Βρετανός Ύπ. Αρμοστής:Προσγειώνει ανώμαλα τις προσδοκίες για Κύπριους φοιτητές

Στην αποκλειστική του συνέντευξη στο Σίγμα και τη Σημερινή, σε μια κρίσιμη περίοδο για τις γεωπολιτικές εξελίξεις, αλλά και με ανοικτά κορυφαία ζητήματα μεταξύ Κύπρου – Βρετανίας κυρίως σε ότι αφορά στα Αγγλικά Πανεπιστήμια, ο Ύπατος Αρμοστής της Βρετανίας, Στέφεν Λίλι βάζει το δάκτυλο επί των τύπων των ήλων.

  Στέκεται στο πλευρό της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ότι αφορά στην επιθετική πολιτική της Τουρκίας, στην οποία αποδίδει προβοκατόρικες ενέργειες. Θεωρεί ωστόσο την επίλυση του Κυπριακού ως βάλσαμο όλων των προβλημάτων. Από την άλλη σε ότι αφορά στο κομβικό για τη Λευκωσία ζήτημα που ανέκυψε με τον υπερδιπλασιασμό των διδάκτρων των Βρετανικών Πανεπιστημίων, μετά το Brexit και την άρση του δικαιώματος απόλαυσης του λεγόμενου Ευρωπαϊκού δανείου, ο κύριος Λίλι, απαντά με ρεαλισμό και μειώνει στο ελάχιστο τις όποιες προσδοκίες υπήρξαν για διμερή συμφωνία Λονδίνου Λευκωσίας που θα διαφοροποιεί τα δεδομένα για τους Κύπριους φοιτητές.

Τέλος και σε ότι αφορά στους Βρετανούς τουρίστες που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του τουριστικού τομέα στην Κύπρο, δεν έκρυψε την αισιοδοξία του πως από τον Αύγουστο, όταν θα αποκατασταθεί η αεροπορική σύνδεση, θα κατακλύσουν το νησί.

ΕΡ. Επιτρέψτε μου να αρχίσω με τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην Μεσόγειο. Ανησυχεί η Βρετανία για τις τελευταίες εξελίξεις που απειλούν την σταθερότητα στην περιοχή;

ΑΠ. Φυσικά, παρακολουθούμε πολύ στενά την κατάσταση. Η Ανατολική Μεσόγειος είναι για μία πολύ σημαντική περιοχή. Ανησυχούμε για τις όποιες εξελίξεις οι οποίες οδηγούν σε αύξηση της έντασης και χρησιμοποιούμε όλες τις διπλωματικές επαφές και κανάλια επικοινωνίας, ώστε να παραμείνουμε σε επαφή με τις διάφορες κυβερνήσεις στην περιοχή, ενθαρρύνοντας ταυτόχρονα για την αποκλιμάκωση και μείωση της έντασης.

ΕΡ. Η πραγματικότητα είναι ότι αρκετές χώρες, Ευρωπαϊκές χώρες, υποστηρίζουν ότι η κλιμάκωση προκαλείται από την Τουρκία, η οποία προβαίνει και σε ενέργειες που είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες στην περιοχή. Ποια είναι η θέση της Βρετανίας σε αυτό το ζήτημα και τι μπορείτε να διαβεβαιώσετε τον λαό της Κύπρου για την στάση της Βρετανίας;

ΑΠ. Η θέση μας σε σχέση με τις εξελίξεις στην θαλάσσια περιοχή ως επίσης και για τις ενέργειες της Τουρκίας ήταν ανέκαθεν, ξεκάθαρη. Αντιτιθέμεθα σε αυτές και θα πρέπει να σταματήσουν. Θα πρέπει να εξευρεθεί τρόπος αποκλιμάκωσης των εντάσεων ώστε να προχωρήσουμε προς τα εμπρός. Τα ζητήματα αυτά τα εγείρουμε στις διπλωματικές μας επαφές, τόσο με την Τουρκία, όσο και με την Ελλάδα και την Τουρκία. Πιστεύω ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εξεύρουμε τρόπους ώστε η ένταση να μειωθεί, και την ίδια στιγμή θα πρέπει να ασχοληθούμε με τα άμεσα προβλήματα, όπως είναι οι γεωτρήσεις. Αυτό το οποίο πρέπει να πράξουμε είναι να καταβάλουμε προσπάθειες ώστε να επαναρχίσουν οι συνομιλίες για λύση του Κυπριακού.

ΕΡ. Πιστεύετε ότι είναι δικαιολογημένη η θέση που εκφράζεται ότι η Βρετανία, με την οποία σημειωτέων η Κύπρος διατηρεί ιδιαίτερα στενές σχέσεις, περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο στην αναγνώριση του δικαιώματος της Κυπριακής δημοκρατίας να προχωρήσει με το ερευνητικό της πρόγραμμα για τους υδρογονάνθρακες; Είναι αυτό αρκετό; Επειδή υπάρχει μία τρίτη χώρα η οποία ασκεί πολιτικές που είναι ενάντια στο διεθνές δίκαιο. Όταν αναφερόμαστε στο διεθνές δίκαιο, οι θέσεις πρέπει να είναι ξεκάθαρες και σταθερές.

ΑΡ. Σε αυτό το ζήτημα είμαστε απόλυτα ξεκάθαροι. Στις περιοχές στις οποίες η Κύπρος έχει συμφωνήσει για την ΑΟΖ της, έχει το δικαίωμα να διεξάγει γεωτρήσεις, ενέργεια την οποία υποστηρίζουμε πλήρως. Και όπως έχω καταστήσει σαφές, αντιτιθέμεθα στις ενέργειες της Τουρκίας εντός αυτών των περιοχών. Για να επιλυθεί οριστικά αυτό το πρόβλημα, θα πρέπει να υπάρξει επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό, θα πρέπει να επιλυθούν οι διαφορές μεταξύ της Κύπρου και της Τουρκίας. Και όταν το πρόβλημα επιλυθεί, τότε αυτό θα αποτελέσει την βάση για πραγματική σταθερότητα στην περιοχή. 

ΕΡ. Αυτά τα δύο θέματα συνδέονται; Σας ερωτώ, επειδή η Τουρκία, δεν αναγνωρίζει ότι τα νησιά έχουν ΑΟΖ, γεγονός που συρρικνώνει την Κυπριακή ΑΟΖ και αυτό είναι και ενάντια των δικαιωμάτων και των Τουρκοκυπρίων.

ΑΠ. Φυσικά τα δύο ζητήματα συνδέονται. Η Τουρκία, δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, κάτι που αποτελεί και την ουσία του Κυπριακού προβλήματος. Για να επιλυθούν αυτά τα δύο ζητήματα, πιστεύω ότι είναι σημαντικό να προχωρήσουμε στην συνολική επίλυση του Κυπριακού.

ΕΡ. Είπατε ότι η Βρετανία αναγνωρίζει ότι η Κύπρος μπορεί να διενεργήσει έρευνες στην ΑΟΖ της. Αναγνωρίζετε το ίδιο δικαίωμα και στην Τουρκία, η οποία έχει ανακηρύξει ΑΟΖ σε περιοχές της Κύπρου και της Ελλάδος;

ΑΠ. Δεν είμαστε, ούτε εγώ, ούτε εσείς δικηγόροι, και δεν βρισκόμαστε σε δικαστήριο. Η θέση μας είναι ξεκάθαρη, ότι οι έρευνες της Τουρκίας στα ύδατα της Κύπρου είναι προκλητικές, και είμαστε εναντίον. Δεν μπορώ να γίνω πιο ξεκάθαρος. 

ΕΡ. Είμαστε μερικούς μήνες πριν από την ολοκλήρωση του Brexit. Πως βλέπετε να είναι η επόμενη ημέρα για την χώρα σας;

ΑΠ. Βρισκόμαστε στο 2020 και έχουμε ήδη αποχωρήσει από την ΕΕ. Είμαστε επίσης μερικούς μήνες πριν από την 60η επέτειο της ανακήρυξης της Κυπριακής δημοκρατίας, την εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων της Βρετανίας με την Κυπριακή δημοκρατία, την εδραίωση της συνεργασίας μας ως φίλων και ισότιμων εταίρων, και πιστεύω ότι αυτή την στιγμή οι σχέσεις μας βρίσκονται σε ένα πολύ καλό επίπεδο. Υπάρχει ένας διάλογος μεταξύ των ηγετών των δύο χωρών, μεταξύ επιχειρηματιών, μεταξύ των πολιτών. Συγκεκριμένα ήμουν πολύ ικανοποιημένος όταν τον περασμένο μήνα κατορθώσαμε μετά από μία μακρά περίοδο αναβολών, να προχωρήσουμε στην συμφωνία που επιτρέπει την εμπορική και οικονομική ανάπτυξη στις περιοχές των βρετανικών βάσεων. Μία συμφωνία η οποία έτυχε θετικής αποδοχής εδώ στην Κύπρο και ειδικά στις κοινότητες στις βάσεις, αλλά και στην κοινωνία ευρύτερα.

ΕΡ. Πως σχολιάζετε τις επιφυλάξεις που εκφράστηκαν από τους Τουρκοκύπριους για αυτή την συμφωνία;

ΑΠ. Πιστεύω ότι οι Τουρκοκύπριοι φίλοι μας δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν από αυτή την συμφωνία. Η συμφωνία προστατεύει τα δικαιώματα όλων των κατοίκων και όσων έχουν περιουσίες στις βάσεις. Υπάρχουν και Τουρκοκύπριοι ιδιοκτήτες και τα δικαιώματα τους είναι πλήρως προστατευμένα. Ταυτόχρονα έχουν την δυνατότητα να διατυπώσουν τις θέσεις τους στην διαδικασία των διαβουλεύσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη.

ΕΡ. Μία επίπτωση λόγω του Brexit είναι η δραματική αύξηση των διδάκτρων στα Βρετανικά πανεπιστήμια. Ειδικά όσον αφορά του εν δυνάμει Κύπριους φοιτητές, αυτό ανατρέπει τους σχεδιασμούς τους. Είναι ρεαλιστικό να θεωρούμε ότι μπορεί να συναφθεί μία διμερής συμφωνία σε αυτό το ζήτημα;

ΑΠ. Αντιλαμβάνομαι την απογοήτευση των φοιτητών και των γονέων τους για την απόφαση για τα δίδακτρα. Οι Κύπριοι φοιτούσαν για πάρα πολλά χρόνια σε Βρετανικά πανεπιστήμια, πολύ πριν η Κύπρος ενταχθεί στην ΕΕ. Ολοι ανεξαιρέτως οι φοιτητές παραμένουν ευπρόσδεκτοι στα πανεπιστήμια μας, έχουν συνεισφέρει σε αυτά, και είμαι αισιόδοξος ότι θα συνεχίσουν να συμβάλλουν. Η απόφαση για αλλαγή των διδάκτρων, είναι μία αναπόφευκτη συνέπεια της αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ. Και είμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίζουμε όλες τις ξένες χώρες ισότιμα και να μην προβαίνουμε σε επιλεκτικές διακρίσεις. Θα πρέπει να επισημάνω ότι αν και έχουμε αποχωρήσει από την ΕΕ, η απόφαση δεν θα εφαρμοστεί από φέτος. Οι Κύπριοι οι οποίοι θα μεταβούν για σπουδές στην Βρετανία φέτος, θα καταβάλλουν τα ίδια δίδακτρα που προνοούνται για τους Βρετανούς φοιτητές, και θα είναι σε θέση να συνεχίσουν να το πράττουν καθόλη την διάρκεια των σπουδών τους.

ΕΡ. Άρα δεν διαβλέπετε να επιτυγχάνεται μία διμερής συμφωνία για επίλυση του ζητήματος;

ΑΠ. Πιστεύω ότι είναι δύσκολο να επιτευχθεί διμερής συμφωνία, για τον λόγο ότι μία τέτοια συμφωνία θα πρέπει να τύχει χρηματοδότησης. Οι δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών είναι πολύτιμοι και σημαντικοί, και το αναγνωρίζουμε, αλλά δεν θέλω να προεξοφλήσω οποιοδήποτε αποτέλεσμα των συνομιλιών που ενδέχεται να έχουν οι υπουργοί παιδείας των δύο κρατών. Θα πρέπει να είμαστε ρεαλιστές για τις προοπτικές ενός τέτοιου εγχειρήματος, για τον λόγο ότι μία τέτοια συμφωνία θα πρέπει να τύχει χρηματοδότησης. Άρα, αν οι Κύπριοι φοιτητές καταβάλλουν χαμηλότερα δίδακτρα, το κόστος θα πρέπει να καλυφθεί από κάποιον. Θα καταβληθεί από την Βρετανική κυβέρνηση, την κυβέρνηση της Κύπρου, ή από τα ίδια τα πανεπιστήμια;

ΕΡ. Ο τουριστικός τομέας της Κύπρου βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην Βρετανική αγορά. Πως βλέπετε να αντιμετωπίζεται η κατάσταση που έχει προκαλέσει η πανδημία; Είστε αισιόδοξος ότι ο Αύγουστος, θα είναι ο μήνας κατά τον οποίο η κατάσταση θα βελτιωθεί;

ΑΠ. Οι βρετανοί τουρίστες αποτελούν ένα μεγάλο ποσοστό του κυπριακού τουρισμού. Για χρόνια επισκέπτονται και απολαμβάνουν την Κύπρο. Γνωρίζω αρκετούς Βρετανούς οι οποίοι ελπίζουν ότι θα μπορέσουν να επιστρέψουν στην Κύπρο για διακοπές. Είμαστε δέκτες πολλών ερωτημάτων από Βρετανούς οι οποίοι θέλουν να ενημερωθούν για τις εξελίξεις. Από πλευράς της, η κυβέρνηση μας έχει αλλάξει την ταξιδιωτική οδηγία, και δεν συμβουλεύουμε τους πολίτες μας να μην επισκεφθούν την Κύπρο. Από την άλλη, η απόφαση που έλαβε η Κυπριακή κυβέρνηση είναι απολύτως σεβαστή. Αν η Βρετανία ενταχθεί στην Λίστα Β, τότε είμαι σίγουρος ότι οι Βρετανοί τουρίστες θα επιστρέψουν, αλλά αυτό προϋποθέτει ότι όντως η Βρετανία θα ενταχθεί και θα παραμείνει στην πιο πάνω λίστα. Αν η Βρετανία ενταχθεί όντως στην λίστα Β, τότε η Κυπριακή κυβέρνηση θα πρέπει να απαντήσει στο πως οι Βρετανοί θα μπορούν να υποβάλλονται σε εξέταση PCR ώστε να εισέλθουν στην χώρα.

ΕΡ. Μία πιο γενική ερώτηση. Οι Βρετανοί ζουν τώρα σε μία νέα εποχή. Πως βλέπει το Ηνωμένο Βασίλειο να εξελίσσονται οι διεθνείς σχέσεις και οι σχέσεις μεταξύ των λαών;

ΑΠ. Με την αποχώρηση μας από την ΕΕ, η πολιτική μας καθίσταται εξωστρεφής και όχι εσωστρεφής. Ο Υπουργός μας των εξωτερικών ήταν πολύ σαφής ότι η Βρετανία θα διαδραματίσει θετικό ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι προωθώντας το ελεύθερο εμπόριο, και συνδράμοντας στην επίλυση κρίσιμων διεθνών ζητημάτων, όπως για παράδειγμα η κλιματική αλλαγή. Το 2021 θα φιλοξενήσουμε στην Σκωτία την διεθνή διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή. Την ίδια στιγμή συνδράμουμε τις προσπάθειες για αντιμετώπιση της πανδημίας του Κορωνοϊού. Ειδικά σε αυτό το ζήτημα η Βρετανία είναι στην πρώτη γραμμή στις προσπάθειες για εξεύρεση εμβολίου, με την εμπλοκή μεγάλων πανεπιστημίων μας όπως για παράδειγμα το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και το Κολλέγιο Imperial. Θέλουμε να είμαστε μία δύναμη που θα μάχεται για το καλό στον κόσμο, και θα συνεχίσουμε την οικοδόμηση σχέσεων με χώρες εκτός ΕΕ, χωρίς ουδόλως αυτό να σημαίνει ότι θα γυρίσουμε την πλάτη στους ευρωπαίους φίλους μας. Η Κύπρος, όπως έχετε αναφέρει, διατηρεί μία πολύ στενή σχέση με την Βρετανία, και ενόψει και της εξηκοστής επετείου της Κυπριακής ανεξαρτησίας, πιστεύω ότι μπορούμε να προσβλέπουμε με σιγουριά στην περαιτέρω ανάπτυξη των σχέσεων μας.

ΕΡ. Θα ήταν σωστό να υποστηρίξει κάποιος ότι η Βρετανία θεωρεί την ΕΕ μη πετυχημένη και για αυτό τον λόγο έλαβε την απόφαση να αποχωρήσει;

ΑΠ. Όχι, καθόλου. Η θέση μας ήταν ανέκαθεν ξεκάθαρη, ότι θέλαμε την ΕΕ να επιτύχει. Απλά πιστεύουμε ότι τα συμφέροντα της Βρετανίας εξυπηρετούνται καλύτερα καθορίζοντας οι ίδιοι το μέλλον μας, ως ανεξάρτητη, κυρίαρχη χώρα, την ίδια στιγμή με ισχυρό αίσθημα φιλίας και συνεργασίας με την ΕΕ. Και είναι για αυτόν ακριβώς τον λόγο που βρισκόμαστε σε διαπραγματεύσεις, ελπίζοντας ότι αυτές θα οδηγήσουν σε συμφωνία για το εμπόριο, καθώς και σε άλλες συμφωνίες σε τομείς όπως η επιβολή του νόμου, η ασφάλεια και η επιστημονική συνεργασία.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στη «Σημερινή» που κυκλοφορεί.