Πνευματική Ιδιοκτησία και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης

Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης αποτελούν τον τρόπο επικοινωνίας και ενημέρωσης του 21ου αιώνα, έχοντας αλλάξει τον τρόπο που μέχρι πρόσφατα κατανοούσαμε τόσο την διαμόρφωση μικρο-κοινωνιών και ταυτοτήτων όσο και την διάδραση με ανθρώπους εγκατεστημένους σε όλον τον κόσμο. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα σε λιγότερο από δύο δεκαετίες ύπαρξής τους, πάνω από 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως χρησιμοποιούν καθημερινώς το πλήθος πλατφορμών που υπάρχουν, αφιερώνοντας σε αυτές περίπου τρεις ώρες καθημερινά.

Ταυτόχρονα με την ραγδαία αυξανόμενη δημοτικότητα των Μέσων

Κοινωνικής Δικτύωσης, η ενημέρωση έχει γνωρίσει μία ακόμα αλλαγή καθώς τα διαδικτυακά ενημερωτικά πόρταλς και οι διαδικτυακές εκδόσεις των εφημερίδων γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς από το αναγνωστικό κοινό, προσφέροντας επίσης την δυνατότητα διάδρασης με τον εκάστοτε αρθογράφο ή ακόμα και με τους άλλους αναγνώστες.

Μέσα σε αυτό τον διαδικτυακό κόσμο, ταυτότητες κατασκευάζονται με την χρήση πλήθους εικόνων για εμπλουτισμό του προφίλ ή ακόμα και ως συνοδευτικές του ονόματος του χρήστη (π.χ. άβαταρ). Τι γίνεται όμως με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας; Με άλλα λόγια, μπορώ να χρησιμοποιήσω την εικόνα του αγαπημένου μου ήρωα καρτούν ή του αγαπημένου μου ηθοποιού ή αθλητή ως άβαταρ; Μπορώ να χρησιμοποιήσω φωτογραφία ενός διάσημου πίνακα ζωγραφικής ή ενός τοπίου;

Η περιγραφή ενός λογοτεχνικού ήρωα καθώς και η γραφική αναπαράσταση ενός ήρωα από κινούμενο σχέδιο, βιντεοπαιχνίδι ή/και οποιοδήποτε έργο προστατεύεται από το δίκαιο της Πνευματικής Ιδιοκτησίας κι έτσι η δημόσια χρήση του χωρίς την προηγούμενη άδεια του δημιουργού αποτελεί παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων. Επίσης, παρ’ όλο που οι αθλητές ή οι ηθοποιοί (εφόσον η φωτογραφία δεν είναι στιγμιότυπο από υποδυόμενο ρόλο) δεν προστατεύονται από το δίκαιο της Πνευματικής Ιδιοκτησίας, η εκάστοτε φωτογραφία μπορεί να προστατεύεται καθώς αποτελεί έργο του εκάστοτε φωτογράφου.

Αναφορικά με την χρήση φωτογραφιών, ο κάθε δημιουργός διατηρεί τα πνευματικά δικαιώματα επί του έργου του. Αυτό σημαίνει ότι εάν η φωτογραφία ενός τοπίου είναι έργο του χρήστη του προφίλ, δεν υπάρχει παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας. Αντίστροφα, αν αποτελεί φωτογραφία τρίτου προσώπου, η ανάρτησή της στον προσωπικό λογαριασμό του χρήστη μπορεί να αποτελεί παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων. Αντίστοιχα, η φωτογραφία ενός διάσημου πίνακα μπορεί να προσβάλει ποικιλοτρόπως το δίκαιο της Πνευματικής Ιδιοκτησίας καθώς, εάν δεν έχει παρέλθει το χρονικό διάστημα που ορίζει ο νόμος για να θεωρηθεί το έργο ως κοινό κτήμα, η ανάρτηση φωτογραφίας του πίνακα προσβάλλει τα πνευματικά δικαιώματα τόσο του ζωγράφου ή των κληρονόμων αυτού όσο και του φωτογράφου.

Ο σεβασμός του έργου των δημιουργών αποτελεί υποχρέωση όλων μας. Η γνώση κι η ενημέρωση προστατεύει τόσο εμάς όσο και τους δημιουργούς. Ας τους δώσουμε δύναμη να συνεχίσουν να μας προσφέρουν τα έργα τους μένοντας ενημερωμένοι. Τα εργαλεία υπάρχουν.