Η ανάλυση της Κομισιόν για την πορεία της κυπριακής και της ευρωπαϊκής οικονομίας

Τα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης σε συνάρτηση με την αύξηση της ανεργίας, αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά το εισόδημα των νοικοκυριών στην Κύπρος, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία προβλέπει συρρίκνωση της οικονομίας το 2013 και το 2014.

Για την Ευρωζώνη, η Κομισιόν προβλέπει ότι η ύφεση θα συνεχιστεί και φέτος με υποχώρηση του ΑΕΠ κατά 0,3%, ενώ από το 2014 προβλέπει ανάκαμψη, ώστε δεν αναμένεται υποχώρηση της ανεργίας, η οποία θα

Αναφορικά με την Κύπρο, η έκθεση της δεν λαμβάνει υπόψη το αίτημα στήριξη των τραπεζών και της οικονομίας που υπέβαλε η κυπριακή κυβέρνηση και το οποίο εξετάζεται αυτή την περίοδο. Συνεπώς, δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε οι επιπτώσεις στο έλλειμμα και κυρίως το χρέος στην παρούσα έκθεση.

Στο κεφάλαιο για την Κύπρο, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η οικονομική δραστηριότητα συρρικνώθηκε αισθητά με το πραγματικό ΑΕΠ να αναμένεται να μειωθεί κατά 2,3% το 2012, επιβεβαιώνοντας τις φθινοπωρινές προβλέψεις.

Η επιδείνωση αυτή χαρακτηρίστηκε από μια σημαντική συρρίκνωση της εσωτερικής ζήτησης, τη μείωση της κατανάλωσης των νοικοκυριών και των ιδιωτικών επενδύσεων. Η ισχυρότερη μείωση στην οικονομική δραστηριότητα παρατηρήθηκε στις κατασκευές και γενικότερα στο βιομηχανικό τομέα, ενώ και οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες παρουσίασαν σημεία μειωμένης δραστηριότητας, αναφέρει η Επιτροπή.

Η δημοσιονομική σταθεροποίηση που άρχισε να εφαρμόζεται στα τέλη του 2011, η σημαντική επιδείνωση στην αγορά εργασίας αλλά και η παρατεταμένη υψηλή οικονομική αβεβαιότητα σε ό,τι αφορά το αίτημα της Κύπρου για οικονομική στήριξη το 2012, επηρέασαν την ιδιωτική κατανάλωση.

Η συμπίεση στις συνθήκες παροχής πιστώσεων παράλληλα με τα υψηλά επίπεδα χρέους των επιχειρήσεων και η χαμηλή εμπιστοσύνη επιχειρήσεων και καταναλωτών (το χαμηλότερο στην ΕΕ) επηρέασαν αισθητά τις επενδύσεις, ενώ η ισχυρή μείωση των εισαγωγών, κυρίως των προϊόντων, προκλήθηκε κυρίως από την περιορισμένη εσωτερική ζήτηση.

Η Επιτροπή αναμένει ότι το ισοζύγιο πληρωμών αναμένεται να επιδεινωθεί λόγω των εξελίξεων στον χρηματοοικονομικό τομέα και των εξελίξεων στην Ελλάδα.

Οι προβλέψεις σε ό,τι αφορά το 2013 και το 2014 επικεντρώνονται σε μια παρατεταμένη ύφεση λόγω της μεγάλης υποχώρησης της εσωτερικής ζήτησης και της μείωσης των επενδύσεων. Οι επιπτώσεις των απαιτούμενων μέτρων δημοσιονομικής σταθεροποίησης (μισθοί στο δημόσιο, κοινωνικές δαπάνες, αυξήσεις στις συνεισφορές των εργαζομένων και έμμεσοι φόροι) σε συνάρτηση με την αύξηση της ανεργίας αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, τονίζει.

Οι προοπτικές σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών παραμένουν θετικές κυρίως για τον τουρισμό (χάρις τις θετικές προοπτικές για μεγάλο αριθμό αφίξεων τουριστών από την Ρωσία), αλλά και χάρη σε ορισμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Παράλληλε οι εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών αναμένεται να συνεχίσουν την πτωτική τους τάση κυρίως λόγω της ασθενούς εσωτερική ζήτησης.

Οι συνθήκες στην αγορά εργασίας επιδεινώθηκαν το 2012 με την ανεργία να φτάνει στα επίπεδα ρεκόρ του 12,1% αλλά και να αναμένεται περαιτέρω επιδείνωση τα επόμενα χρόνια, κάτι που οφείλεται στη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας. Η περιορισμένη επιχειρηματική δραστηριότητα, το πάγωμα των προσλήψεων στο δημόσιο τομέα, αλλά και οι εξελίξεις στην εσωτερική ζήτηση επηρέασαν την απασχόληση το 2012 με απώλειες θέσεων εργασίας, κυρίως στις κατασκευές και τον αγροτικό τομέα.

Το 2012 η μέση αύξηση των μισθών υποχώρησε σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο και το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον αναμένεται να επηρεάσει συνολικά την οικονομία, λόγω των περικοπών στους μισθούς στο δημόσιο τομέα αλλά και των επιδομάτων.

Ο πληθωρισμός το 2012 υποχώρησε χάρις στις μειώσεις των τιμών ηλεκτρισμού και πετρελαίου. Η περιορισμένη εσωτερική ζήτηση και το χαμηλότερο διαθέσιμο εισόδημα αναμένεται να οδηγήσουν σε περεταίρω υποχώρηση του πληθωρισμού το 2013 και 2014 παρά τους υψηλούς έμμεσους φόρους που υιοθετήθηκαν.

Το δημοσιονομικό έλλειμμα παρουσίασε οριακή βελτίωση παρά την αισθητή δημοσιονομική σταθεροποίηση που εφαρμόστηκε το 2012. Τα εισοδήματα παρέμειναν στάσιμα, λόγω των μειωμένων κερδών των επιχειρήσεων και των επιδεινούμενων συνθηκών στην αγορά εργασίας. Παράλληλα η μείωση των δαπανών ήταν χαμηλότερη της αναμενόμενης κυρίως λόγω του αυξανόμενου αριθμού πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και των επιδομάτων ανεργίας που αυξήθηκαν.

Ο 2013 και το 2014 το δημοσιονομικό, αλλά και το διαθρωτικό έλλειμμα αναμένεται να μειωθούν χάρις στα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής που υιοθετήθηκαν. Το δημόσιο χρέος έφτασε το 86,5% το 2012, λόγω των εξελίξεων στο έλλειμμα, του ονομαστικού ΑΕΠ και της συμμετοχής στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, η ολοκλήρωση του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής είναι θεμελιώδους σημασίας για τη σταθεροποίηση της οικονομίας, αλλά οι κίνδυνοι θα παραμείνουν τόσο στο εξωτερικό περιβάλλον, αλλά και στο εσωτερικό μέτωπο. Παρά τις πρόσφατες εξελίξεις η επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών στην Ελλάδα συνιστά κίνδυνο και για την Κύπρο, υπογραμμίζει η έκθεση.

Στο εσωτερικό μέτωπο οι κίνδυνοι εντοπίζονται στις συνθήκες παροχής πιστώσεων, λόγω των εξελίξεων στο χρηματοοικονομικό τομέα, την επιδείνωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας και την ψηλότερη της αναμενόμενης μείωσης στις τιμές ακινήτων, αλλά και στις περαιτέρω απώλειες σε ότι, αφορά την εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και των καταναλωτών λόγω της παρατεταμένης οικονομικής αβεβαιότητας.

Ακόμη η αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερες επιπτώσεις στον κλάδο των επιχειρήσεων.

Θετικές προοπτικές για την οικονομία μπορεί να προέλθουν το 2014 σε περίπτωση που υπάρξουν μεγαλύτερες επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα, καταλήγει η έκθεση.

-Οικονομία Ευρωζώνης

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ύφεση το 2013 της τάξης του 0,3% και ανάκαμψη το 2014 με αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,4%, προβλέπει η Κομισιόν για την Ευρωζώνη.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, ενώ η κατάσταση των χρηματοπιστωτικών αγορών στην ΕΕ έχει βελτιωθεί σημαντικά από το καλοκαίρι, η οικονομική δραστηριότητα ήταν απογοητευτική το δεύτερο εξάμηνο του 2012. Ωστόσο, οι κυριότεροι δείκτες δείχνουν ότι το ΑΕΠ στην ΕΕ δεν πρόκειται να υποχωρήσει περισσότερο πλέον και ότι μπορεί να αναμένεται βαθμιαία επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας.

Σε ένα πρώτο στάδιο, η ανάκαμψη της ανάπτυξης θα οφείλεται στην αύξηση της εξωτερικής ζήτησης. Προβλέπεται ότι οι εγχώριες επενδύσεις και η εγχώρια κατανάλωση θα ανακάμψουν αργότερα κατά τη διάρκεια του έτους ενώ αναμένεται ότι, έως το 2014, η εγχώρια ζήτηση θα καταστεί ο κυριότερος μοχλός ενίσχυσης της αύξησης του ΑΕΠ.

Οπως αναφέρει η Επιτροπή, τα σημαντικά πολιτικά μέτρα που ελήφθησαν από το περασμένο καλοκαίρι είχαν ως αποτέλεσμα να εξελιχθεί η εκτίμηση των αγορών σχετικά με τη βιωσιμότητα της ΟΝΕ και τη δημοσιονομική βιωσιμότητα των κρατών μελών της.

Ο συνδυασμός συγκυριακής επιβράδυνσης, αβεβαιότητας και της βραδύρυθμης προσαρμογής των ισολογισμών, καθώς και της αναδιάταξης των πόρων στην οικονομία – που είναι τυπικά επακόλουθα μιας βαθειάς χρηματοπιστωτικής κρίσης – παρακωλύει προς το παρόν την εγχώρια κατανάλωση και τις επενδύσεις. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων θα μειώσει ωστόσο τον αρνητικό αντίκτυπο αυτών των παραγόντων. Αναμένεται ότι η χαλάρωση των εντάσεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές θα οδηγήσει σε καλύτερους όρους χορήγησης δανείων, πράγμα το οποίο αναμένεται να ανοίξει τον δρόμο για την προοδευτική επιστροφή σε αύξηση της κατανάλωσης και των επενδύσεων κατά τη διάρκεια του 2013.

Η σημερινή αδυναμία της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται να οδηγήσει εφέτος σε επιδείνωση της ανεργίας, το ποσοστό της οποίας αναμένεται να φθάσει σε 12% στην ευρωζώνη.

Καθώς ο αντίκτυπος στον πληθωρισμό των υψηλότερων τιμών ενεργείας αναμένεται να υποχωρήσει, ο πληθωρισμός των τιμών καταναλωτή στην ΕΕ προβλέπεται να υποχωρήσει βαθμιαία κατά τη διάρκεια του 2013 και να σταθεροποιηθεί σε 1,5% στην ευρωζώνη κατά το επόμενο έτος.

Τα μεγάλης εμβέλειας δημοσιονομικά μέτρα που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη αναμένεται ότι θα οδηγήσουν σε νέα μείωση των συνολικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων σε 2,8% στην ευρωζώνη το 2013. Η μείωση του διαρθρωτικού δημοσιονομικού ισοζυγίου αναμένεται να προχωρήσει με ελαφρώς βραδύτερο ρυθμό φέτος απ’ ό,τι κατά το 2012. Αυτή η υπό εξέλιξη δημοσιονομική εξυγίανση συγκρατεί την αύξηση του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ, ο οποίος αναμένεται να κινηθεί ελαφρά ανοδικά το 2013, καθώς η αύξηση του ΑΕΠ παραμένει υποτονική.

Ενώ για τις προοπτικές ανάπτυξης εξακολουθούν να υφίστανται κίνδυνοι αρνητικών εξελίξεων η κατανομή των κινδύνων έχει καταστεί σαφώς πιο ισορροπημένη. Η αποτελεσματική εφαρμογή των πολιτικών για την ενίσχυση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης και την ενθάρρυνση των αναγκαίων προσαρμογών είναι πολύ σημαντική για να αποσοβηθεί ο κίνδυνος μιας ακόμη επιδείνωσης της κρίσης δημοσίου χρέους. Άλλοι κίνδυνοι αρνητικών εξελίξεων συνδέονται με την αδυναμία της αγοράς εργασίας, η οποία επηρεάζει με τη σειρά της την εγχώρια ζήτηση και επιβραδύνει τη δυναμική των μεταρρυθμίσεων, καθώς και με τις μεσοπρόθεσμες δημοσιονομικές προκλήσεις στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία, που εξακολουθούν να είναι σημαντικές.

Το ενδεχόμενο να είναι η αύξηση του ΑΕΠ μεγαλύτερη από την προβλεπόμενη θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα αν η πρόοδος που σημειώνεται σε σχέση με την επίλυση της κρίσης και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις είναι ταχύτερη ή/και η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης ισχυρότερη από την αναμενόμενη. Όσον αφορά τους κινδύνους που σχετίζονται με τις προοπτικές πληθωρισμού, φαίνονται ισορροπημένοι.

Συνοψίζοντας τη σημερινή κατάσταση, ο κ. Ρεν ανέφερε ότι έχουμε απογοητευτικά «αντικειμενικά» στοιχεία από τα τέλη του περασμένου έτους, ορισμένα πιο ενθαρρυντικά «υποκειμενικά» στοιχεία από το πρόσφατο παρελθόν και αυξανόμενη εμπιστοσύνη των επενδυτών όσον αφορά το μέλλον. Τα αποφασιστικά μέτρα πολιτικής που ελήφθησαν πρόσφατα ανοίγουν τον δρόμο για την επιστροφή στην ανάκαμψη, πρέπει να συνεχίσουμε την πορεία των μεταρρυθμίσεων και να αποφύγουμε οτιδήποτε θα μπορούσε να υπονομεύσει την πραγματοποιούμενη αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και να καθυστερήσει έτσι την αναγκαία ανάκαμψη της ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας,