Στρατηγική νίκης έναντι του κορωνοιού Covid-19

Καταρχάς θα ήθελα να συγχαρώ τον Υφυπουργό Έρευνας Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής κ. Κυριάκο Κόκκινο. Η σκληρή δουλειά που έκανε από την προηγούμενη του θέση ως Επικεφαλής Επιστήμονας Έρευνας και Καινοτομίας, βελτίωσε το οικοσύστημα καινοτομίας σε βαθμό που σήμερα η Κύπρος είναι σε θέση να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά τις πολλαπλές προκλήσεις λόγω της πανδημίας.

Παρόλο που ο κ. Κόκκινος μόλις πρόσφατα ανέλαβε τα καθήκοντά του ως Υφυπουργός Έρευνας Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, το έργο του ήδη κρίνετε ως

πολυσήμαντο και πολύπλευρο. Καινοτομία σημαίνει απτά αποτελέσματα εδώ και τώρα και ο κ. Υφυπουργός το επιβεβαίωσε. Η Κύπρος είναι σήμερα πιο καινοτόμα και πιο ανθεκτική. 

Η ανθρωπότητα βρίσκεται σήμερα στην «Εξτρεμοχώρα» των κορωνοιών με κύρια χαρακτηριστικά την εξαιρετική κλιμάκωση των φαινομένων και την υψηλή τυχαιότητα. Ο Nassim Taleb χρησιμοποιεί τον όρο «Extremistan» (Εξτρεμοχώρα) για να χαρακτηρίσει πολύπλοκες καταστάσεις ακραίων διαστάσεων που θεωρούνται αδιανόητες ακόμη και στο επίπεδο πρόβλεψης ενδεχομένων. Η Εξτρεμοχώρα εμπεριέχει εκρηκτικά ρίσκα και ασύμμετρους κινδύνους που μπορεί να οδηγήσουν σε βαριά κλιμάκωση των φαινομένων με σύνθετη και υψηλή τυχαιότητα και σε δραματικές ανατροπές.

Πρέπει να κάνουμε το παν να μην προσβληθούμε αλλά και να μην μεταδώσουμε τον ιό. Κρίσιμοι παράγοντες οι αρχές υγιεινής, ο αυτοπεριορισμός και η κοινωνική απόσταση ώστε να σπάσουν οι αλυσίδες μετάδοσης. Το μεγάλο όπλο υποστήριξης της πρώτης γραμμής των γιατρών, των νοσηλευτών και των εθελοντών που αποτελούν την αιχμή του δόρατος σε αυτό τον πόλεμο  είναι  η παθητική αντίσταση της κοινωνίας: «ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ, ΣΤΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΜΑΣ». Αυτό είναι το άμεσο «εμβόλιο» κατά της επίθεσης του κορωνοιού.

Χρειάζονται έξυπνες προσεγγίσεις. Η ανάπτυξη ενός πιο αυτοματοποιημένου τεστ ανίχνευσης κορωνοϊού που θα επιτάχυνε τη δυνατότητα να γίνονται τεστ σε ασθενείς είναι ζωτικής σημασίας για την εξάλειψη της εξάπλωσης του Covid-19 επειδή θα επέτρεπε στους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης να εντοπίζουν τους ασθενείς και να τους απομονώνουν, ακόμα και αν δεν αντιμετωπίζουν πολλά συμπτώματα. Η διεύρυνση των κριτηρίων διάγνωσης και της διενέργειας μοριακού ελέγχου για την ανίχνευση του κορωνοϊού σε Κλινικά, Βιοιατρικά η Πανεπιστημιακά Εργαστήρια επιτρέπει την ανίχνευση περισσότερων ύποπτων κρουσμάτων στην κοινότητα καθώς και τη διενέργεια προληπτικών εξετάσεων.

Ασύμμετρες, μη-γραμμικές απειλές –όπως ο Covid-19 και οι αρνητικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις που επιφέρει– δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα παραδοσιακά, στατικά εργαλεία που αναπτύχθηκαν για το γραμμικό περιβάλλον προηγούμενων δεκαετιών. Χρειάζονται νέα στρατηγικά εργαλεία. Για να μπορέσεις να αντιμετωπίσεις τις συνέπειες ενός αρνητικού Μαύρου Κύκνου πρέπει πρώτα να επιβιώσεις.

Μετά από πολύχρονη έρευνα έχω αναπτύξει ένα νέο Μοντέλο Καινοτομίας το οποίο βοηθά τη δημόσια διοίκηση και τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά τις πολλαπλές κρίσεις, τους ασύμμετρους κινδύνους, τα εκρηκτικά ρίσκα και τις καταστροφικές συνέπειες που μπορεί να προκύψουν. Το δυναμικό αυτό εργαλείο –το πρώτο σε παγκόσμιο επίπεδο που εφαρμόζει τη στρατηγική Antifragility στη διαδικασία της καινοτομίας– καθοδηγεί τους οργανισμούς να παράγουν πιο ανθεκτικές καινοτομίες κάτω από συνθήκες εξαιρετικής αβεβαιότητας.

Η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος: α) Θέτει τους κανόνες για μετάβαση από το εύθραυστο στο ανθεκτικό, β) εντοπίζει και αφαιρεί τις ευθραυστότητες και διασφαλίζει ότι η πιθανότητα της καταστροφής είναι μηδενική, γ) δημιουργεί καινοτομίες οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να τροποποιούν την έκθεσή τους ώστε να αξιοποιούν τις θετικές ασυμμετρίες (ευκαιρίες) και να αποφεύγουν τις αρνητικές ασυμμετρίες (κινδύνους), δ) μεγιστοποιεί τον επιστημονικό, κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο της καινοτομίας, ε) εφαρμόζεται σε όλους τους τομείς, επίπεδα, μεγέθη και κλίμακες και στ) ενισχύει την ανθεκτικότητα των brands, των επιχειρήσεων, των οικισμών, των οικονομιών, των εθνών και των στρατηγικών σχεδίων αποτροπής κρίσεων και εκτάκτων αναγκών.

Το νέο Υπόδειγμα Καινοτομίας:

1. Παρουσιάζεται αναλυτικά σε ένα Πρακτικό Οδηγό 150 σελίδων που έχω ετοιμάσει. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνει μια σειρά: α) Μεθόδων και τεχνικών για την κατάλληλη τροποποίηση της έκθεσης (exposure modification) των οργανισμών σε ευκαιρίες (μεγιστοποίηση της έκθεσης) και κινδύνους (ελαχιστοποίηση της έκθεσης) και β) παραδειγμάτων εφαρμογών του νέου Συστήματος Καινοτομίας. 

2. Συνδυάζει κρίσιμους παράγοντες, χαρακτηριστικά και στοιχεία από τους τέσσερεις τύπους καινοτομίας –καινοτομία προϊόντος, καινοτομία διαδικασιών, οργανωσιακή καινοτομία και καινοτομία μάρκετινγκ/επικοινωνίας– για να δομήσει πιο βιώσιμες καινοτομίες. Η συνδυαστική δύναμη (combinatorial power) της πολυπαραμετρικής αυτής μεθόδου εντοπίζει περισσότερες ευκαιρίες και πολλαπλασιάζει τις πιθανότητας επίτευξης καινοτομικών αποτελεσμάτων.

3. Χρησιμοποιεί την αταξία, το άγνωστο, το χάος, τη μεταβλητότητα, την τυχαιότητα, τη ρευστότητα και το χρόνο ως την πρώτη ύλη για την παραγωγή καινοτομιών σε ασύμμετρα περιβάλλοντα – ανθεκτικών καινοτομιών που αξιοποιούν τις θετικές ασυμμετρίες (ευκαιρίες) και αποφεύγουν τις αρνητικές ασυμμετρίες (κινδύνους). Η καινοτομία αγαπά την περιπέτεια, την αβεβαιότητα και το ρίσκο. 

4. Μπορεί να βοηθήσει τα έθνη και τους οργανισμούς να καινοτομήσουν σε αχαρτογράφητα νερά και, με δόρυ την αστείρευτη ανθρώπινη δημιουργικότητα, να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά τον επικίνδυνο κορωνοιό Covid-19 σε όλα τα μέτωπα και σε όλες τις πτυχές της ιστορικής αυτής μάχης.
Η στρατηγική νίκης του Homo Sapiens έναντι του Covid-19 έγκειται στην τιθάσευση της ιδιότητας που ο Nassim Taleb ονομάζει Antifragility. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω μιας διττής προσέγγισης (bimodal approach – barbell strategy). Απ’ τη μια πρέπει όχι απλά να μειώσουμε αλλά να εκμηδενίσουμε κάθε πιθανότητα έκθεσής μας στο νέο κορωνοιό (αποφυγή αρνητικών ασυμμετριών – κινδύνων). Απ’ την άλλη πρέπει να είμαστε ανοικτοί σε ευκαιρίες –να μεγιστοποιήσουμε την έκθεσή μας σε θετικές ασυμμετρίες– ώστε να αναπτύξουμε νέες καινοτομίες σε όλους τους τομείς: Επιστημονική έρευνα, δημόσια διοίκηση, διαχείριση κρίσεων, ανθεκτικοί οικισμοί, κοινωνική καινοτομία, επιχειρηματική καινοτομία, κυκλική οικονομία, πολιτιστική καινοτομία κ.ά.

Χρειάζονται μετασχηματιστικές, ανατρεπτικές καινοτομίες που θα αποφέρουν εκθετικά πολλαπλασιαστικά οφέλη. Η ταχύτητα και η ευελιξία στην ανάπτυξη και διάχυση των νέων καινοτομιών είναι κρίσιμης σημασίας. Το νέο, διεπιστημονικό εργαλείο που παρουσιάζεται πολύ επιγραμματικά στο παρόν άρθρο βελτιώνει την αποδοτικότητα, επιταχύνει τη διαδρομή της καινοτομίας από την ιδέα στην παγκόσμια αγορά και αυξάνει το ποσοστό επιτυχίας των startups.

Συνοψίζοντας: Εάν τα μέτρα που εξήγγειλε η Πολιτεία τηρηθούν ευλαβικά από όλους μας, μέχρι το Πάσχα η κρίση θα αρχίσει να υποχωρεί και από το Μάιο η Κύπρος θα είναι από τις πρώτες χώρες που θα αρχίσουν να ανακάμπτουν οικονομικά.

*Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας