Βουλευτικές Εκλογές 2012: Σαν δημοψήφισμα υπέρ ή κατά του μνημονίου

Η πόλωση στην προεκλογική εκστρατεία ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ αλλά και τα μηνύματα από το εξωτερικό έδωσαν στις εκλογές τη μορφή ενός δημοψηφίσματος. Αν το «ναι ή όχι» στο Μνημόνιο

ή το Ευρώ ήταν και επισήμως το διακύβευμα των εκλογών, θα μιλούσαμε για το ένατο δημοψήφισμα στην ελληνική ιστορία.
 Από τον Παναγιώτη Χριστόπουλο

Οι Ευρωπαίοι το έλεγαν ξεκάθαρα: Ψηφίζετε για την παραμονή σας ή όχι στο ευρώ. Αυτό, δηλαδή, που τούς είχε κάνει έξω φρενών (όπως και την πλειονότητα των Ελλήνων) όταν το ψέλλισε ο Γιώργος Παπανδρέου πέρσι το φθινόπωρο έγινε κοινός τόπος μισό χρόνο μετά. Και με το που είδαν πως η Νέα Δημοκρατία παίρνει τη νίκη και πιθανότατα θα σχηματίσει φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση, φρόντισαν να την επιβραβεύσουν το ίδιο κιόλας βράδυ με υποσχέσεις περί χρονικής παράτασης στην εφαρμογή των δύσκολων μεταρρυθμίσεων.

Η ίδια η Νέα Δημοκρατία μπορεί να μην χρησιμοποίησε την λέξη «δημοψήφισμα» στην εκστρατεία της, αλλά όλη της η ρητορική έθεσε ένα παρόμοιο (έστω «φοβιστικό» ερώτημα): Θέλετε να μείνουμε στο ευρώ ή όχι; Ο ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε λίγο τις λέξεις και πούλησε το «Μνημόνιο ή όχι». Από την στιγμή που στο μυαλό των περισσότερων Ελλήνων η καταγγελία του Μνημονίου σήμαινε και έξοδο από το ευρώ, στην ουσία το ερώτημα «ευρώ ή δραχμή» δεν απείχε και πολύ από το να είναι το πραγματικό διακύβευμα των εκλογών. Όχι ποιος θα κυβερνήσει, αλλά τι νόμισμα θα έχουμε αύριο. Ναι, έμοιαζε με δημοψήφισμα κι ας το είπαμε εκλογές.

Και το τελικό αποτέλεσμα, με τους δύο πόλους τόσο κοντά μεταξύ τους, άφησε τελικά μια θολή εικόνα για το τι ακριβώς θα αποφάσιζε ο λαός αν το ερώτημα ετίθετο κανονικά σε ένα δημοψήφισμα. Σε καμμία από τις οκτώ προηγούμενες προηγούμενες περιπτώσεις της ελληνικής κοινοβουλευτικής ιστορίας όταν  διενεργήθηκε δημοψήφισμα δεν βρέθηκε ποτέ τόσο κοντά ο πρώτος με τον δεύτερο…

1862: Ποιος θα είναι ο νέος βασιλιάς;

Ο Όθωνας ήταν πια έκπτωτος, ωστόσο οι μεγάλες δυνάμεις που στην ουσία κυβερνούσαν την Ελλάδα εκείνα τα χρόνια δεν έδωσαν στον ελληνικό λαό την ευκαιρία να εγκαθιδρύσει αβασίλευτη δημοκρατία. Αντί το ερώτημα του δημοψηφίσματος να είναι για το πολίτευμα ήταν το «ποιον θέλετε για βασιλιά»; Έτσι κι αλλιώς τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος (νικητής ήταν ο Άγγλος πρίγκηπας Αλφρέδος) δεν ελήφθησαν τελικά υπ’ όψιν. Την επόμενη χρονιά οι «προστάτιδες δυνάμεις» εγκατέστησαν τον Γεώργιο Α’ του οίκου Γλύξμπουργκ ως βασιλιά της Ελλάδας.

1920: Επιστροφή του Κωνσταντίνου Α’ στο θρόνο ή όχι;

Το πρώτο δημοψήφισμα της Ελλάδας, βέβαια, είχε ένα πολύ μακρινό για μας σήμερα ερώτημα, αλλά η ουσία του ήταν εξίσου σημαντική με το «ευρώ ή δραχμή». Γιατί η επιστροφή του σφόδρα γερμανόφιλου βασιλιά Κωνσταντίνου Α’ (όπως την αποφάσισε ο ελληνικός λαός) σήμαινε ότι οι συμμαχικές δυνάμεις -κυρίως οι Άγγλοι- όχι μόνο θα διέκοπταν την στήριξη της Ελλάδας στην Μικρασιατική Εκστρατεία, αλλά και θα άρχιζαν να ευνοούν τους Τούρκους. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελευθέριου Βενιζέλου απείχε από το δημοψήφισμα. Δύο χρόνια αργότερα επήλθε η μ