Κυπριακό: Τι είναι η χαλαρή ομοσπονδία και ποιο το ιστορικό της

Η έννοια της «χαλαρής ομοσπονδίας», στο πλαίσιο της Δ.Δ.Ο, επανήλθε ξανά στο προσκήνιο ως σκέψη – ιδέα, μπροστά στο διαφαινόμενο οριστικό αδιέξοδο στις συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού.

Ωστόσο, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που Νίκος Αναστασιάδης και ΔΗΣΥ «χρεώνονται» την οικειοποίηση μιας τέτοιας προσέγγισης επίλυσης του προβλήματος.

Το πρόσφατο ιστορικό της

Την 1η Σεπτέμβριου του 2012, πέντε μήνες πριν ο Νίκος Αναστασιάδης

ανέλθει για πρώτη φορά στην εξουσία, δημοσίευμα της εφημερίδας «Χουριέτ», σημείωνε ότι ο τότε πρόεδρος του ΔΗΣΥ, σε συνάντηση του με την πρώην επικεφαλή της Επιτροπής για την Τουρκία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Helen Flautre, έκανε λόγo για «χαλαρή ομοσπονδία».

Στις 2 Σεπτεμβρίου, ο Νίκος Αναστασιάδης σε δηλώσεις του, μετά το εθνικό μνημόσυνο των ηρώων της ΕΟΚΑ, Ιωνά Νικολάου, Κυριάκου Κολοκάση και Κυριάκου Κακουλλή, στην εκκλησία Αγίου Μηνά στο Γέρι, χαρακτήρισε «ψευδές και κακόβουλο» το δημοσίευμα της «Χουριέτ». Παρόλα αυτά, σε παρατήρηση δημοσιογράφου του ΡΙΚ, ότι Κυβέρνηση και ΑΚΕΛ υποστηρίζουν πως οι θέσεις για ένα κεντρικό κράτος με λιγότερες αρμοδιότητες για να μην υπάρχουν προβλήματα, είναι θέσεις που παλαιότερα ο ίδιος τις έλεγε, απάντησε ως εξής: «Βεβαίως. Είναι δημόσια γνωστές αυτές οι θέσεις. Συνεπώς, δεν εχρειάζετο ελάχιστες ώρες μετά την συμφωνία με το ΔΗΚΟ, να επαναλάβω τις ίδιες εις μιαν φιλότουρκον κυρία».

Στις 5 Σεπτεμβρίου, η γαλλίδα Ευρωβουλευτής, εξέδωσε γραπτή ανακοίνωση λέγοντας ότι μετά από τηλεφωνικές κλήσεις που δέχθηκε από κυπριακά ΜΜΕ οφείλει να προβεί σε μια ακόμη διευκρίνιση, ότι ο κ. Αναστασιάδης δεν συζήτησε ποτέ μαζί μας για μια χαλαρή ομοσπονδία σε αντίθεση με όσα δημοσίευσαν ορισμένα μέσα ενημέρωσης.

Στις 7 Σεπτεμβρίου, ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Δημήτρης Χριστόφιας , σε ομιλία του στον Εσπερινό της Παναγιάς των Περβολιών Δικώμου, εξέφρασε την έντονη διαφωνία του με «καινοφανείς και επικίνδυνες απόψεις περί χαλαρής ομοσπονδίας και διευρυμένων συνομιλιών και εγγυήσεις Τουρκίας και Ελλάδας ξεχωριστά για τα δύο κρατίδια». Για να προσθέσει ότι, η «χαλαρή ομοσπονδία», στα όρια της συνομοσπονδίας, θα δημιουργήσει ένα μη λειτουργικό κράτος με έντονα διαχωριστικά στοιχεία, δημιουργώντας προϋποθέσεις νέας κρίσης και παγίωσης των διαχωριστικών γραμμών.

Στις 11 Σεπτεμβρίου, ο τότε υπεύθυνος πολιτικού σχεδιασμού του ΔΗΣΥ, Χριστόφορος Φωκαΐδης, αρθρογραφεί με τίτλο: «Μύθοι και πραγματικότητες για τη χαλαρή ομοσπονδία», σημειώνοντας ότι οι προτάσεις που κατέθεσε στο Εθνικό Συμβούλιο του 2010 ο Νίκος Αναστασιάδης, καμία σχέση δεν έχουν με «χαλαρή ομοσπονδία».

Η αντιπαράθεση για το αν ο Νίκος Αναστασιάδης πιστεύει τελικά ή όχι στην χαλαρή ομοσπονδία συνεχίστηκαν σχεδόν καθ’ όλη την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.

Την 1η Δεκεμβρίου, του ίδιου χρόνου, ο Νίκος Κατσουρίδης, κατηγόρησε ευθέως τον τότε υποψήφιο για την Προεδρία Νίκο Αναστασιάδη, ότι η θεώρηση του στο Κυπριακό είναι η χαλαρή ομοσπονδία και αν επιτευχθεί θα προκαλέσει σοβαρές περιπέτειες.

Στις 6 Μαρτίου 2016, ο αποβιώσαντας συνάδελφος Κωστάκης Αντωνίου, σε άρθρο του στην εφημερίδα «Σημερινή» σημείωνε: «Η στήριξη του Νίκου Αναστασιάδη, σε λύση χαλαρής ομοσπονδίας, τεκμηριώνεται με έγγραφο που κατέθεσε στο Εθνικό Συμβούλιο, επί προεδρίας Χριστόφια, και με δηλώσεις στις οποίες προέβη, τότε, σε τηλεοπτικούς σταθμούς, στις οποίες εξηγούσε γιατί προκρίνει τη χαλαρή ομοσπονδία, ως ασφαλέστερη λύση για την ελληνοκυπριακή πλευρά. Συγκεκριμένα, με το έγγραφό του, ο τότε Πρόεδρος του Δημοκρατικού Συναγερμού εξηγεί γιατί η χαλαρή ομοσπονδία μπορεί να λειτουργήσει κατά πιο βιώσιμο τρόπο από την ομοσπονδία με ισχυρή κεντρική κυβέρνηση».

Έξι χρόνια μετά την προεκλογική του 2012, η χαλαρή ομοσπονδία, επανήλθε στη δημόσια συζήτηση, αφού ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, φέρεται να την έθεσε στον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου σε παρασκηνιακή συνάντηση που είχαν τον περασμένο Σεπτέμβριο, στο περιθώριο της Γ.Σ του ΟΗΕ, στην Νέα Υόρκη.

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, κατά την συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου την Δευτέρα (7/10) σύμφωνα με το ρεπορτάζ του ΣΙΓΜΑ, επανέλαβε την πρόταση στους πολιτικούς αρχηγούς καλώντας τους να την μελετήσουν και να προβληματιστούν κατά πόσο μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο απεμπλοκής από το αδιέξοδο που οδηγούμαστε.

Τι σημαίνει χαλαρή ομοσπονδία;

Η «χαλαρή ομοσπονδία», στο πλαίσιο πάντα της διζωνικότητας και της δικοινοτικότητας αποτελεί στην ουσία μια αποκεντρωμένη μορφή διακυβέρνησης, με αυξημένες αρμοδιότητες στις συνιστώσες πολιτείες - κράτη - κρατίδια.

Ως εκ τούτου, σε μια μελλοντική επίλυση του Κυπριακού, επί τη βάση της αποκεντρωμένης Δ.Δ.Ο, το Ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος και το αντίστοιχο Τουρκοκυπριακό, θα υπερέχουν στη λήψη των αποφάσεων έναντι της κεντρικής ομόσπονδης κυβέρνησης.

Οι υποστηριχτές αυτού του μοντέλου, θεωρούν ότι με την εφαρμογή του, θα ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι δημιουργίας κρίσεων από αποφάσεις που θα καλείται να λάβει η ομόσπονδη κεντρική κυβέρνηση, η οποία θα συναποτελείται από αξιωματούχους και των δυο κοινοτήτων.

Με άλλα λόγια, μέσω της αποκέντρωσης και των αυξημένων εξουσιών των συνιστώντων κρατιδίων θα διασφαλίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό η ομαλότητα και η λειτουργικότητα του νέου μορφώματος το οποίο θα έχει μια κυριαρχία, μια ιθαγένεια και μια διεθνή προσωπικότητα.

Παρά ταύτα, υπάρχει και η αντίθετη άποψη που υποστηρίζει ότι με την αποδοχή της χαλαρής ομοσπονδίας, μεγιστοποιείται ο κίνδυνος απόσχισης του ενός εκ των δυο μερών από την κοινή ομόσπονδη πολιτειακή δομή, φέρνοντας έτσι την Τουρκία πιο κοντά στην επίτευξη του στόχου της για λύση δυο κρατών.