Η αβάσταχτη βαρύτητα της ελαφρότητας – Β΄

Γράφει ο Βασίλης Χασιώτης

(Συνέχεια από το Α΄ μέρος που δημοσιεύτηκε χτες)Το κρίσιμο εδώ ήταν ότι ποτέ δεν μας απασχόλησε τόσο σοβαρά το πού θα πάμε, ποιο είναι αυτό το «εμπρός», ενώ αντίθετα μας έχει υπερβασανίσει η ιδέα να αφήσουμε το «σήμερα». Σχεδόν δεν σκέφθηκε κανείς το απλό ερώτημα : «αν υποθέσουμε ότι κάνοντας αυτό το βήμα προς τα εμπρός, κινδυνεύουμε να πέσουμε στο κενό, γιατί απλούστατα το «σήμερα» κείται στην άκρη του γκρεμού, τι είναι προτιμότερο; να μείνουμε εκεί που είμαστε, να ψάξουμε για πιο ασφαλή περάσματα ή να αποτολμήσουμε τη βουτιά στο κενό;». Η απάντηση όμως σε ένα τέτοιο ερώτημα προϋποθέτει με τη σειρά του ότι γνωρίζουμε αρκετά πράγματα. Γνωρίζουμε αν υπάρχουν, πού και πώς θα βρούμε «τα άλλα περάσματα». Ξέρουμε να διακρίνουμε το «κενό», που στην πολιτική πρακτική πολλές φορές είναι σαν τους λάκκους που είναι σκεπασμένοι με κλαδιά, σαν τις λακκούβες που είναι σκεπασμένες με νερό και δεν ξέρεις τι κρύβεται από κάτω. Αυτός ο προβληματισμός στον λαό δεν υπήρξε. Δεν υπήρξε καν στα περισσότερα στελέχη της «δημοκρατικής παράταξης». Στην ουσία, το πρόβλημα δεν ήταν τι θα κτίσουμε, αλλά πώς θα γκρεμίσουμε. Η υπερβολή που τονίσαμε παραπάνω αντέστρεψε ακόμα και την κοινή γνώση : το γκρέμισμα είναι το εύκολο, το χτίσιμο είναι το δύσκολο.Είχαμε λοιπόν την ψευδαίσθηση κάποιες εποχές, ότι μπορούσαμε να ευκολία να σύρουμε διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στις ιδεολογίες, ή καλύτερα στην αποτελεσματικότητα των ιδεολογιών αυτών στην επίλυση των κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων μας. Είχαμε την ψευδαίσθηση ότι είμασταν σε θέση να ξεχωρίζουμε το καλό από το κακό. Η άνοδος όμως ενός σοσιαλιστικού κόμματος στην εξουσία, έβαλε στη θέση τους πολλά πράγματα, κατήργησε πολλούς τέτοιους μύθους «συνεπών κοινωνικών επιλογών».Η διακυβέρνηση από το ΠΑΣΟΚ έπεισε ότι η πραγματικότητα είναι πεζή, και η αποτελεσματική αντιμετώπισή της δεν βρίσκεται στις φραστικές υπερβολές, στις λεκτικές σοσιαλιστικές κορώνες, αντίθετα βρίσκεται στην κατανόησή της, πέρα κι έξω από τις ακαδημαϊκές προσεγγίσεις της, βρίσκεται στην σοβαρότητα των ενεργειών, πέρα κι έξω από τις θεωρητικές και λαϊκιστικές ακροβασίες. Η μεγάλη ψευδαίσθηση του ΠΑΣΟΚ, ήταν ότι θα μπορούσε να υπερβεί την πραγματικότητα, τους κινδύνους της, τις δυσκολίες της. Πίστεψε περίπου ότι η πραγματικότητα όφειλε να θωρακιστεί απέναντί του, αν ήθελε να σωθεί, και όχι αυτό απέναντι στην πραγματικότητα.Αν και δεν είμαι ιστορικός, εν τούτοις πιστεύω ότι δεν θα πρέπει να υπάρχει ιστορικό προηγούμενο, που να αναφέρει ότι ένα κίνημα, μια επανάσταση έστω, δημιούργησε από μόνο του τις προϋποθέσεις για την εκτροπή του ιστορικού γίγνεσθαι προς μια επιθυμητή κατεύθυνση. Αντίθετα, οι συνέπειες του κάθε κινήματος υπήρξαν αναμφίβολα το αποτέλεσμα μιας σειράς ιστορικών αιτιών στην διαμόρφωση των οποίων ή δεν συμμετείχε καθόλου ή συμμετείχε ελάχιστα. Αυτό λοιπόν που πέτυχε το ΠΑΣΟΚ, ήταν να βάλει σε εισαγωγικά όλα αυτά που μέχρι χθες ήταν αυτονόητα.Η αμφισβήτηση, όμως, βάθυνε και πλάτυνε κυρίως με τα οικονομικά σκάνδαλα. Θα τ