Συνέντευξη Τουμαζή και Καυκαρίδη για επιχορηγήσεις θεάτρων

Και οι δυο αγαπούν το θέατρο, ο ένας όμως είναι εκείνος που κρατάει το καρβέλι και ο άλλος περιμένει το μερίδιό του... Θα είναι όμως δίκαια η μοιρασιά ; Ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου (ΘΟΚ) Γιάννης Τουμαζής και ο Διευθυντής του Σατιρικού Θεάτρου Στέλιος Καυκαρίδης σε κοινή συνέντευξή τους στο ΚΥΠΕ ξεδιπλώνουν τις απόψεις τους για το φλέγον θέμα των επιχορηγήσεων

Ο Γιάννης Τουμαζής δηλώνει ότι υπάρχει οργανωμένη στήριξη του ελεύθερου θεάτρου από το ΘΟΚ, ο Στέλιος Καυκαρίδης όμως εξακολουθεί να αισθάνεται σχοινοβάτης σε ελεύθερη πτώση.

Ο ΘΟΚ προβάλλει το νέο σχέδιο επιχορηγήσεων “Θυμέλη” ως την απάντηση στα προβλήματα που δημιουργούνταν με τις επιχορηγήσεις των ελεύθερων θεάτρων, το Σατιρικό Θέατρο, συμβουλεύει τον Ημικρατικό Οργανισμό, να δει το θέατρο με περισσότερη αγάπη και λιγότερη γραφειοκρατία.

Η οικονομική κρίση καθήλωσε ή ακόμα και εκμηδένισε τους μισθούς των ηθοποιών στα ελεύθερα θέατρα, τα οποία αναγνωρίζουν τη διαφορά... ύψους από τον ΘΟΚ, στον τομέα αυτό, ο οποίος Οργανισμός, κινείται με την άνεση που του παρέχει η κρατική χορηγία. Η αγάπη του κόσμου προς το θέατρο είναι καθοριστικής σημασίας για το μέλλον του θεάτρου, όπως είναι και η αγάπη αυτών που κρατούν τα ηνία, πολιτικά και οικονομικά.

Πλήρες κείμενο της συνέντευξης:

Eρ. Σε ποιο βαθμό η οικονομική κρίση επηρεάζει την ιδιωτική πρωτοβουλία στο Θέατρο και σε ποιο βαθμό επηρεάζει την πολιτική και επιλογές του ΘΟΚ;

Γιάννης Τουμαζής : Σε καιρούς οικονομικών κρίσεων ένα από τα πρώτα θύματα της δυσάρεστης κατάστασης που δημιουργείται είναι ο Πολιτισμός.

Δυστυχώς και στην περίπτωση της Κύπρου, μετά την σοβαρή οικονομική κρίση του 2013 τα δυσάρεστα επακόλουθα και τις επιπτώσεις της οποίας ακόμη βιώνουμε, ο Πολιτισμός είναι από τους ουραγούς στην λίστα των προτεραιοτήτων. Από την άλλη και παρ’ όλα αυτά το Θέατρο σε σχέση με τις άλλες τέχνες (Εικαστικά, Μουσική, Χορός) δεν έχει ευτυχώς υποστεί τις σοβαρότερες απώλειες.

Τα κρατικά κονδύλια για το Θέατρο, τόσο για τη δημόσια όσο και για την ιδιωτική πρωτοβουλία, είναι βέβαια δραστικά μειωμένα. Σίγουρα η πολιτική και οι επιλογές όλων μας πρέπει να συνάδουν με τα καινούργια δεδομένα. Και φυσικά όλοι μας επιθυμούμε μια ουσιαστικότερη αντιμετώπιση του Πολιτισμού από την Πολιτεία.

Θα πρέπει σε ατομικό, συλλογικό και κρατικό επίπεδο να κατανοήσουμε την ουσιαστική σημασία του Πολιτισμού γενικότερα αλλά και του Θεάτρου ειδικότερα, ως βασικών δομικών συστατικών των σύγχρονων κοινωνιών και ως απαραίτητων και αναντικατάστατων συστατικών δυναμικής και αειφόρου ανάπτυξης αλλά και κοινωνικής συνοχής. Κάτι που σήμερα δυστυχώς δεν θεωρείται ακόμη δεδομένο.

Στέλιος Καυκαρίδης: Μαζί με όλα τα προβλήματα που έχει δημιουργήσει η κρίση γενικά στον τόπο, έχει επηρεαστεί και το θέατρο σοβαρά και μπορώ να πω έχει δυσκολέψει πάρα πολύ τις επιλογές μας στο ανέβασμα θεατρικών έργων, γιατί αναγκαστικά για διάφορους λόγους οικονομικούς, αφαιρέσαμε προσωπικό και καλλιτεχνικό και τεχνικό και εργαζόμαστε πάνω σε λιτή βάση, που στην ουσία απλώς επιζούμε.

Δεν μπορούμε να ονειρευτούμε κάποια πράγματα που ονειρευόμασταν παλιά και κάποιες παραγωγές αντάξιες του Θεάτρου μας και των ανθρώπων που έχουμε στην Κύπρο. Είμαστε υποχρεωμένοι να περιορίζουμε τις απαιτήσεις μας και αυτό επηρεάζει και τους θεατές, οι οποίοι μπορεί να πάνε σε μια παράσταση και να μην πάνε στην επόμενη. Η πίτα έχει μοιραστεί και στους θεατές. Η περσινή και η προπερυσινή χρονιά δεν ήταν καλές, αλλά φαίνεται φέτος ότι θα πάμε καλύτερα.

Αριθμητικά πριν ξεκινούσαμε με οκτώ και δέκα ηθοποιούς και τώρα ξεκινάμε με έξι, είναι μια τεράστια διαφορά. Στο Σατιρικό κινούμαστε σε μια γραμμή επικίνδυνη. Είμαστε πάνω στο σχοινί του ακροβάτη και όλα τα ελεύθερα θέατρα περπατάμε πάνω σε αυτό το σχοινί. Ο ΘΟΚ δεν χρησιμοποιεί Κύπριους ηθοποιούς σε μεγάλες παραγωγές και φέρνει από την Ελλάδα κάτι που σημαίνει ότι έχει την ευχέρεια να τους πληρώσει κάτι που δεν μπορούμε να κάνουμε εμείς.

Ο προϋπολογισμός για τα τέσσερα ελεύθερα θέατρα ήταν από 250 μέχρι 270 χιλιάδες ευρώ ετησίως και τώρα είναι μόλις 200 χιλιάδες για το Σατιρικό Θέατρο, τη στιγμή μάλιστα που προσφέρουμε και στον τόπο ένα χώρο – στολίδι για όλη τη Μέση Ανατολή.

Ερ.: Ο ΘΟΚ βρίσκεται στο στόχαστρο αρκετές φορές αναφορικά με τις επιχορηγήσεις ανεξάρτητων θεατρικών σχημάτων. Δικαίως ή αδίκως;

Γιάννης Τουμαζής : Είναι γεγονός πως ο ΘΟΚ έχει κατά καιρούς δεχθεί κριτική για τον τρόπο διάθεσης των επιχορηγήσεων προς τα ιδιωτικά θέατρα. Από την άλλη βέβαια πρέπει να τονίσουμε πως η μεγάλη άνθηση που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια στο θέατρο του τόπου μας οφείλεται ακριβώς σε αυτή την οργανωμένη στήριξη από τον ΘΟΚ προς το Θέατρο, κάτι που δυστυχώς δεν συμβαίνει στις άλλες τέχνες.

Η καθιέρωση των σχεδίων επιχορηγήσεων από τον ΘΟΚ ήδη από το 1984 και η συνεχής διαχρονικά βελτίωση τους συνετέλεσαν τα μέγιστα στο να παρακολουθούμε πολλές αξιόλογες και ενδιαφέρουσες παραστάσεις από πάρα πολλούς θιάσους και ομάδες. Ταυτόχρονα, βοήθησαν στην εδραίωση μεγάλων ιδιωτικών θεατρικών σχηματισμών που τόσα έχουν προσφέρει στον τόπο μας.

Σίγουρα, όπως συμβαίνει εξάλλου πάντοτε στα θέματα χορηγιών, κάποιοι αισθάνονται αδικημένοι και άλλοι ευνοημένοι. Γι αυτό ακριβώς και το καινούργιο σχέδιο επιχορηγήσεων Θυμέλη, το οποίο έχουμε από φέτος καθιερώσει, επιδιώκει να λειτουργήσει σε απόλυτη διαφάνεια στον τρόπο αξιολόγησης και κατανομής των χορηγιών, με αξιολόγηση του βασικού κριτηρίου της ποιότητας από επιτροπή που θα ψηφιστεί από τα ίδια τα θέατρα.

Στέλιος Καυκαρίδης: Για το αν ο ΘΟΚ βρίσκεται δικαίως ή αδίκως στο στόχαστρο για τις επιχορηγήσεις είναι ένα θέμα για το οποίο πάντα υπάρχει προβληματισμός.

Στο παλιό σχέδιο επιχορηγήσεων υπήρχαν τρεις κατηγορίες ελεύθερων θεάτρων. Στην 1η κατηγορία ανήκαν κάποιες ομάδες οι οποίες δημιουργούνταν ευκαιριακά και τους επιχορηγούσε ο ΘΟΚ με ένα μικρό ποσό. Στη 2η κατηγορία ανήκαν κάποιες ομάδες με παρουσία μερικών χρόνων και οι οποίες επιχορηγούνταν ανά κάθε παράσταση και στην 4η κατηγορία ανήκαν τα τέσσερα μεγάλα θέατρα, το Σατιρικό, το Σκάλα, το Ένα και η ΕΘΑΛ.

Υπήρχαν μικροπαράπονα από μερικούς και μεγαλύτερα παράπονα από άλλους. Είναι όμως φυσικό γιατί ένας οργανισμός ο οποίος έχει την ευθύνη να μοιράσει χρήματα θα έχει και πολλά παράπονα από διάφορους. Για αυτό έγινε και το Θυμέλη.

Ερ. Χρειάζεται αλλαγή του ύψους της επιχορήγησης ή του τρόπου κατανομής της; Πόσο καθοριστικές είναι οι χορηγίες για το μέλλον του θεάτρου στον τόπο γενικά;

Γιάννης Τουμαζής : Το παρόν Διοικητικό Συμβούλιο του ΘΟΚ, συνεχίζοντας μια διαδικασία που ξεκίνησε εδώ και χρόνια, και έχοντας μελετήσει ενδελεχώς και τις παλαιότερες απόψεις όλων των εμπλεκομένων (Διοικητικών Συμβουλίων και Θεάτρων) θεωρεί πως ο τρόπος διάθεσης των χορηγιών πρέπει να διασφαλίζει δίκαιη αντιμετώπιση των ιδιωτικών θεάτρων, αναγνωρίζοντας τις ιδιομορφίες τους μεν, αλλά σε πλαίσιο ισονομίας και εξορθολογισμού δε. Αυτό εξάλλου ζήτησαν επανειλημμένα από τον ΘΟΚ, τόσο η Βουλή όσο και ο Γενικός Ελεγκτής αλλά και η Επίτροπος Διοικήσεως.

Το σχέδιο Θυμέλη, που να θυμίσω πως είναι η ονομασία του ιερού κέντρου του αρχαίου θεάτρου, έγινε ακριβώς με σεβασμό και έγνοια για να κρατήσουμε το θέατρο ως κάτι ιερό, και να βοηθηθούν τα ιδιωτικά θέατρα να συνεχίσουν την πορεία τους στις αντίξοες συνθήκες που περνούμε.

Το Συμβούλιο του ΘΟΚ είναι πεπεισμένο πως το Θυμέλη θα βοηθήσει όλα τα ιδιωτικά θέατρα του τόπου μας να αντιμετωπίσουν δημιουργικά τις προκλήσεις της σημερινής δύσκολης οικονομικής κατάστασης στον καλύτερο δυνατό βαθμό και περνώντας σε ένα νέο στάδιο, ακόμα πιο αποτελεσματικής διοικητικής και καλλιτεχνικής οργάνωσης.

Θα πρέπει βέβαια εδώ να τονίσω - όντας και εγώ προσωπικά ενεργό μέλος της πολιτιστικής σκηνής - πως πάγιο αίτημα όλων μας είναι η αύξηση των κρατικών κονδυλίων που διατίθενται στον πολιτισμό και ειδικότερα στο θέατρο. Δυστυχώς δεν υπάρχουν πια παρά ελάχιστοι τρόποι στήριξης του πολιτισμού στην Κύπρο πέρα από την κρατική χορηγία.

Στέλιος Καυκαρίδης: Ναι χρειαζόταν αλλαγή του ύψους επιχορήγησης αλλά προς τα πάνω όχι προς τα κάτω. Και ο τρόπος κατανομής της ως επίσης. Τώρα έκαναν το Θυμέλη αλλά στην ουσία έγινε αλλαγή προς τα κάτω και όχι προς τα πάνω και αυτό είναι μια αρνητική εξέλιξη. Το Θυμέλη αν δεν το δούμε, αν δεν το δουλέψουμε, αν δεν το ζήσουμε, δεν μπορούμε να το κρίνουμε.

Εκ των προτέρων ξέρουμε όμως ότι μειώθηκαν τα ποσά γενικά. Το κράτος επιχορηγεί ένα ποσό Α στον ΘΟΚ για να το δώσει στο ελεύθερο θέατρο, στο σύνολό του. Και ο ΘΟΚ, χωρίς να αυξάνεται το ποσό της επιχορήγησης έπρεπε να το μοιράσει κάπως καλύτερα. Η πίτα μία είναι και την έκανε ο ΘΟΚ περισσότερα κομματάκια και τα θέατρα που είναι στην κορυφή, τα πιο παλιά, μπορεί στο τέλος να είναι και αδικημένα. Κάποιοι έχουν όμως ευνοηθεί. Το μέλλον θα δείξει.

Η Κυβέρνηση έπρεπε να ενισχύσει το Θυμέλη και όχι να αφαιρέσει ποσά. Δεν έχει μπει έξτρα χρήμα για το ελεύθερο θέατρο. Είναι καθοριστικές οι επιχορηγήσεις γιατί αν σταματήσουν θα κλείσουν τα θέατρα και θα υπάρχουν μόνο ομάδες άρα ημιεπαγελματισμός και δεν μπορεί το θέατρο της Κύπρου να καταντήσει ερασιτεχνικό από την κορυφή που είναι τώρα. Βλέπω ένα 30% των θεατρικών σχημάτων να κλείνει.

Μπαίνουν όρια και βρίσκουμε τρόπους να επιβιώνουμε και είμαστε σε διαφορά... ύψους από τον ΘΟΚ, ο οποίος κινείται με πολύ περισσότερα χρήματα. Αυτό δεν με πειράζει εμένα πλέον, αλλά πρέπει να προβληματίσει τους νεότερους. Δεν μπορεί ένας ηθοποιός που μπαίνει στον ΘΟΚ να παίρνει ένα μισθό Α και ένας ηθοποιός του ελεύθερου θεάτρου δεν παίρνει πάνω από 1200 ευρώ ενώ ο μέσος όρος είναι τα 1000 ευρώ και κάποιες φορές δουλεύουν με πληρωμένα μόνο τα έξοδά τους λόγω της αγάπης τους για το θέατρο. Δεν το εκμεταλλευόμαστε ποτέ όμως αυτό.

Ερ. Mε ποιο σκεπτικό ο ΘΟΚ άλλαξε τα κριτήρια των επιχορηγήσεων; Θα είναι αποδοτικά, κατά τη γνώμη σας, τα νέα κριτήρια που υιοθετήθηκαν από τον Οργανισμό;

Γιάννης Τουμαζής: Η Θυμέλη σέβεται την ιστορικότητα των θεάτρων και ταυτόχρονα ενισχύει τη νέα και δυναμική γενιά των Κύπριων δημιουργών ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις, προωθώντας έτσι τη θεατρική ανάπτυξη του τόπου. Το καινούργιο σχέδιο, το οποίο σε ετήσια βάση και ισόνομα επιχορηγεί πλέον παραγωγές και όχι σχήματα, προέκυψε μετά από μια διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης με τους ενδιαφερόμενους (τόσο γραπτής όσο και προφορικής).

Θεωρώ όμως πως μέσα από την ενδελεχή διαδικασία της διαβούλευσης με τους ενδιαφερόμενους έχουν επεξηγηθεί όλες οι παράμετροι του σχεδίου και έχουν ξεκαθαρίσει επαρκώς τα ερωτήματα. Ευελπιστώ ότι το Θυμέλη, μέσω της καινούργιας διαδικασίας αξιολόγησης ανά παραγωγή και μέσω των μετρήσιμων κριτηρίων που καθιερώθηκαν, θα μπορέσει να ανταποκριθεί με τον δικαιότερο τρόπο στις ανάγκες των θεάτρων μας.

Φυσικά, καθώς είναι η πρώτη χρονιά εφαρμογής του, ο ΘΟΚ θα το αξιολογήσει περαιτέρω και ενδεχόμενα να υπάρξουν διορθώσεις εάν παρουσιασθούν σημαντικά προβλήματα.

Στέλιος Καυκαρίδης: Το Θυμέλη πιστεύω είναι πολύ γραφειοκρατικό. Στα τέσσερα θέατρα με μακρά παρουσία έπρεπε να επιδειχθεί περισσότερη εμπιστοσύνη. Είναι καλή η σκέψη του κ. Τουμαζή για το Θυμέλη, βοηθούν και οι προθέσεις τους είναι καλές και αγαπούν και εκείνοι το θέατρο. Το Σατιρικό Θέατρο ίσως αντέξει το Θυμέλη αλλά κάποιοι άλλοι όχι γιατί εδώ έχουμε μια άλλη προσέγγιση των πραγμάτων.

Το θέατρο έχει ζήσει χιλιάδες χρόνια τώρα και πολλές φορές αντιμετώπισε δυσκολίες και ξαναγεννιέται ξανά και ξανά και συνεχίζουμε να έχουμε θέατρο. Υπάρχουν, υπήρξαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν το θέατρο και είναι ταγμένοι να το υπηρετούν και αυτή είναι μια αισιόδοξη νότα.

Θα ήθελα όμως να συμβουλέψω τον ΘΟΚ, ως παλιότερους από τους παλιούς, που έχουν από πολλές θέσεις υπηρετήσει το Θέατρο, να δουν το θέατρο με περισσότερη αγάπη αφού έχουν καλή πρόθεση και όχι με τόση γραφειοκρατία.

Πηγή - ΚΥΠΕ