Τουρκία και Κατάρ στο στόχαστρο των Εμιράτων σε Μεσόγειο

Ένα εκτενές άρθρο-ανάλυση  για την στοχοποίηση της Τουρκίας και του Κατάρ εκ μέρους των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων αλλά και τον ρόλο που διαδραματίζουν  Κύπρος-Ελλάδα-Ισραήλ μέσω του αγωγού EastMed  φιλοξενεί το ισραηλινό ινστιτούτο  στρατηγικών αναλύσεων BESA Center. Πρόκειται για άρθρο του Dr. James M. Dorsey, ο οποίος είναι καλός γνώστης των εξελίξεων στην Μέση Ανατολή, του Κόλπου και του ισλαμικού κόσμου ευρύτερα.

Ακολουθεί η

Η Ευρώπη απορροφά προοδευτικά τις μυριάδες συγκρούσεις  από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Σαν να μην ήταν αρκετοί πόλεμοι στο κατώφλι της στη Λιβύη και τη Συρία, η υποστήριξη των ΗΑΕ για τον αγωγό φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου που θα μπορούσε να βλάψει το Κατάρ οικονομικά - σε συνδυασμό με την ελληνική, την κυπριακή και τη γαλλική αντίθεση στις τουρκικές κινήσεις - αφήνει την Ευρώπη με λίγες, αν υπάρχουν, επιλογές, από το να εμπλακεί.

Οι πονοκέφαλοι της Ευρώπης επιδεινώθηκαν. Οι προσπάθειές της να συγκρατήσει πολέμους στο κατώφλι της στη Λιβύη και τη Συρία απέτυχαν τη στιγμή που η Ευρώπη αγωνίζεται να ελέγξει μια πανδημία και να αντιστρέψει τις οικονομικές της επιπτώσεις.

Πόλεμοι μέσω αντιπροσώπων  που εμπλέκουν τα  ΗΑΕ, τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο εναντίον του Κατάρ και της Τουρκίας έχουν διαρρεύσει από τη Λιβύη και τη Συρία και στην Ανατολική Μεσόγειο συνολικά.

Τα ευρωπαϊκά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Ελλάδας και της Κύπρου, αισθάνονται ότι απειλούνται από τη χρήση της Λιβύης από την Τουρκία για να επεκτείνει τη δέσμευσή της σε περιφερειακά ύδατα πλούσια σε αέριο κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Ως αποτέλεσμα, οι διαφορές της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής γίνονται ευρωπαϊκά προβλήματα.

Η διεθνώς αναγνωρισμένη ισλαμική κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης (GNA), υποστηριζόμενη από τουρκική στρατιωτική δύναμη, ανάγκασε τους αντάρτες με επικεφαλής τον Khalifa Haftar, ο οποίος υποστηρίζεται από τη Ρωσία, την Αίγυπτο, τη Γαλλία και τα ΗΑΕ, να υποχωρήσουν από τη δυτική Λιβύη και να αγωνιστούν για να διατηρήσουν τον έλεγχο βασικών πόλεων στο κέντρο της χώρας.

Μια πρόσφατη κοινή δήλωση των Υπουργών Εξωτερικών της Γαλλίας, της Ελλάδας, της Κύπρου, των ΗΑΕ και της Αιγύπτου κατέστησε σαφείς τις ανησυχίες τους.

Η δήλωση καταδίκασε τις «παράνομες δραστηριότητες» της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και κάλεσε την Άγκυρα να «σεβαστεί πλήρως την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των κρατών στις θαλάσσιες ζώνες τους στην Ανατολική Μεσόγειο».

Το Ισραήλ απουσίαζε εμφανώς μεταξύ των υπογραφόντων, αν και διατηρεί στενές σχέσεις με όλους αυτούς.

Το Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας (INSS), μια ισραηλινή δεξαμενή σκέψης, προειδοποίησε ότι «δεδομένου ότι οι δεσμοί του Ισραήλ με την Τουρκία ήταν εξαιρετικά προβληματικοί και οι σχέσεις με τη Ρωσία παραμένουν ευαίσθητες, η Ιερουσαλήμ πρέπει να προετοιμαστεί για την πιθανότητα συνεχούς και ακόμη αυξανόμενης περιφερειακής επιρροής και των δύο, ιδίως ενόψει της συνεχιζόμενης απροθυμίας της Ουάσιγκτον να αναλάβει έναν πιο ενεργό διπλωματικό ή στρατιωτικό ρόλο. "

Το ίδιο ισχύει και για την Ευρώπη, η οποία σε επίπεδο ΕΕ παρέμεινε στο περιθώριο.

«Τώρα που οι καταστροφικές συνέπειες της ευρωπαϊκής αδράνειας είναι προφανείς και ο Haftar δεν έχει πλέον την ευκαιρία να καταλάβει την εξουσία, μια (ευρωπαϊκή) αλλαγή πολιτικής είναι  απαραίτητη", δήλωσε ο μελετητής της Λιβύης Wolfram Lacher.

«Δύο βασικοί στόχοι πρέπει να καθοδηγούν τις ευρωπαϊκές πολιτικές: πρώτον, να διαφυλάσσουν την ενότητα της Λιβύης. Δεύτερον, να ταχθούν κατά της ρωσικής επιρροής στη Λιβύη κατά προτεραιότητα. Οι ΗΠΑ μοιράζονται και τους δύο στόχους. Όμως οι Ευρωπαίοι θα είναι σε θέση να ενεργούν από κοινού εάν η γαλλική θέση μετατοπιστεί από τη σχετική ανοχή της έναντι της Ρωσίας και της αντιπολιτευτικής στάσης απέναντι στην Τουρκία », πρότεινε ο Lacher.

Ο Lacher φαίνεται να πιστεύει ότι η αντιμετώπιση της Ρωσίας όχι μόνο θα βοηθήσει στην αποτροπή της απειλής που θέτει η Μόσχα, αλλά και θα εμποδίσει την Τουρκία και τη Ρωσία να χαράξουν σφαίρες επιρροής στη Λιβύη, αν όχι χωριστά κράτη.

Υποστηρίζοντας ότι η ΕΕ δεν μπορεί πλέον να αντέξει, ο Lacher  συμβούλεψε την ΕΕ να επιβάλει κυρώσεις στον Haftar  σε μια προσπάθεια να υπονομεύσει τη ρωσική υποστήριξη προς τις δυνάμεις του.

«Παράλληλα, τα δυτικά κράτη θα πρέπει επιτέλους να ωθήσουν τα συμφέροντά τους σε μια σταθερή Λιβύη πιο έντονα όταν έρχονται σε επαφή με άλλους ξένους υποστηρικτές του Haftar, ιδίως την Αίγυπτο και τα ΗΑΕ, για να τους αποτρέψουν από την περαιτέρω συνεργασία με τη Ρωσία», δήλωσε ο Lacher.

Υποκείμενη στη δέσμευση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων που είναι υποστηριζόμενη από τη Σαουδική Αραβία να σταματήσει την Τουρκία είναι η αποφασιστική παγκόσμια εκστρατεία της για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε έκφρασης πολιτικού Ισλάμ. Τα ΗΑΕ βοηθούνται από την Αίγυπτο, του οποίου ο πρόεδρος, Αμπντέλ Φατάχ Σίσι, τέθηκε στην εξουσία σε ένα στρατιωτικό πραξικόπημα με την υποστήριξη των Εμιράτων το 2013, το οποίο ανέτρεψε έναν εκλεγμένο πρόεδρο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.

Σε συνδυασμό με μια συμφωνία μεταξύ της Τουρκίας και του GNA με έδρα την Τρίπολη, η οποία επεκτείνει τα θαλάσσια σύνορα των δύο χωρών στην Ανατολική Μεσόγειο, η τουρκική εμπλοκή στους πολέμους στη Λιβύη και τη Συρία φαίνεται να τροφοδότησε τις προσπάθειες των Εμιράτων να απορροφήσουν την Ευρώπη, και τελικά τις ΗΠΑ, σε η σύγκρουσή του με την Τουρκία.

Η Ελλάδα και η Ιταλία –που πιστεύεται ότι υποστήριζαν το GNA πριν από την παρέμβαση της Τουρκίας– έχουν υπογράψει συμφωνία θαλάσσιων συνόρων για την αντιμετώπιση των τουρκικών κινήσεων. Η συμφωνία αναγνωρίζει τα ελληνικά χωρικά ύδατα σε πολλά νησιά στην βάση του Δικαίου της Θάλασσας. Η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης αγνοεί αυτά τα δικαιώματα για ορισμένα ελληνικά νησιά.

Τα ΗΑΕ και οι εταίροι τους στην Ανατολική Μεσόγειο αναμενόταν να υποστηρίξουν την ελληνο-ιταλική συμφωνία.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αποδίδουν το γεγονός ότι οι παραδοσιακοί δεσμοί και σχέσεις της Τουρκίας με τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, είναι τεταμένες λόγω πολλών ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής επέμβασης της Τουρκίας στη Λιβύη, την τύχη εκατομμυρίων προσφύγων κυρίως από τη Συρία που φιλοξενούνται  από την Τουρκία, τη σχέση της Τουρκίας με τη Ρωσία και την απόκτηση ενός ρωσικού αντιπυραυλικού αμυντικού συστήματος S-400.

Τα ΗΑΕ βρίσκονται εδώ και καιρό στην προσπάθεια οικοδόμησης μιας ενισχυμένης επιρροής στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι όλο και στενότεροι δεσμοί με το Ισραήλ, των οποίων οι σχέσεις με την Τουρκία είναι περίπλοκες, αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο. Το ίδιο ισχύει και η συμμετοχή των ΗΑΕ σε ετήσιες στρατιωτικές ασκήσεις υπό την ηγεσία των Ελλήνων, στις οποίες συμμετέχουν επίσης το Ισραήλ, η Κύπρος, η Ιταλία και οι ΗΠΑ.

Ο περιορισμός της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο έχει αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία με τα  ΗΑΕ να εναποθέτουν ελπίδες για τον  προγραμματισμένο αγωγό EastMed που θα μετέφερε φυσικό αέριο από ισραηλινά, κυπριακά και λιβανικά πεδία μέσω Ελλάδας στην Ιταλία.

Ο αγωγός απειλούσε να αντικαταστήσει έως και το ήμισυ των εξαγωγών από το Κατάρ στην Ευρώπη με αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο.

Τα ΗΑΕ,  που είναι μεταξύ των επικριτών του Κατάρ, πιστεύεται ότι είναι τα πιο ανθεκτικά στην εξεύρεση συμβιβασμού που θα τερματίσει το τριετές μποϊκοτάζ του Η.Π.Α.

Μεταξύ άλλων ο αρθρογράφος αναφέρει πως παρά την παρουσία γαλλικά, αμερικανικών, ιταλικών και ισραηλινών εταιρειών στην Κυπριακή ΑΟΖ,  τίποτα δεν φαίνεται να αποτρέπει την Τουρκία.

«Η Επίσημη Εφημερίδα της χώρας ανακοίνωσε στις 30 Μαΐου ότι η κρατική εταιρεία πετρελαίου Turkish Petroleum είχε λάβει 24 άδειες εξερεύνησης που περιλαμβάνουν νερά στα ανοικτά των ελληνικών νησιών όπως η Κρήτη και η Ρόδος», σημειώνεται.