάει να ξέρουμε πού πατάμε και πού βρισκόμαστε”…!

Η Ομοσπονδία Λεσβιακών Συλλόγων Αττικής (ΟΛΣΑ) εκφράζει τη βαθύτατη θλίψη της για την απώλεια του σπουδαίου Λέσβιου καθηγητή αρχαιολογίας, οποίος επί σειρά ετών υπήρξε αρωγός και συνεργάτης για το Μεσότοπο και το σύλλογο Μεσοτοπιτών. Συλλυπητήρια στους οικείους του και σε όλους τους Μεσοτοπίτες.

Πρώτα χρόνια και σπουδές

Ο Πάνος Βαλαβάνης γεννήθηκε στη Αθήνα το 1954 με οικογενειακή καταγωγή από τον Μεσότοπο της Λέσβου.

Μετά την ολοκλήρωση των εγκυκλίων του σπουδών, σπούδασε Κλασική Αρχαιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο του Βύρτσμπουργκ (γερμανικά: Julius-Maximilians-Universität Würzburg) στο Βύρτσμπουργκ της Γερμανίας, αποκτώντας επίσης εμπειρία και σε πολλές ανασκαφές, κοντά σε σπουδαίους δασκάλους, όπως οι Έλληνες αρχαιολόγοι: Βασίλειος Λαμπρινουδάκης, Πέτρος Θέμελης, Μιχάλης Τιβέριος, καθώς και τις Γερμανίδες αρχαιολόγους Έρικα Σίμον (Erika Simon) και Χάιντε Φρόνινγκ-Κέλερ (Heide Froning-Kehler). Ήταν επίσης αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (γερμανικά: Deutsches Archäologisches Institut).

Σταδιοδρομία – δραστηριότητες

Από το 1980 εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και από το 2000 έως την συνταξιοδότηση του διετέλεσε καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής.

Στα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται οι εξής τομείς έρευνας: Αττική κεραμική και αγγειογραφία, Παναθηναϊκοί αμφορείς, κεραμικά εργαστήρια, Τοπογραφία της αρχαίας Αθήνας, Τοπογραφία και Ιστορία της περιοχής Γαλαξιδιού, Αρχαία ελληνική τεχνολογία, Αρχαίος αθλητισμός και Ολυμπιακοί Αγώνες.

Ανασκαφικό έργο

Ο Πάνος Βαλαβάνης είχε συμμετάσχει σε πολύ μεγάλο αριθμό ανασκαφών και αρχαιολογικών ανασκαφικών προγραμμάτων, ενώ επίσης ως διευθυντής του Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Αθηνών, έχει το γενικό συντονισμό και παρουσιάζει σε εκδηλώσεις του ίδιου Πανεπιστημίου το ανασκαφικό και ερευνητικό έργο των μελών ΔΕΠ του τομέα αυτού. Το 2014, ο καθηγητής Πάνος Βαλαβάνης παρουσίασε 21 ανασκαφές και επιφανειακές έρευνες, καθώς και εν εξελίξει προγράμματα δημοσίευσης ευρημάτων των συναδέλφων του.

Ο Πάνος Βαλαβάνης, τον Απρίλιο του 2012 εντόπισε τα ίχνη του αρχαιότερου σωζόμενου ιπποδρόμου στην Ελλάδα, αυτού των Δελφών, που χρονολογείται στη β΄ δεκαετία του 6ου αι. π.Χ. κι έρχεται δεύτερος σε σημασία μετά το χαμένο σήμερα ιππόδρομο της αρχαίας Ολυμπίας. Σε αυτόν πιθανολογείται ότι έτρεξαν με τα άρματά τους και νίκησαν διάσημοι πολιτικοί ηγέτες της αρχαιότητας, όπως ο τύραννος της Σικυώνας Κλεισθένης και ο τύραννος των Συρακουσών Ιερέων, ενώ πιθανόν στην αρματοδρομία των Πυθίων του 474 π.Χ. έτρεξε και νίκησε ο Ηνίοχος.

«Τώρα ολοκληρώνεται η εικόνα μας για το ιερό των Δελφών», σύμφωνα με τον ίδιο τον καθηγητή Πάνο Βαλαβάνη. «Μέχρι τώρα, μας έλειπε μια μεγάλη εγκατάσταση. Τώρα, έχουμε όλα τα στοιχεία: το Ιερό του Απόλλωνα, το Ιερό της Αθηνάς Προναίας, το Γυμνάσιο, το Στάδιο και τον Ιππόδρομο. Και φυσικά, τώρα αποκτά άλλη διάσταση και η παρουσία του Ηνιόχου, αφού ξέρουμε πού ακριβώς έγινε ο αγώνας και η νίκη του.».

Στον ελαιώνα της Ιτέας, στην περιοχή, όπου σύμφωνα με ενδείξεις, τοποθετείται ο αρχαίος ιππόδρομος των Δελφών, ξεκίνησε από το 2013 τοπογραφική και γεωλογική έρευνα, η οποία διεξάγεται από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε συνεργασία με την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή.

Εργογραφία

Στο συγγραφικό του έργο ο καθηγητής Πάνος Βαλαβάνης αναφέρεται, κυρίως, στην αρχαία ελληνική κεραμική και εικονογραφία, στην αρχιτεκτονική και την τοπογραφία της αρχαίας Αθήνας, στον αρχαίο αθλητισμό, καθώς και στην αρχαία ελληνική τεχνολογία. Έχει λάβει μέρος σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια και έχει δώσει διαλέξεις σε Πανεπιστήμια και Μουσεία στην Ευρώπη, την Αμερική και την Άπω Ανατολή.

Επίσης, ήταν συγγραφέας (μόνος ή σε συνεργασία) διαφόρων «Οδηγών αρχαιολογικών χώρων», αλλά και βιβλίων για το ευρύ κοινό, με έμφαση κυρίως σε βιβλία, με αρχαιολογικά θέματα, για μαθητές και παιδιά, τα περισσότερα από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες».