Με την πλάτη στον τοίχο η Τουρκία: Τα τρία σενάρια για την μάχη της Ιντλίμπ

Τις προηγούμενες βδομάδες η μάχη για την Ιντλίμπ στην βορειοδυτική Συρία μπήκε σε μια νέα φάση. Οι συριακές δυνάμεις, υποστηριζόμενες από την Ρωσία και το Ιράν, επιχείρησαν να πάρουν τον έλεγχο των στρατηγικών αυτοκινητοδρόμων M4 και M5, οι οποίοι συνδέουν την πόλη Λαττάκεια και την Δαμασκό με το Χαλέπι.

Η προέλαση των συριακών δυνάμεων συνοδεύτηκε από σφοδρές αεροπορικές επιδρομές στην Ιντίμπ, το τελευταίο οχυρό της συριακής αντιπολίτευσης

και των τζιχαντιστικών οργανώσεων, οι οποίες επέφεραν μεταξύ άλλων τον θάνατο 13 Τούρκων στρατιωτών, ενώ προκάλεσαν τον εκτοπισμό χιλιάδων αμάχων προς τα τουρκικά σύνορα.

Στη συνέχεια, η Άγκυρα άρχισε να στέλνει περισσότερες στρατιωτικές δυνάμεις στην συριακή επικράτεια, ενισχύοντας παρατηρητήρια στα βορειοδυτικά, τα οποία οι καθεστωτικές δυνάμεις είχαν καταλάβει, δημιουργώντας καινούργια σε περιοχές που ελέγχουν οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης.

Σύμφωνα με αναλυτές, η Τουρκία φοβάται ότι ο τελικός στόχος των καθεστωτικών είναι να πολιορκήσουν τις περιοχές που ελέγχει η αντιπολίτευση και να αποκόψουν τις κύριες διόδους εφοδιασμού από το τουρκικό έδαφος - μια εξέλιξη την οποία θέλει απελπισμένα να αποφύγει.

Με την πλάτη στον τοίχο, η Άγκυρα ζυγίζει τώρα τις επιλογές της, ώστε να αποτρέψει την πλήρη ήττα των Σύριων συμμάχων της, η οποία θα βάλει και το τέλος στους σχεδιασμούς της στην περιοχή.

Η τελευταία ζώνη κατάπαυσης του πυρός

Η πόλη Ιντλίμπ είναι η τελευταία από τις τέσσερις ζώνες κατάπαυσης του πυρός που είχαν συμφωνηθεί από την Ρωσία, το Ιράν και την Τουρκία και δεν έχει πέσει στα χέρια του καθεστώτος Άσαντ. Οι άλλες τρεις είναι η ανατολική Γούτα, η Νταράα και Quneitra στο νότιο τμήμα της χώρας και η Rastan και Talbiseh στην επαρχία Χομς- και οι τρεις έχουν καταληφθεί από τις συριακές δυνάμεις μέσα σε μόλις ένα χρόνο.

Το 2018, η Τουρκία κατάφερε να διαφυλάξει τα συμφέροντά της στην Ιντλίμπ με την συμφωνία στο Σότσι, η οποία προνοούσε την δημιουργία μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης. Σε αντάλλαγμα η Τουρκία είχε δεσμευτεί να αφοπλίσει και να απομακρύνει από την Ιντλίμπ την Χαγιάρ Ταχρίρ αλ Σαμ (πρώην παρακλάδι της αλ Κάιντα στη Συρία). Επίσης, με την συμφωνία του Σότσι οι δύο πλευρές είχαν αποφασίσει να ανοίξουν τους αυτοκινητοδρόμους M4 και M5 για εμπόριο και μετακινήσεις.

Εντούτοις, η συμφωνία δεν είχε τεθεί ποτέ σε πλήρη εφαρμογή. Η Τουρκία δεν μπορούσε να επιβληθεί επί της Χαγιάρ Ταχρίρ αλ Σαμ, ενώ η Μόσχα δεν σταμάτησε τις δυνάμεις του Άσαντ από το να επιχειρούν στη ζώνη ασφαλείας. Διεθνείς αναλυτές μάλιστα εκτιμούν ότι ο Άσαντ πάντα θεωρούσε την συμφωνία του Σότσι ως μια προσωρινή λύση και απώτερος του στόχος ήταν και είναι η πλήρης επικράτηση επί των συριακών περιοχών.

Μέσα σε αυτά τα συμφραζόμενα, η ένταση στην Ιντλίμπ ήταν αναπόφευκτη. Η διαφορά όμως από τις άλλες ζώνες κατάπαυσης του πυρός είναι ότι η πτώση της Ιντλίμπ θα είναι καταστροφική για την Τουρκία. Συγκεκριμένα, η πτώση αυτή θα σηματοδοτήσει την ολοκληρωτική ήττα της αντιπολίτευσης και τον αποκλεισμό της από τις διαπραγματεύσεις για τη μεταπολεμική διευθέτηση του συριακού ζητήματος. Έτσι, η Άγκυρα, όντας κύριος υποστηρικτής της αντιπολίτευσης, θα κινδυνέψει να τεθεί στο περιθώριο και να μην έχει λόγο στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις, γεγονός το οποίο θα συνιστούσε τεράστια διπλωματική ήττα, εάν λάβουμε υπόψη την πολυετή εμπλοκή της Τουρκίας στη διένεξη.

Επιπρόσθετα, η πλήρης ανακατάληψη της Ιντλίμπ θα προκαλέσει νέες προσφυγικές ροές εκατομμυρίων αμάχων προς τα τουρκικά σύνορα ή σε μικρότερες περιοχές όπως το Χαλέπι. Δεδομένης της αυξανόμενης εσωτερικής πολιτικής αντιπαράθεσης στην Τουρκία για τους πρόσφυγες που φιλοξενεί, δύσκολα θα μπορέσει να ανεχθεί τα νέα αυτά κύματα.

Τέλος, η τουρκική κυβέρνηση βρίσκεται επίσης υπό την τεράστια εσωτερική πίεση για να αντιδράσει «κατάλληλα» για τη δολοφονία 13 Τούρκων στρατιωτών από τις δυνάμεις του Συριακού καθεστώτος. Η Τουρκία θα δεχθεί σφοδρές επικρίσεις εάν αναγκαστεί να αποσύρει τις δυνάμεις της από τα παρατηρητήρια, τα οποία βρίσκονται υπό την πολιορκία του συριακού καθεστώτος.

Τα τρία σενάρια

Κάτω από την πίεση να σταματήσει την προέλαση των δυνάμεων του Άσαντ στην Ιντλιμπ αλλά την ίδια ώρα να διαφυλάξει τις σχέσεις της με την Ρωσία, η Τουρκία έχει στενά περιθώρια για ελιγμούς. Σύμφωνα με ανάλυση του Aljazeera, τρία είναι τα πιθανότερα σενάρια.

Το πρώτο και το πιο θετικό σενάριο για την Τουρκία θα ήταν η Ρωσία να συμφωνήσει να παραμείνει προσηλωμένη στην συμφωνία για κατάπαυση του πυρός  στην Ιντλίμπ και να διατάξει τις δυνάμεις του Άσαντ να επιστρέψουν στις θέσεις που κατείχαν πριν αρχίσουν τις τελευταίες επιθέσεις. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με την αναβίωση της πολιτικής διαδικασίας και την επαναφορά των συναντήσεων της συνταγματικής επιτροπής, η οποία είναι επιφορτισμένη με την σύνταξη τροπολογιών στο συριακό σύνταγμα που συμφώνησε το καθεστώς, η αντιπολίτευση και η διεθνής κοινότητα.

Αν και η Τουρκία προσπάθησε να πιέσει για μια τέτοια διευθέτηση, απειλώντας με στρατιωτική δράση εάν το συριακό καθεστώς δεν αποσυρθεί, η πιθανότητα να συμβεί είναι πολύ μικρή.

Το δεύτερο σενάριο είναι η Τουρκία να δεχθεί τις νέες πραγματικότητες στο έδαφος και επιτρέψει στο συριακό καθεστώς να ελέγχει τους αυτοκινητόδρομους Μ4 και Μ5, αλλά να χρησιμοποιήσει βία για να αποτρέψει οποιαδήποτε περαιτέρω προέλαση. Θα μπορούσε να επιδιώξει τη δημιουργία «μιας ασφαλούς ζώνης» στην Ιντίμπ, αναπτύσσοντας ενισχυμένες θέσεις άμυνας κατά μήκος της πρώτης γραμμής και προμηθεύοντας τη συριακή αντιπολίτευση με βαρύ οπλισμό και αντιαεροπορικούς πυραύλους. Να σημειωθεί ότι η Άγκυρα φαίνεται ότι έχει ήδη υιοθετήσει αυτήν την πολιτική, δεδομένου ότι δύο ελικόπτερα καθεστώτος καταρρίφθηκαν στην Ιντίμπ με αντιαεροπορικά όπλα.

Το τρίτο σενάριο- το οποίο η Τουρκία θέλει να αποφύγει με κάθε κόστος- είναι μια κλιμάκωση της έντασης στις σχέσεις της με την Ρωσία. Ήδη, η παρουσία αντιαεροπορικών όπλων στην περιοχή αυξάνει τον κίνδυνο να καταρριφθεί ένα ρωσικό αεροσκάφος. Ο τουρκικός στρατός πιθανότατα παίρνει προφυλάξεις για να αποφύγει μια τόσο επικίνδυνη εξέλιξη, αλλά δεδομένης της ευρείας του στρατιωτικής ανάπτυξης στην περιοχή, είναι το πιο κοντινό σε αντιπαράθεση με τις ρωσικές δυνάμεις από το 2015.