«Golden Dome» vs «Iron Dome»: Ποια είναι η διαφορά και ποιο είναι το πιο ευάλωτο σημείο του «Χρυσού Θόλου», σύμφωνα με ειδικό

Ο Donald Trump ανακοίνωσε στις 20 Μαΐου 2025 την εκκίνηση  σχεδίου  κατασκευής ενός νέου αμερικανικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας, με την ονομασία Golden Dome. Το σχέδιο αυτό, το οποίο φιλοδοξεί να προστατεύσει τις ΗΠΑ από βαλλιστικούς, υπερηχητικούς, cruise και ακόμη και διαστημικούς πυραύλους, ξεκινά με αρχική χρηματοδότηση 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με την

τελική του δαπάνη να εκτιμάται στα 175 δισ. δολάρια. Ο πρώην πρόεδρος υποστηρίζει ότι το σύστημα θα είναι πλήρως λειτουργικό πριν το τέλος της θητείας του  και θα προσφέρει «σχεδόν 100% προστασία».

Ο Iain Boyd, αεροναυπηγός και διευθυντής του Center for National Security Initiatives στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Boulder, μίλησε στην αμερικανική εφημερίδα ακαδημαικών «The Conversation» και απάντησε στις βασικές ερωτήσεις γύρω από τη βιωσιμότητα και τις δυνατότητες του Golden Dome. (Ο Boyd λαμβάνει ερευνητική χρηματοδότηση από τη Lockheed Martin, χωρίς να σχετίζεται άμεσα με το Golden Dome.)

Γιατί χρειάζονται οι ΗΠΑ νέα αντιπυραυλική άμυνα;

O Boyd εξήγησε την απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ ως μέτρο ασφάλειας έναντι των συνεχών εξελισσόμενων πυραυλικών συστημάτων των μεγάλων δυνάμεων.

Σύμφωνα με τον Boyd, ολοένα και περισσότερες χώρες (μεταξύ των οποίων η Κίνα, η Ρωσία, η Βόρεια Κορέα και το Ιράν) αναπτύσσουν προηγμένα πυραυλικά συστήματα, περιλαμβανομένων υπερηχητικών πυραύλων που είναι ιδιαίτερα δύσκολο να εντοπιστούν και να αναχαιτιστούν.

Οι ΗΠΑ ήδη διαθέτουν διάφορα αμυντικά συστήματα όπως το Patriot (αντιαεροπορικό και αντιπυραυλικό σύστημα άμυνας)και το NASAMS(αντιαεροπορικό σύστημα μεσαίου βεληνεκούς, σχεδιασμένο για την προστασία εναέριου χώρου από αεροσκάφη, πυραύλους cruise, drones), ωστόσο η αναβάθμιση της τεχνολογίας των συστημάτων των άλλων χωρών σημαίνει πως οι ΗΠΑ θέλουν να καλύψουν κάθε ενδεχόμενο.

Οι υπερηχητικοί πύραυλοι, για παράδειγμα, πετούν με πολύ υψηλές ταχύτητες, είναι ελιγμοποιοί και κινούνται σε υψόμετρα όπου δεν επιχειρούν άλλα αντικείμενα, καθιστώντας τους ιδιαίτερα δύσκολους στόχους.

Ποια είναι τα βασικά στοιχεία ενός τέτοιου συστήματος;

Ο Boyd εξηγεί πως μια εθνική αντιπυραυλική άμυνα βασίζεται σε διασπορά αισθητήρων σε παγκόσμιο επίπεδο για την έγκαιρη ανίχνευση και παρακολούθηση πυραύλων. Οι αισθητήρες αυτοί τοποθετούνται σε γη, θάλασσα, αέρα και διάστημα, κοντά σε περιοχές υψηλού κινδύνου (όπως π.χ. Κίνα, Ρωσία, Β. Κορέα για τις ΗΠΑ).

Παράλληλα, σημειώνει πως χρειάζονται αναχαιτιστικά συστήματα τα οποία θα ενεργοποιούνται στη μέση της τροχιάς των πυραύλων, προτού φτάσουν στο τελικό τους στάδιο.

Το Golden Dome θα βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στα ήδη υπάρχοντα συστήματα, τα οποία όμως θα πλαισιωθούν από ένα σχέδιο ενίσχυσης των αισθητήρων, ειδικά σε διαστημικό επίπεδο, και αναβάθμιση των αναχαιτιστών ώστε να ανταπεξέρχονται σε πιθανούς ελιγμούς υπερηχητικών πυραύλων.

Διαθέτουν οι ΗΠΑ την τεχνολογία για κάτι τέτοιο;

Σύμφωνα με όσα εξηγεί ο Boyd, η τεχνολογία υπάρχει μερικώς. Το Golden Dome βασίζεται σε πολυεπίπεδη προσέγγιση με αισθητήρες και αναχαιτιστές εγκατεστημένους σε πολλαπλές πλατφόρμες: χερσαίες, θαλάσσιες, εναέριες και διαστημικές.

Το πιο δύσκολο στοιχείο είναι η συνεχής παρακολούθηση ενός υπερηχητικού πυραύλου. Αυτό απαιτεί νέα είδη αισθητήρων και υποδομές που μπορούν να απεικονίσουν ολόκληρη την τροχιά του. Το σύστημα θα έχει πολλαπλές δυνατότητες, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίζει διάφορους τύπους απειλών.

Επιπλέον, πολλά από τα υποσυστήματα του Golden Dome βρίσκονται ήδη υπό ανάπτυξη εδώ και χρόνια, άρα η πρόταση του Trump λειτουργεί περισσότερο ως δέσμευση για την τελική τους ολοκλήρωση και ενσωμάτωση.

Είναι ρεαλιστική η υπόσχεση για «σχεδόν 100% προστασία»;

Ο Boyd λέει πως αυτό δεν ισχύει. Ακόμη και το Iron Dome του Ισραήλ (το πιο επιτυχημένο σύστημα του είδους του στον κόσμο) δεν είναι αλάνθαστο και έχει καταρρεύσει σε επιθέσεις μαζικών εκτοξεύσεων.

Κατά τον Boyd, ο στόχος δεν είναι η απόλυτη άμυνα, αλλά η αποτροπή: να σκεφτεί ο αντίπαλος ότι δεν αξίζει να ξοδέψει ακριβά όπλα για μια επίθεση που είναι πολύ πιθανό να αποτύχει.

Είναι εφικτό το χρονοδιάγραμμα των τριών ετών;

Ο Boyd θεωρεί ότι πρόκειται για ιδιαιτέρως φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα. Αν και υπάρχουν ήδη πολλές υποδομές και αισθητήρες, η πλήρης ενσωμάτωση όλων αυτών των πολύπλοκων συστημάτων σε ένα λειτουργικό σχήμα είναι εξαιρετικά δύσκολη.

Ωστόσο, αν υπάρξει πλήρης πολιτική και οικονομική στήριξη, μπορεί να σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος μέσα σε τρία χρόνια.

Τι δείχνει το αίτημα χρηματοδότησης των 25 δισ. δολαρίων;

Αν και πρόκειται για μεγάλο ποσό, αντιστοιχεί μόλις στο 2,5% του συνολικού αμυντικού προϋπολογισμού που αιτείται ο Trump για το 2026 (1 τρισ. δολάρια). Είναι άρα οικονομικά εφικτό λέει ο Boyd, αν και πιθανόν να χρειαστεί περικοπή άλλων προγραμμάτων.

Πώς διαφέρει από το Iron Dome του Ισραήλ;

Το Golden Dome, όπως και το Iron Dome, βασίζεται σε αισθητήρες και αναχαιτιστές. Ωστόσο στην περίπτωση των ΗΠΑ, θα καλείται να καλύπτει πολύ μεγαλύτερη γεωγραφική έκταση και θα στοχεύει στην αντιμετώπιση πολύ ευρύτερου φάσματος απειλών, περιλαμβανομένων υπερηχητικών και διαστημικών πυραύλων.

Σε μελλοντική έκδοση, το σύστημα ίσως περιλαμβάνει και όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας, όπως λέιζερ υψηλής ισχύος ή μικροκύματα, που θα παρέχουν απεριόριστο αριθμό «πυροβολισμών» για την καταστροφή εισερχόμενων απειλών.

Το Golden Dome δεν ξεκινά από το μηδέν – βασίζεται σε δεκαετίες τεχνολογικής εξέλιξης. Ωστόσο, η πλήρης υλοποίηση μέσα σε τρία χρόνια και με σχεδόν απόλυτη αποτελεσματικότητα είναι εξαιρετικά φιλόδοξη.