Ιράν: Οι προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο νέος πρόεδρος της χώρας

Ο υποψήφιος που θα κερδίσει στις προεδρικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν στο Ιράν στις 18 και 25 Ιουνίου θα πρέπει να αντιμετωπίσει μεγάλες προκλήσεις.

Ανάκαμψη της οικονομίας

Αυτή είναι η πρώτη προτεραιότητα.

Η αποχώρηση τo 2018 των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και η επαναφορά των αμερικανικών κυρώσεων βύθισαν το Ιράν

Όλοι οι υποψήφιοι το δηλώνουν: προτεραιότητα είναι η άρση των κυρώσεων αυτών μετά το πέρας των διαπραγματεύσεων που διεξάγονται στη Βιένη για την επιστροφή των ΗΠΑ στη συμφωνία, προκειμένου να μπορέσει να ανακάμψει η ιρανική οικονομία.

«Αν αρθούν οι κυρώσεις, θα υπάρξει σταθεροποίηση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος με επιτάχυνση της ανάπτυξης και μείωση του πληθωρισμού», σχολίασε ο Τιερί Κοβίλ, ειδικός ερευνητής της ιρανικής οικονομίας στο Institut de relations internationales et strategiques (IRIS) του Παρισιού.

Όμως πρέπει να περιοριστούν οι προσδοκίες των Ιρανών διότι «ένας κίνδυνος είναι οι πολίτες να πιστέψουν ότι όλα θα βελτιωθούν αμέσως και να απογοητευθούν», προειδοποίησε.

Οι σχέσεις του Ιράν με τον κόσμο

Αν επιτευχθεί κάποιος συμβιβασμός για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, όπως φαίνεται ότι θα γίνει, αυτό «δεν θα επιτρέψει μάλλον τη βραχυπρόθεσμη επιστροφή των διεθνών επενδυτών στην ιρανική αγορά», εκτίμησε ο Κλεμάν Τερμ, ερευνητής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου της Φλορεντίας.

«Για να συμβεί αυτό απαραίτητος όρος μοιάζει να είναι η εξομάλυνση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσινγκτον», πρόσθεσε.

Όμως ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, ο αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, εμφανίζεται εχθρικός σε οποιαδήποτε προσέγγιση προς «τον μεγάλο σατανά».

Για τον Τερμ, «ο νέος πρόεδρος θα πρέπει να βρει έναν νέο δρόμο για να πετύχει την ελάχιστη βελτίωση των οικονομικών συνθηκών ζωής των πολιτών περιορίζοντας το επίπεδο εχθρότητας (προς την κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Τζο) Μπάιντεν».

Στην περίπτωση νίκης του υπερσυντηρητικού Εμπραχίμ Ραϊσί, ο οποίος θεωρείται φαβορί και έχει δηλώσει ότι επιθυμεί να βελτιώσει τις σχέσεις του Ιράν με τις γειτονικές του χώρες, προβλέπεται να παραμείνει η ένταση με τη Δύση, ωστόσο παράλληλα να συνεχιστεί η διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων του Ιράν με τη Σαουδική Αραβία, τη μεγάλη περιφερειακή του αντίπαλο, σύμφωνα με ειδικούς.

Έξοδο από την υγειονομική κρίση

Το Ιράν, η χώρα της Μέσης και της Εγγύς Ανατολής που επλήγη περισσότερο από την πανδημία covid-19, καθυστέρησε να ξεκινήσει την εκστρατεία ανοσοποίησης εν μέρει εξ αιτίας των αμερικανικών κυρώσεων, οι οποίες εμπόδισαν τις προσπάθειες της χώρας να αποκτήσει εμβόλια.

Μια χαλάρωση των κυρώσεων καθώς και η διάθεση βραχυπρόθεσμα στην αγορά ενός ή πολλών εμβολίων ιρανικής παρασκευής ενδέχεται να διευκολύνει το έργο της νέας κυβέρνησης.

Ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών

«Η κρίση εμπιστοσύνης (απέναντι στις αρχές) είναι βαθιά και ευρεία», παρατήρησε ο μεταρρυθμιστής δημοσιογράφος Αχμάντ Ζεϊνταμπαντί.

Ενδεικτικό της κατάστασης η αποχή ρεκόρ (57%) που παρατηρήθηκε στις βουλευτικές εκλογές του Φεβρουαρίου του 2020 και η οποία ενδέχεται να αυξηθεί στις εκλογές της 18ης Ιουνίου.

Η τραγωδία με την κατάρριψη του ουκρανικού αεροσκάφους τον Ιανουάριο του 2020, που προκάλεσε τον θάνατο 176 ανθρώπων, για την οποία οι ιρανικές αρχές παραδέχθηκαν την ευθύνη τους έπειτα από τρεις ημέρες, καθώς και η αιματηρή καταστολή των δύο κυμάτων αμφισβήτησης, τον χειμώνα του 2017-18 και τον Νοέμβριο του 2019 έχουν αφήσει τα σημάδια τους.

«Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει κάποια άμεσα μέτρα για να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη», σημείωσε ο Ζεϊνταμπαντί, μεταξύ των οποίων «η άρση της απαγόρευσης κάποιων μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Telegram και το Twitter και να σταματήσει να είναι πολύ αυστηρή στο θέμα της μαντίλας».

Το περιβάλλον, μια ξεχασμένη προτεραιότητα

«Η περιβαλλοντική κρίση στο Ιράν αποτελεί πραγματικότητα», παρατήρησε Κοβίλ, όμως μέχρι στιγμής «δίνεται η εντύπωση ότι η κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να υιοθετήσει μια ολοκληρωμένη πολιτική».

«Τα αποθέματα νερού έχουν εξαντληθεί», κατήγγειλε ο Ζεϊνταμπαντί, κάνοντας λόγο επίσης «για καταστροφή των φυσικών πόρων» λόγω κάποιων οικονομικών δραστηριοτήτων. Δυστυχώς, πρόσθεσε ο ίδιος, «αρκεί να βρέξει δύο φορές για να το ξεχάσουν εντελώς οι υπεύθυνοι».

Τα περιβαλλοντικά ζητήματα απουσίαζαν εξάλλου εντελώς από τις τρεις τηλεμαχίες των υποψηφίων.

«Τα περιβαλλοντικά ζητήματα θα έχουν (…) πολύ μεγάλη σημασία», όμως «ο πρόεδρος δεν θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τα αίτια του προβλήματος», εκτίμησε ο Τερμ αναφερόμενος «στα οικονομικά συμφέροντα» του παραδημόσιου τομέα που δεν ελέγχονται από την ιρανική κυβέρνηση.

Οι νέοι Ιρανοί, αγανακτισμένοι από το πολιτικό κατεστημένο και με κατεστραμμένες ελπίδες, προτιμούν την αποχή

Όπως πολλοί Ιρανοί που επιζητούν τη δημοκρατία, η Σιρίν δεν πιστεύει ότι οι εκλεγμένοι αξιωματούχοι θέλουν να παραχωρήσουν στους πολίτες μεγαλύτερες πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες, ενώ αμφιβάλλει ότι το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν θα τους το επέτρεπε, ακόμη κι αν αυτοί το επιθυμούσαν.

Το πόσοι πολλοί μοιράζονται την ίδια απογοήτευση με τη Σιρίν ενδέχεται να φανεί στις προεδρικές εκλογές της 18ης Ιουνίου, οι οποίες θεωρούνται δημοψήφισμα για τον τρόπο που η ισλαμική δημοκρατία αντιμετώπισε σειρά πολιτικών και οικονομικών κρίσεων.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η αποχή θα φτάσει σε ποσοστό ρεκόρ, κάτι που οι επικριτές της κυβέρνησης αποδίδουν στις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Ιρανοί και στην απουσία πραγματικών επιλογών για τους νέους μεταξύ των συντηρητικών υποψηφίων.

Οι πιστοί μουσουλμάνοι και οι πιο φτωχές κοινότητες εκτιμάται ότι θα ψηφίσουν τον συντηρητικό Εμπραχίμ Ραϊσί, όμως οι νέοι, πιο μορφωμένοι ψηφοφόροι πιθανόν να επιλέξουν να μείνουν σπίτια τους.

Αφού το συμβούλιο που επικυρώνει τις υποψηφιότητες για τις προεδρικές εκλογές απέρριψε τους πιο γνωστούς μετριοπαθείς και μεταρρυθμιστές υποψήφιους, τους νέους Ιρανούς που ζουν στις πόλεις ενώνει μόνο η κούρασή τους από την καθεστηκύια τάξη.

«Θέλω ελευθερία, θέλω δημοκρατία. Οι Ιρανοί πρόεδροι δεν έχουν καμία εξουσία και καμία επιθυμία να αλλάξουν τις ζωές μας (…) οπότε γιατί να ψηφίσω;», διερωτήθηκε η 22χρονη Σιρίν, φοιτήτρια γαλλικής φιλολογίας από την Τεχεράνη.

Βάσει του συστήματος που ισχύει στο Ιράν, οι εξουσίες του ανώτατου ηγέτη της χώρας, του αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ξεπερνούν αυτές του εκλεγμένου προέδρου.

Ο μετριοπαθής απερχόμενος πρόεδρος Χασάν Ροχανί κέρδισε τις εκλογές του 2013 ενισχυμένος από τη στήριξη πολλών γυναικών και νέων που ενθαρρύνθηκαν από τις δηλώσεις του ότι οι Ιρανοί αξίζουν να ζουν σε μια ελεύθερη χώρα και να έχουν τα δικαιώματα που απολαμβάνουν και άλλοι σε όλο τον κόσμο.

Όμως οι επικριτές του καταγγέλλουν ότι ο Ροχανί, που δεν μπορεί να διεκδικήσει τρίτη συνεχόμενη θητεία, δεν τήρησε τις δεσμεύσεις του.

«Είμαι αναποφάσιστος. Πάντα πίστευα στις εκλογές και ψήφισα τον απερχόμενο πρόεδρο στις δύο προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις», δήλωσε ο 28χρονος μάνατζερ Σουνταμπέχ. «Όμως δεν κατάφερε να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις του», πρόσθεσε.

Κατεστραμμένη οικονομία

Εκατοντάδες Ιρανοί τόσο στη χώρα τους όσο και στο εξωτερικό καλούν σε μποϊκοτάζ των εκλογών. Τις τελευταίες εβδομάδες έχει γίνει viral στο Twitter το hashtag #NoToIslamicRepublic (όχι στην Ισλαμική Δημοκρατία).

Εξάλλου οι πολίτες είναι οργισμένοι από την αιματηρή καταστολή μιας σειράς κινημάτων διαμαρτυρίας τα τελευταία χρόνια και την κατάρριψη από λάθος ενός ουκρανικού αεροσκάφους το 2020 από τις ιρανικές αρχές.

Και οι επτά υποψήφιοι --πέντε σκληροπυρηνικοί και δύο μετριοπαθείς-- προσπαθούν να προσελκύσουν τους νέους ψηφοφόρους με ομιλίες και εκλογικά μηνύματα, ενώ εκμεταλλεύονται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να περάσουν το μήνυμά τους στο 60% των 85 εκατομμυρίων Ιρανών που είναι κάτω των 30 ετών.

Ο Χαμενεΐ, όπως και άλλοι Ιρανοί αξιωματούχοι, έχει εκατοντάδες χιλιάδες ακόλουθους στο Twitter και το Instagram, αν και η πρόσβαση στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης είναι επισήμως μπλοκαρισμένη στο Ιράν.

Η απαγόρευση αυτή προκαλεί την αγανάκτηση πολλών Ιρανών. Πολλοί την παρακάμπτουν χρησιμοποιώντας vpn, ενώ επιμένουν ότι θα πρέπει να απελευθερωθεί η πρόσβαση σε αυτά.

«Τώρα που χρειάζονται την ψήφο μου για να προωθήσουν την προεκλογική τους ατζέντα, υπόσχονται να άρουν την απαγόρευση πρόσβασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (…) αλλά εγώ δεν θα ψηφίσω εφόσον περιορίζεται η ελευθερία μου», τόνισε η 21χρονη φοιτήτρια Σαχαρνάζ από την πόλη Σαρί.

Εν μέσω αυξανόμενης οργής για τις οικονομικές δυσκολίες, οι υποψήφιοι στις προεδρικές εκλογές δεσμεύθηκαν να περιορίσουν τον πληθωρισμό, να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και να βάλουν τέλος στην υποτίμηση του νομίσματος του Ιράν, χωρίς να παρουσιάζουν με λεπτομέρειες τα σχέδιά τους.

Ο 27χρονος Τζαμσίντ από την πόλη Αχβάζ αντιμετωπίζει τις εκλογές με δυσπιστία.

«Όχι, όχι και όχι. Δεν θα ψηφίσω, είμαι άνεργος και χωρίς ελπίδα. Αυτοί πλουτίζουν. Γιατί να ψηφίσω ένα σύστημα που αποτελεί την αιτία της μιζέριας στη ζωή μου;», διερωτάται.

Οι οικονομία, η μεγαλύτερη πρόκληση που θα έχει να αντιμετωπίσει ο νέος πρόεδρος του Ιράν, έχει πληγεί σφοδρά από την επαναφορά των αμερικανικών κυρώσεων από το 2018 όταν οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν από τη διεθνή συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Η υγειονομική κρίση του κορονοϊού επιδείνωσε την κατάσταση.

Πιστοί ψηφοφόροι

Οι τιμές βασικών προϊόντων όπως το ρύζι και το ψωμί αυξάνονται καθημερινά. Το κρέας είναι πολύ ακριβό για πολλούς και κοστίζει περίπου 33 ευρώ το κιλό. Ο ελάχιστος μηνιαίος μισθός ανέρχεται σε 177 ευρώ. Τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν συνεχώς απολύσεις και απεργίες εργαζομένων που έχουν μήνες να πληρωθούν.

Πολλοί ψηφοφόροι που ανησυχούν για αυτά τα ζητήματα της καθημερινής επιβίωσης λένε ότι θα ψηφίσουν τον Ραϊσί, έναν σιίτη κληρικό που στηρίζει ένθερμα την «οικονομία αντίστασης» του Χαμενεΐ, ένα σχέδιο που προβλέπει την αύξηση της αυτάρκειας του μεταποιητικού τομέα και του τομέα των υπηρεσιών του Ιράν.

Όμως ο οδηγός ταξί Αλιρεζά Νταντβάρ στηρίζει τον μετριοπαθή πρώην διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας του Ιράν, τον Αμπντολνασέρ Χεματί.

«Δεν με νοιάζει η πολιτική. Με νοιάζει η καθημερινή μάχη της οικογένειάς μου (…) Ο Χεματί είναι ο μοναδικός υποψήφιος που μπορεί να διορθώσει την οικονομία», δήλωσε ο 41χρονος Νταντβάρ, πατέρας τριών παιδιών από το Ισφαχάν.

Ο Ραϊσί, που διορίστηκε το 2019 επικεφαλής του δικαστικού συστήματος από τον αγιατολάχ, θεωρείται φαβορί για τις εκλογές. Το 2017 έχασε από τον Ροχανί, όμως τώρα βασίζεται στους φτωχούς Ιρανούς για να νικήσει.

«Φυσικά θα ψηφίσω. Είναι θρησκευτικό μου καθήκον να ψηφίσω και να επιλέξω έναν πρόεδρο που είναι πιστός στην επανάσταση. Η ψήφος μου θα είναι ένα χαστούκι στο πρόσωπο των εχθρών μας», τόνισε ο Σαζάντ Αχμπαρί, που ψηφίζει για πρώτη φορά και κατάγεται από την πόλη Ταμπρίζ.

Διαβάστε επίσης: Ανάλυση: Τι θα απογίνει ο Νετανιάχου; Τι αλλάζει στις σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ- Reuters