Νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου - Μια EΕ «φρούριο» εν μέσω αντιδράσεων

Σαρωτικές αλλαγές στους μεταναστευτικούς νόμους της ΕΕ ψηφίστηκαν με μια σειρά ψηφοφοριών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με τους υποστηρικτές των νέων νόμων να αποκαλούν την κίνηση ιστορική και από την άλλη οι ΜΚΟ να λένε ότι αποτελούν «οπισθοδρόμηση»  τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η ψηφοφορία της Τετάρτης, η οποία αναμένεται τώρα να επικυρωθεί από τα κράτη μέλη, δίνει τέλος σε οκτώ χρόνια αδιεξόδου λόγω των επανειλημμένων προσπαθειών για αυστηρότερη διαχείριση

Πλέον όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να συνεισφέρουν στη διαχείριση του μεταναστευτικού, είτε οικονομικά είτε φιλοξενώντας μετανάστες, είτε παρέχοντας επιχειρησιακή υποστήριξη.

Μεταξύ άλλων, στοχεύει στη μείωση του χρόνου για τις διαδικασίες ασφάλειας και ασύλου στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και αύξηση των επιστροφών για τη μείωση της παράνομης μετανάστευσης από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.

Παράλληλα, άλλες χώρες είναι υποχρεωμένες να μετεγκαταστήσουν περισσότερους μετανάστες ή να παρέχουν οικονομική αποζημίωση ή επιχειρησιακή βοήθεια, μια διάταξη γνωστή ως "μηχανισμός αλληλεγγύης".

Για παράδειγμα, τα κράτη-μέλη πρώτης υποδοχής, όπως η Κύπρος, η  Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία, θα πρέπει να ενισχύσουν τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και τα κράτη-μέλη της κεντρικής και βόρειας ΕΕ, όπως η Γερμανία, η Ολλανδία ή το Λουξεμβούργο, θα πρέπει να δέχονται έναν συγκεκριμένο αριθμό μεταναστών, ή να καταβάλουν χρήματα στα κράτη-μέλη πρώτης γραμμής.

Αλληλεγγύη και υπευθυνότητα

Τα κριτήρια, σύμφωνα με τα οποία ένα κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας, οι λεγόμενοι κανόνες του Δουβλίνου, θα ενημερωθούν επίσης.

Ο κανονισμός για το άσυλο και τη διαχείριση της μετανάστευσης υποστηρίχθηκε με 322 ψήφους υπέρ, 266 κατά και 31 αποχές.

Αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης

Ο κανονισμός για την κρίση και την ανωτέρα βία θεσπίζει έναν μηχανισμό για την ανταπόκριση στις ξαφνικές αυξήσεις των αφίξεων, διασφαλίζοντας την αλληλεγγύη και την υποστήριξη στα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν μια μεγάλη εισροή υπηκόων τρίτων χωρών. Οι νέοι κανόνες θα καλύπτουν επίσης την εργαλειοποίηση των μεταναστών, δηλαδή όταν χρησιμοποιούνται από τρίτες χώρες ή εχθρικούς μη κρατικούς φορείς με στόχο την αποσταθεροποίηση της ΕΕ.

Το νομοσχέδιο επικυρώθηκε με 301 ψήφους υπέρ, 272 κατά και 46 αποχές.

Έλεγχος υπηκόων τρίτων χωρών στα σύνορα της ΕΕ

Τα άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να εισέλθουν στην ΕΕ θα υπόκεινται σε διαδικασία προκαταρκτικού ελέγχου, συμπεριλαμβανομένης της ταυτοποίησης, συλλογής βιομετρικών δεδομένων και ελέγχων υγείας και ασφάλειας, για περίοδο έως και επτά ημερών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν ανεξάρτητους μηχανισμούς παρακολούθησης για να διασφαλίσουν τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Το κείμενο εγκρίθηκε με 366 ψήφους υπέρ, 229 και 26 αποχές. Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν επίσης νέους κανόνες για το κεντρικό σύστημα πληροφοριών καταδίκης (ECRIS-TCN), με 414 ψήφους υπέρ, 182 κατά και 29 αποχές.

Ταχύτερες διαδικασίες ασύλου

Μια νέα κοινή διαδικασία θα καθιερωθεί σε ολόκληρη την ΕΕ για τη χορήγηση και την ανάκληση διεθνούς προστασίας. Η επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου στα σύνορα της ΕΕ θα πρέπει στο μέλλον να είναι ταχύτερη, με συντομότερες προθεσμίες για αβάσιμες ή απαράδεκτες αιτήσεις.

Το νομοσχέδιο εγκρίθηκε με 301 ψήφους υπέρ, 269 κατά και 51 αποχές. Για τη διαδικασία επιστροφής στα σύνορα το αποτέλεσμα ήταν 329 ψήφοι υπέρ, 253 κατά και 40 αποχές.

Κανονισμός Eurodac

Τα δεδομένα όσων φτάνουν παράτυπα στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των δακτυλικών αποτυπωμάτων και των εικόνων προσώπων από την ηλικία των έξι ετών και μετά, θα αποθηκευτούν στη μεταρρυθμισμένη βάση δεδομένων Eurodac.

Οι αρχές θα μπορούν επίσης να καταγράφουν εάν κάποιος μπορεί να αποτελεί απειλή για την ασφάλεια ή αν ήταν βίαιος ή οπλισμένος.

Το κείμενο εγκρίνεται με 404 ψήφους υπέρ, 202 κατά και 16 αποχές.

Πρότυπα προσόντων

Το Κοινοβούλιο υποστήριξε επίσης νέα ενιαία πρότυπα για όλα τα κράτη μέλη για την αναγνώριση του καθεστώτος του πρόσφυγα ή της επικουρικής προστασίας και σχετικά με τα δικαιώματα που παρέχονται σε όσους πληρούν τις προϋποθέσεις προστασίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιολογήσουν την κατάσταση στη χώρα προέλευσης με βάση πληροφορίες από την Υπηρεσία Ασύλου της ΕΕ και το καθεστώς του πρόσφυγα θα επανεξετάζεται τακτικά. Οι αιτούντες προστασία θα πρέπει να παραμείνουν στην επικράτεια του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την αίτησή τους ή στο οποίο χορηγήθηκε η προστασία.

Το κείμενο εγκρίθηκε με 340 ψήφους υπέρ, 249 κατά και 34 αποχές.

Υποδοχή αιτούντων άσυλο

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ισοδύναμα πρότυπα υποδοχής για τους αιτούντες άσυλο όσον αφορά, για παράδειγμα, τη στέγαση, το σχολείο και την υγειονομική περίθαλψη. Οι εγγεγραμμένοι αιτούντες άσυλο θα μπορούν να αρχίσουν να εργάζονται το αργότερο έξι μήνες μετά την υποβολή του αιτήματος. Οι συνθήκες κράτησης και ο περιορισμός της ελεύθερης κυκλοφορίας θα ρυθμιστούν, για να αποθαρρύνουν τους αιτούντες να μετακινούνται στην ΕΕ.

Εγκρίθηκε με 398 ψήφους υπέρ, 162 κατά και 60 αποχές.

Σύμφωνα με τον Guardian, όσοι έκαναν εκστρατεία για την ψήφιση της νομοθεσίας ενόψει της αύξησης της δημοτικότητας της ακροδεξιάς πριν από τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούνιο, εκμεταλλεύτηκαν την κίνηση ως μεγάλη νίκη.

Είπαν ότι θα επισπεύσει τις διαδικασίες ασύλου στα σύνορα της ΕΕ, θα επιβάλει σκληρά νέα συστήματα ελέγχου και θα επιστρέψει στις χώρες τους άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για διεθνή προστασία.

Διαβάστε επίσης: Ηγεσία ΕΕ: Όχι μαγική λύση αλλά ιστορικό βήμα η συμφωνία για μετανάστευση

Για μία ιστορική απόφαση έκανε λόγο η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, η οποία δήλωσε "έχουμε παραδώσει ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο για τον τρόπο αντιμετώπισης της μετανάστευσης και του ασύλου στην ΕΕ". Έχουν περάσει περισσότερα από 10 χρόνια στη δημιουργία.  Όμως κρατήσαμε τον λόγο μας. Ισορροπία μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης. Αυτός είναι ο ευρωπαϊκός τρόπος».

Από την άλλη, η Πρόεδρος της Κομισιόν  Ούρσουλα Φον Ντερ Λάινεν σημείωσε πως θα συνεχίσει να παρέχει επιχειρησιακή στήριξη σε όλα τα κράτη μέλη, από τη Λαμπεντούζα στα σύνορα της Φινλανδίας και από τις Κανάριες Νήσους στην Κύπρο. Αναφέρθηκε ακόμα στην προώθηση συμφωνιών με χώρες προέλευσης και διέλευσης, σημειώνοντας πως πρόκειται για ένα κεντρικό στοιχείο της προσέγγισης της ΕΕ.

Τις διαδικασίες στο κοινοβούλιο διέκοψαν διαδηλωτές-ακτιβιστές ντυμένοι με λευκά μπλουζάκια, οι οποίοι φώναξαν στους ευρωβουλευτές: «Αυτή η συμφωνία σκοτώνει! Ψηφίστε «όχι»!» ενώ πετούσε χάρτινα αεροπλάνα που μετέφεραν τις συντεταγμένες ναυαγίων και προσφύγων που έχουν πεθάνει στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.

Η επίτροπος εσωτερικών υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον, η οποία προώθησε τη νομοθεσία, δήλωσ. «Αισθάνομαι περήφανη... λαμβάνοντας υπόψη όταν ανέλαβα τα καθήκοντά μου πριν από τεσσεράμισι χρόνια, λίγοι πίστευαν ότι θα τα καταφέρναμε», είπε.

Ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, ωστόσο, επέκριναν αυτό που η Eve Geddie, επικεφαλής του γραφείου ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων της Διεθνούς Αμνηστίας και διευθύντρια υπεράσπισης, χαρακτήρισε «αποτυχία να επιδείξει παγκόσμιο ηγετικό ρόλο».

«Μετά από χρόνια διαπραγματεύσεων, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ συνυπογράφουν τώρα επαίσχυντα μια συμφωνία που γνωρίζουν ότι θα οδηγήσει σε μεγαλύτερο ανθρώπινο πόνο», είπε.

Η Oxfam είχε νωρίτερα καταγγείλει το σύμφωνο ως συνταγή για «αποτρεπτικά μέτρα, κράτηση και απέλαση» και όχι προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι ευρωβουλευτές στα αριστερά και οι Πράσινοι, οι οποίοι καταψήφισαν οκτώ από τα 10 προτεινόμενα νομοσχέδια στο τραπέζι, επέκριναν επίσης το νομοσχέδιο επειδή δεν έδωσε προτεραιότητα στις εγγυήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Οι δεξιοί πολιτικοί είχαν τους δικούς τους λόγους να εναντιώνονται στις μεταρρυθμίσεις, υποστηρίζοντας ότι οι νέοι νόμοι δεν προχώρησαν αρκετά και θα προκαλούσαν έξαρση της μετανάστευσης.

Μεταξύ αυτών που καταψήφισαν μέρη του συμφώνου για το άσυλο και τη μετανάστευση ήταν τα γαλλικά και ισπανικά ακροδεξιά κόμματα Rassemblement National και Vox, καθώς και οι Πολωνοί εθνικιστές λαϊκιστές Law &Justice και το Fidesz του Viktor Orbán.

Νωρίτερα είχαν καταγγείλει το σύμφωνο των 10 μερών ως άδεια για τους λαθρεμπόρους και πλήγμα στην κυριαρχία των κρατών μελών.

Ο Βέλγος πρωθυπουργός, Alexander De Croo, δήλωσε ότι τα κόμματα που προσπάθησαν να μπλοκάρουν τη συμφωνία ψηφίζουν υπέρ του status quo και αφήνουν χώρες όπως η Ιταλία, η οποία έχει διάφορα ακροδεξιά κόμματα, να αντιμετωπίσουν μόνοι τους την κρίση λαθρεμπορίας ανθρώπων στις ακτές της. .

Πηγές που εργάστηκαν για τη νομοθεσία και μίλησαν στον Guardian είπαν ότι κάθε κράτος μέλος θα μπορούσε να εξαιρεθεί από τη μετεγκατάσταση μεταναστών με μέτρα που τους επιτρέπουν να συνεισφέρουν «σε είδος με εξοπλισμό ή ειδικούς όπως δικηγόρους».

Σε ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα μέτρα θα τους επιτραπεί επίσης να πληρώσουν 20.000 ευρώ το κεφάλι σε ένα ταμείο για εκείνους τους ανθρώπους που δεν δέχονται στο πλαίσιο του μέτρου αλληλεγγύης.