Χ. Γιωρκάτζη: Προδιαγεγραμμένη η οικονομική τραγωδία κατέθεσε στην Ερευνητική Επιτροπή

Σε μια χώρα όπου η ανοχή, η αναξιοκρατία, η ευθυνοφοβία, η απόσειση ευθύνης, μερικές φορές η απαξίωση των νόμων και σίγουρα η απαξίωση των θεσμών, «μια ανθρώπινη τραγωδία όπως ήταν το Μαρί και μια οικονομική τραγωδία όπως είναι η σημερινή κατάσταση» ήταν περίπου προδιαγεγραμμένες, ήταν το καταληκτικό σχόλιο της Γενικής Ελέγκτριας της Δημοκρατίας Χρυστάλλας Γιωρκάτζη, η οποία κατέθεσε σήμερα στην Ερευνητική Επιτροπή για την οικονομία.

Η τριμελής Ερευνητική Επιτροπή επανάρχισε σήμερα τις ακροάσεις της με τη νέα

Η Χρυστάλλα Γιωρκάτζη είναι η 2η κατά σειρά μάρτυρας που καταθέτει ενώπιον της Επιτροπής μετά τον Χρίστο Πατσαλίδη, Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών.

Στην κατάθεση της η κ. Γιωρκάτζη αναφέρθηκε σε πληθώρα θεμάτων που άπτονται των αρμοδιοτήτων του Γραφείου του Γενικού Ελεγκτή της Δημοκρατίας, επικεφαλής του οποίου είναι από την 1η Δεκεμβρίου του 1998.

Η Γενική Ελέγκτρια κατέθεσε τις εκθέσεις του Γραφείου για τα έτη από το 2002 μέχρι το 2011. Εξήγησε δε ότι η Έκθεση για το 2012 δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί.

Κληθείσα από τον Πρόεδρο της Επιτροπής Γιώργο Πική να αναφέρει γενικά ποιες υπήρξαν οι αντιδράσεις σε εισηγήσεις της για τη διόρθωση εκτροπών από τα θέσμια η Γενική Ελέγκτρια ανέφερε πως δυστυχώς οι εισηγήσεις και οι επισημάνσεις του Γραφείου δεν τυγχάνουν της απαραίτητης προσοχής. «Παρατηρούμε ότι ο αρμόδιος Υπουργός ή ο Πρόεδρος ενός ΔΣ Ημικρατικού Οργανισμού έχει την τάση να αναθέτει σε συνεργάτες του τον χειρισμό των απαντήσεων. Υπάρχει μια συνήθης απάντηση που δίνεται ότι η εισήγηση θα εξεταστεί στο μέλλον. Δεν υπάρχει διαφωνία συνήθως με την εισήγηση. Υπάρχει παραπομπή στο μέλλον. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις όπου οι εισηγήσεις ύστερα από πολλή επιμονή έγιναν αποδεκτές» σημείωσε.

Έφερε δε ως παράδειγμα την περίπτωση των ανεκτέλεστων ενταλμάτων, 160.000 περίπου στον αριθμό τα οποία έχουν μια αξία 135 εκατομμυρίων ευρώ από τα οποία τα περισσότερα οφείλονται στο κράτος. «Αυτά είναι εντάλματα που μπορεί να εκκρεμούν για 10 χρόνια ίσως και περισσότερο» σημείωσε, προσθέτοντας πως γι’ αυτό το θέμα υπήρχε συνεχής αναφορά στις εκθέσεις του Γραφείου με την Αστυνομία, η οποία έχει την ευθύνη εκτέλεσης των ενταλμάτων, να προβάλλει διάφορες αιτιάσεις για την αδυναμία εκτέλεσης των ενταλμάτων όπως περί αλλαγής διεύθυνσης, απουσίας αριθμού ταυτότητας κ.ά. Ανέφερε ότι μέσα από έλεγχο που διεξήγαγε το Γραφείο ένας μεγάλος αριθμός ενταλμάτων αφορούσε μέλη της Αστυνομίας, δημόσιους υπαλλήλους, δημόσια πρόσωπα αλλά και πως δεν ευσταθούσαν οι αιτιάσεις της Αστυνομίας σε σχέση με προβλήματα στην επίδοση των ενταλμάτων.

Η Χρυστάλλα Γιωρκάτζη είπε ακόμη ότι για πάρα πολλά χρόνια υπήρχε αυτό το ζήτημα, το οποίο ύστερα από συνεχή επανάληψη, επιμονή και πλήρη τεκμηρίωση που έγινε δεκτό από τον ελεγχόμενο, στην προκειμένη περίπτωση την Αστυνομία, να λάβει μέτρα.

Σε ό,τι αφορά τα θέματα του Φόρου Εισοδήματος και τη φοροδιαφυγή η Γενική Ελέγκτρια ανέφερε ότι μέσα από τους ελέγχους του Γραφείου διαπιστώθηκε ότι άτομα των οποίων ο τρόπος διαβίωσης και τα περιουσιακά τους στοιχεία καταδεικνύουν ότι έχουν εισοδήματα που θα έπρεπε να δηλωθούν και να καταβάλλουν τον οφειλόμενο φόρο, είναι άγνωστα στο Τμήμα Εσωτερικών Προσόδων (ΤΕΠ), δεν έχουν φορολογικό φάκελο, είτε καταβάλλουν φορολογικές δηλώσεις για εισοδήματα πολύ χαμηλότερα από τα πραγματικά τους. Σημείωσε πως μέσα από δειγματοληπτικό έλεγχο που διεξήγαγε το Γραφείο, προέκυψαν στοιχεία για συγκεκριμένους φορολογούμενους, οι οποίοι είτε ήταν ιδιοκτήτες σκαφών αναψυχής είτε πολυτελών αυτοκινήτων είτε ακίνητης περιουσίας μεγάλης αξίας είτε λήπτες επιδοτήσεων από τον ΟΓΑ μεγάλων ποσών και οι οποίοι είτε ήταν άγνωστοι στο ΤΕΠ είτε δήλωναν πολύ μικρά εισοδήματα.

Ακολούθως η κ. Γιωρκάτζη αναφέρθηκε στο θέμα των ανείσπρακτων φόρων. Όπως είπε, υπάρχουν καθυστερημένα έσοδα του κράτους ύψους 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα οποία γύρω στα 950 εκατομμύρια είναι βεβαιωμένοι φόροι και οφείλονται στο ΤΕΠ με την είσπραξη τους ωστόσο να εκκρεμεί για πολλά χρόνια. Από αυτό το ποσό τα 380 εκατομμύρια ευρώ είναι ανεπίδεχτοι είσπραξης φόροι είτε διότι η εταιρεία έχει πτωχεύσει είτε διότι απεβίωσε ο οφειλέτης και για άλλους λόγους.

Ερωτηθείσα από τον κ. Πική κατά πόσο υπέβαλε εισηγήσεις προς το ΤΕΠ για τη βελτίωση της λειτουργίας του Τμήματος, η κ. Γιωρκάτζη ανέφερε ότι υποβλήθηκαν εισηγήσεις με την κυριότερη εισήγηση να αφορά τη δυνατότητα του ΤΕΠ να παίρνει στοιχεία από άλλα κυβερνητικά τμήματα, να τα επεξεργάζεται και να τα χρησιμοποιεί ως βάση για να μπορέσει να φορολογήσει σωστά. Σημείωσε δε πως μετά από πάρα πολλές προσπάθειες έχει τελικά τροποποιηθεί ο νόμος και πλέον έχει αυτή τη δυνατότητα το ΤΕΠ.

Ακολούθως η Χρυστάλλα Γιωρκάτζη αναφέρθηκε, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του κ. Πική, σε σχέση με την απασχόληση προσωπικού σε οργανισμούς του δημόσιου και ημιδημόσιου τομέα. Όπως είπε, υπάρχουν οργανισμοί οι οποίοι έχουν κλείσει τον κύκλο ζωής τους εδώ και πάρα πολλά χρόνια ενώ για άλλους έχουν ληφθεί και αποφάσεις από το Υπουργικό Συμβούλιο ότι πρέπει να τερματιστούν οι εργασίες τους, ωστόσο υπάρχει μόνο κωλυσιεργία και συνεχίζει το προσωπικό να υποαπασχολείται και το κράτος να καταβάλλει μισθούς.

Η κ. Γιωρκάτζη ανέφερε ειδικότερα σε ό,τι αφορά τους εκπαιδευτικούς ότι χωρίς να αλλάζει η βαθμίδα κάποιου εκπαιδευτικού ο οποίος απλώς μεγαλώνει ηλικιακά του μειώνονται οι ώρες διδασκαλίας. «Ρωτήσαμε στη βάση ποιάς λογικής γίνεται αυτό. Η απάντηση δεν ήταν πειστική» είπε.

Αναφερόμενη γενικά στην οικονομία, η κ. Γιωρκάτζη εξήγησε ότι δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες του Γραφείου να ελέγχει την ορθότητα των κυβερνητικών πολιτικών, ωστόσο ο Γενικός Ελεγκτής, όπως υπέδειξε, μπορεί να ασχοληθεί με τα παρεπόμενα από την εφαρμογή αυτών των πολιτικών.

«Αν μια κυβέρνηση δαπανά πολύ περισσότερα απ’ όσα εισπράττει, οπότε χρειάζεται να δανειστεί για να καλύψει τις ανάγκες της, σχολιάζουμε το θέμα της αύξησης του δημοσίου χρέους και αφού το επισημάνουμε υποδεικνύουμε ότι τα τελευταία χρόνια υπήρχε μια πολιτική βραχυχρόνιου δανεισμού για την κάλυψη μακροχρόνιων αναγκών» ανέφερε.

Επεσήμανε δε πως ως αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής και όταν η Κύπρος αποκλείστηκε από τις διεθνείς αγορές τον Ιούνιο του 2011 και δεν μπορούσε να δανειστεί, η χώρα βρέθηκε σε αδιέξοδο. «Δεν μπορούσαμε να αναχρηματοδοτήσουμε εκείνο το χρέος και καταλήξαμε να πάρουμε δάνειο από τη Ρωσία για να αντιμετωπίσουμε επείγουσες ανάγκες μας» είπε.

Σε ό,τι αφορά την περίοδο μετά το 2008 όταν ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση, η κ. Γιωρκάτζη είπε σε ό,τι αφορά την κατάσταση των δημοσίων οικονομικών πως «φαινόταν ότι ενώ υπήρχε αυτή η κρίση, υπήρχε αύξηση παροχών την ίδια ώρα που προέκυψε εξαιτίας της κρίσης και της πτώσης κυρίως της κατασκευαστικής βιομηχανίας μείωση των εσόδων του κράτους και αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος».

Σε παρατήρηση του Προέδρου της Επιτροπής ότι το 2007 υπήρχε πλεόνασμα 3%, το 2008 0,9% ενώ το 2009% υπήρξε έλλειμμα 6% και κληθείσα να σχολιάσει και να αιτιάσει την αλλαγή των οικονομικών δεδομένων της Κύπρου η κ. Γιωρκάτζη είπε ότι δεν είναι δική της αρμοδιότητα, σημείωσε ωστόσο πως απ’ όσο προκύπτει από τις εκθέσεις του Γραφείου, υπήρχε αύξηση των δαπανών και μείωση των εσόδων γι’ αυτό και το πλεόνασμα μετατράπηκε σε έλλειμμα. «Θεωρούμε ότι μέσα από τον έλεγχο που διενεργούμε στο Υπουργείο Οικονομικών ότι υπήρχαν υπηρεσιακά σημειώματα που υπεδείκνυαν το πρόβλημα και εισηγούντο τη λήψη μέτρων» συμπλήρωσε.

Ερωτηθείσα από το Μέλος της Επιτροπής Ανδρέα Κραμβή σε ποιους τομείς του δημόσιου και ημιδημόσιου τομέα διαχρονικά εντοπίζονται υπερβολικές ή αδικαιολόγητες δαπάνες ή ακόμα και σπατάλη του δημοσίου χρήματος, η κ. Γιωρκάτζη ανέφερε ότι ένας τομέας στον οποίο υπάρχει η πιθανότητα διαφθοράς είναι ο τομέας των προσφορών.

«Μέσα στις εκθέσεις υπάρχει μια σειρά αναφορών σε διαδικασίες προσφορών όπου είτε φωτογραφίζονται συγκεκριμένοι προσφοροδότες, είτε γίνεται κατακύρωση με ένα τρόπο που δεν εξοικονομεί χρήματα στο δημόσιο, είτε αγοράζονται υλικά αναλώσιμα πέραν των αναγκών. Ο τομέας των ενοικίων όπου δαπανά το κράτος 30 εκατομμύρια ευρώ ετησίως και σε μερικές περιπτώσεις όπου δαπανηρά κτίρια εξαιτίας κακού προγραμματισμού παρέμειναν άδεια για πολλούς μήνες καμιά φορά και χρόνια με το κράτος να καλείται να καταβάλει τα ενοίκια. Τα θέματα των μελετών για έργα. Γίνονται μελέτες για έργα που ουδέποτε εκτελούνται και παραμένουν οι μελέτες στα συρτάρια. Κατασκευάζονται έργα τα οποία τελικά εγκαταλείπονται. Υπάρχουν σχέδια που προτρέπουν τους δικαιούχους να προβούν σε σπατάλη, όπως τα ενοίκια στο εξωτερικό για τη στέγαση των διπλωματών. Επίσης δημιουργούμε ιδρύματα και οργανισμούς που στελεχώνουμε με ακριβοπληρωμένο προσωπικό για να εκτελέσουν κάποιο έργο το οποίο χρόνια μετά διαπιστώνουμε ότι δεν θα γίνει. Όπως το Ίδρυμα Πολιτισμού» είπε.

Κληθείσα και πάλι από τον κ. Κραμβή να παραθέσει κάποια τμήματα του δημόσιου ή ημιδημόσιου τομέα που συστηματικά παραγνωρίζουν τις υποδείξεις της Γενικής Ελέγκτριας, η κ. Γιωρκάτζη ανέφερε ότι μεγάλες αδυναμίες παρατηρούνται στον τομέα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όπου παρατηρείται όπως είπε, ότι υπάρχει πλεονάζων προσωπικό, ότι γίνονται προσλήψεις στη βάση πολιτικών κριτηρίων.

«Όλα αυτά τα στοιχεία της αναξιοκρατίας, των κομματικών παρεμβάσεων δημιουργούν ένα κλίμα πάρα πολύ αρνητικό» πρόσθεσε.

Ειδικότερα σε σχέση με την πρόσληψη των ωρομίσθιων εργατών στο δημόσιο η κ. Γιωρκάτζη είπε ότι η γνώμη της είναι πως ο τρόπος πρόσληψης του είναι πολύ χαλαρός και σε αυτόν υπεισέρχονται πολιτικά και κομματικά κριτήρια.

Ανέφερε στη συνέχεια ότι το γεγονός ότι το 96% περίπου των δημοσίων υπαλλήλων αξιολογούνται με το χαρακτηρισμό «εξαίρετος», με ευθύνη των προϊσταμένων και του εκάστοτε διευθυντή, αποτελεί ένα φαινόμενο που δεν προάγει την αξιοκρατία, καθώς δεν υπάρχει μέτρο μετά για την προαγωγή του πλέον άξιου.

Η Γενική Ελέγκτρια αναφέρθηκε και στο πρόβλημα της γραφειοκρατίας λέγοντας ότι αυτή «δεν οφείλεται μόνο σε πολύ λεπτομερείς νόμους και έλλειψη ευελιξίας αλλά δυστυχώς και σε μια νοοτροπία του προσωπικού να μην αποξενωθεί από τις εξουσίες του, να επιδεικνύει σε κάθε στάδιο της διαδικασίας την εξουσία του ο κάθε λειτουργός και να μην σέβεται τον πολίτη και να τον χειρίζεται ως τον πελάτη του». Ανέφερε ακόμη ότι η γραφειοκρατία έχει να κάνει με την ευθυνοφοβία, την απόσειση ευθυνών, τη μετακύληση ευθύνης και πως η γραφειοκρατία εκτείνεται σε όλους τους τομείς και «αποτελεί ένα από τους λόγους που φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση».

Η κ. Γιωρκάτζη αναφέρθηκε και στη διάθεση από το κράτος 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ με χρεόγραφο, για απόκτηση του 85% των μετοχών της Λαϊκής Τράπεζας.

Είπε ότι αυτό το χρεόγραφο είναι μια οφειλή του κράτους και πως από τις συζητήσεις με το Υπουργείο Οικονομικών δεν υπήρξε ακόμα κατάληξη σε ποιόν οφείλεται αυτό το ποσό, αν οφείλεται στη Λαϊκή τράπεζα ή αν έχει μεταφερθεί στην Τράπεζα Κύπρου μαζί με άλλα περιουσιακά στοιχεία της Λαϊκής.

«Αυτό το σημείο θεωρήσαμε ως Υπηρεσία ότι επειδή αποτελεί οφειλή του κράτους θα έπρεπε να διενεργήσουμε έλεγχο για να δούμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δόθηκε και πως χρησιμοποιήθηκε, αν ήταν εν γνώσει αυτών που λάμβαναν την απόφαση η πραγματική κατάσταση της τράπεζας τότε και αν προβλεπόταν η κατάσταση στην οποία περιήλθε» ανέφερε, ξεκαθαρίζοντας πως μόλις το Γραφείο διαπίστωσε ότι υπήρξε διορισμός Ερευνητικής Επιτροπής η οποία θα εξετάσει το θέμα θεώρησε ότι θα είναι καλύτερο να περιμένει τα ευρήματα της Επιτροπής «για να μην γίνονται διπλές εργασίες».

Καταλήγοντας στην κατάθεση της και ερωτηθείσα από τον Πρόεδρο της Επιτροπής κατά πόσο έχει να κάμει άλλα γενικά σχόλια για την πορεία της κυπριακής οικονομίας η Γενική Ελέγκτρια είπε ότι «μια χώρα όπου η ανοχή, η αναξιοκρατία, η ευθυνοφοβία, η απόσειση ευθύνης, μερικές φορές η απαξίωση των νόμων και σίγουρα η απαξίωση των θεσμών θεωρώ πως μια ανθρώπινη τραγωδία όπως ήταν το Μαρί και μια οικονομική τραγωδία όπως είναι η σημερινή κατάσταση ήταν περίπου προδιαγεγραμμένη».