Δ’ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ(1201-4) ΚΑΙ Α’ ΑΛΩΣΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ

(σα σήμερα 12/04/1204· πώς οι «πολιτισμένοι» Ευρωπαίοι έκλεψαν και κατέστρεψαν την Βασιλεύουσα)

Γράφει η Σοφία Τ.

Μετά την αποτυχία της Γ’ Σταυροφορίας(1189-92) για την κατάληψη των Αγίων Τόπων, το ενδιαφέρον των δυτικοευρωπαίων ατόνησε. Την Ιερουσαλήμ και το μεγαλύτερο μέρος της Συρίας και της Αιγύπτου, ήλεγχε η μουσουλμανική δυναστεία των Αγιουβιδών. Το λατινικό Βασίλειο της Ιερουσαλήμ μόνο κατ’ όνομα υπήρχε, περιορισμένο σε λίγες πόλεις στις ακτές της Παλαιστίνης. Το ενδιαφέρον για μια νέα

σταυροφορία ανακίνησε ο πάπας Ινοκέντιος Γ’ (1198). Στην αρχή συνάντησε τη γενική αδιαφορία των εστεμμένων της Ευρώπης, που είχαν δικά τους προβλήματα. Κάποιοι ευγενείς(1199), κυρίως από τα εδάφη της σημερινής
Γαλλίας, πείσθηκαν να συγκροτήσουν ένα εκστρατευτικό σώμα, με επικεφαλής τον Κόμη Τιμπό της Καμπανίας. Ο Τιμπό πέθανε τον επόμενο χρόνο και αρχηγός της Δ’ Σταυροφορίας ανακηρύχθηκε ο ιταλός κόμης Βονιφάτιος ο Μομφερατικός. Το σχέδιο προέβλεπε τη συγκέντρωση των Σταυροφόρων στη Βενετία και από εκεί θα κατευθύνονταν στην Αίγυπτο, όπου θα άρχιζαν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, με σκοπό την κατάληψη της Ιερουσαλήμ. Η Δ’ Σταυροφορία(1201-4) είχε στόχο την κατάληψη της Ιερουσαλήμ μέσω εισβολής στην Αίγυπτο. Ο Βονιφάτιος θεώρησε δελεαστική την πρόταση και μαζί με τον Αλέξιο Άγγελο μετέβησαν στην Κέρκυρα για να συναντήσουν τους Σταυροφόρους που συμμετείχαν στην κατάληψη της Ζάρα και να ενημερώσουν τους αρχηγούς της Σταυροφορίας. Κάποιοι συμφώνησαν με την εκτροπή της Σταυροφορίας, άλλοι διαφώνησαν και αποχώρησαν, επιστρέφοντας στις πατρίδες τους. Ανάμεσα σε αυτούς που είδαν με καλό μάτι την πρόταση του Αλέξιου ήταν οι Ενετοί. Λαός ναυτικός, επιζητούσαν την αύξηση της επιρροής τους στην Α εις βάρος της Γένουας και της Πίζας, οι κύριοι ανταγωνιστές τους. Τους μισούσαν και ήθελαν εκδίκηση για τη σφαγή των συμπατριωτών τους(αντιπαπικές ταραχές Κωνσταντινούπολη, 1182). Παρέκκλινε από το στόχο της και οι Σταυροφόροι κατέλαβαν τελικά την Κωνσταντινούπολη, καταλύοντας τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και ιδρύοντας τη Λατινική Αυτοκρατορία. Αποτέλεσε ένα εξαιρετικά πολύπλοκο ιστορικό φαινόμενο, το οποίο υπήρξε αποτέλεσμα συμφερόντων και συναισθημάτων: θρησκευτικά αισθήματα, ελπίδες των Σταυροφόρων για ηθική ανταμοιβή και επιθυμία για κέρδη και περιπέτειες και υλικά κέρδη. Όμως, η επικράτηση των υλικών συμφερόντων, αισθητή και στις προηγούμενες Σταυροφορίες, εκδηλώθηκε κατά την Δ’ με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης(1204).
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ
ΑΓΙΟΙ ΤΟΠΟΙ Η Παλαιστίνη την εποχή εκείνη ανήκε στην αιγυπτιακή δυναστεία των Αγιουβιδών. Μετά τον θάνατο του Σαλαδίνου(Μάρτιος 1193), τα μέλη αυτής ήλθαν σε σύγκρουση. Η συγκυρία ήταν ευνοϊκή για μια επικείμενη Σταυροφορία. Στα χέρια των Σταυροφόρων είχαν μείνει μόνο 2 σημαντικές πόλεις: Αντιόχεια(Συρία) και Τρίπολη(Παλαιστίνη) και ένα παραλιακό κάστρο(Άκρα). Επιτακτική λοιπόν η ανάγκη για κήρυξη Σταυροφορίας για την επανάκτηση των Αγίων Τόπων(κυρίως Ιεροσόλυμα).
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ